ΟΜΟΦΩΝΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ:
«Αποκαθηλώστε από τα σχολεία τα θρησκευτικά σύμβολα»
Στα σύγχρονα ευρωπαϊκά σχολεία δεν έχουν καμία θέση ο σταυρός και άλλα θρησκευτικά σύμβολα ή τελετές. Απόφαση-σταθμός του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανοίγει τον δρόμο για την αποκαθήλωση των θρησκευτικών συμβόλων από τις σχολικές αίθουσες όλων των ευρωπαϊκών χωρών, στο όνομα της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους και του σεβασμού του πλουραλισμού στην εκπαίδευση.
Πρόκειται για υπόθεση που αφορά μεν τη γειτονική Καθολική Ιταλία, ωστόσο η νομολογιακή ισχύς της έχει υπερνομοθετική πανευρωπαϊκή εφαρμογή. Η Ελλάδα δεν υποχρεούται μεν άμεσα να την εφαρμόσει, δεν μπορεί όμως να την παρακάμψει. Οφείλει μάλιστα να τη λάβει σοβαρά υπόψη της από δω και πέρα, εάν δεν επιθυμεί καταδίκη της χώρας για παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στο πλαίσιο του διαλόγου μεταξύ πολιτείας και Εκκλησίας για τον καθορισμό διακριτών ρόλων, που μόλις ξεκίνησε, εκτός των θεμάτων φορολόγησης της εμπορικής αξίας της εκκλησιαστικής περιουσίας, τίθενται πλέον εκ των πραγμάτων και άλλα ζητήματα όπως: η πλήρης κατάργηση του θρησκευτικού όρκου, η αποκαθήλωση των θρησκευτικών εικόνων από τα σχολεία και τα δικαστήρια, η κατάργηση των υποχρεωτικών θρησκευτικών τελετών στην εκπαίδευση και τη λειτουργία των θεσμών, η απαλλαγή από το υποχρεωτικό ακόμη μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία, το οποίο έχει καθαρά ομολογιακό χαρακτήρα.
Θρησκευτική ουδετερότητα
Οπως αναφέρει στην ομόφωνη απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, «το κράτος είναι δεσμευμένο στη θρησκευτική ουδετερότητα μέσα στο πλαίσιο της υποχρεωτικής δημόσιας παιδείας. Η παρουσία στα μαθήματα δεν προϋποθέτει τη θρησκευτική πίστη και η δημόσια παιδεία πρέπει να καλλιεργεί στους μαθητές την κριτική σκέψη».
Το Δικαστήριο δεν βλέπει πώς η ανάρτηση σε αίθουσες διδασκαλίας ενός συμβόλου που λογικά συνδέεται με τον καθολικισμό (την πίστη της πλειονότητας στην Ιταλία) θα μπορούσε να υπηρετήσει τον πλουραλισμό στην εκπαίδευση, στοιχείο απαραίτητο σε μια δημοκρατική κοινωνία!
Το σκεπτικό της απόφασης αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την πλήρη εκκοσμίκευση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και την αμερόληπτη θρησκευτικά λειτουργία του κράτους, το οποίο οφείλει να λαμβάνει υπόψη του την πολυπολιτισμική συγκρότηση των σύγχρονων κοινωνιών.
«Η ανάρτηση του σταυρού μπορεί να ερμηνευτεί από τους μαθητές όλων των ηλικιών ως ένα θρησκευτικό σύμβολο», αναφέρεται χαρακτηριστικά. «Οι μαθητές μπορεί να αισθανθούν ότι εκπαιδεύονται σ’ ένα σχολικό περιβάλλον χαρακτηρισμένο από μια συγκεκριμένη θρησκεία. Αυτό όμως που είναι ίσως ενθαρρυντικό για ορισμένους θρησκευόμενους μαθητές μπορεί να είναι συναισθηματικά ενοχλητικό για μαθητές άλλων θρησκειών ή για όσους δεν πιστεύουν»!
«Ο κίνδυνος αυτός», συνεχίζει η απόφαση, «είναι ιδιαίτερα παρών σε μαθητές θρησκευτικών μειονοτήτων. Η αρνητική ελευθερία δεν περιορίζεται στην απουσία θρησκευτικών τελετών. Καλύπτει επίσης τις πρακτικές και τα σύμβολα που εκφράζουν ειδικότερα ή γενικότερα μια πεποίθηση, μια θρησκεία ή τον αθεϊσμό», τονίζεται με έμφαση.
«Το κράτος είναι υποχρεωμένο να απέχει από την επιβολή, έστω και εμμέσως, θρησκευτικών πεποιθήσεων στους τόπους εκείνους όπου υπάρχουν πρόσωπα εξαρτημένα από το ίδιο ή είναι εκτεθειμένα στην εξουσία του», επισημαίνουν οι δικαστές.
Υπέρ συμβόλων
Η ιταλική κυβέρνηση παρέστη στο Δικαστήριο και υπεραμύνθηκε της ανάρτησης των συμβόλων, μιλώντας για «ηθικά θετικό μήνυμα του χριστιανικού συμβόλου που διαπερνά τις παραδόσεις της χώρας, η οποία ούτως ή άλλως συνδέεται με τη χριστιανική θρησκεία».
Στο Στρασβούργο προσέφυγε η Soile Lautsi, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, μαθητών στο δημόσιο σχολείο της Abano Terme, αφού τα ιταλικά δικαστήρια έκριναν εαυτούς αναρμόδια! Στην προσφυγή της επικαλέστηκε απόφαση του ιταλικού Αρείου Πάγου, που απαγόρευε την ανάρτηση θρησκευτικών συμβόλων στα σχολεία όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως εκλογικά κέντρα. Ο Ιταλός υπουργός Παιδείας στην προηγούμενη κυβέρνηση Μπερλουσκόνι αντέκρουσε τα επιχειρήματά της, επικαλούμενος βασιλικά διατάγματα από την εποχή του δικτάτορα Μουσολίνι!
Ομως το Ευρωδικαστήριο καταδίκασε την Ιταλία για παραβίαση του άρθρου 2 του πρόσθετου πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (δικαίωμα εκπαίδευσης σύμφωνα με τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις των γονέων) σε συνδυασμό με το άρθρο 9 της ΕΣΔΑ (θρησκευτική ελευθερία).
Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2009 Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ