Υπάρχουν μέρη στον κόσμο όπου η μέρα αρχίζει όταν ακόμα είναι σκοτάδι. Στο σκοτάδι της ζούγκλας Λακαντόνα φορέματα πράσινα, κόκκινα, μπλε, κίτρινα και πορτοκαλί αρχίζουν να φέρνουν βόλτες σε κουζίνες φτιαγμένες από ξύλο και τσίγκο με χωμάτινο πάτωμα.
Η Ρουτ είναι 14 χρονών και έχει αναλάβει να μαγειρεύει για όλη την οικογένεια. Τα μάτια της λάμπουν και αγκαλιάζουν ό,τι υπάρχει τριγύρω. Φτιάχνοντας τορτίγιας αρχίζουν την μέρα τους οι γυναίκες ζαπατίστας. Αλέθουν το καλαμπόκι που ήδη έχουν πλύνει από την προηγούμενη μέρα. Ετοιμάζουν την ζύμη και δίνουν φόρμα σε μικρές και μεγάλες τορτίγιας, όλες στρογγυλές, που βγαίνουν από την φωτιά και τρέφουν τα παιδιά, τις γυναίκες και τους άντρες ζαπατίστας.
“Συντηρούμε την οικογένεια, κουβαλάμε ξύλα και νερό, φέρνουμε καλαμπόκι από το χωράφι, καθαρίζουμε την κουζίνα, σκουπίζουμε, ράβουμε, αλέθουμε καφέ… ζούμε μέσα στην κουζίνα” λέει χωρίς ανάσα η Κονσουέλο, έγκυος για δέκατη φορά. “Επιπλέον έχουμε την δουλειά στην οργάνωση” συνεχίζει καθώς το νεογέννητό της, κρεμασμένο από το στήθος, δεν σταματά να κλαίει.
Χέρια σκληρά, δέρμα στο χρώμα της γης, συντηρούν την ζαπατιστική οργάνωση στην Τσιάπας του Μεξικού. Είναι αυτοί που σήμερα ασκούν την ελευθερία τους και δημιουργούν αυτό που ονομάζουμε αυτονομία στις ζαπατιστικές κοινότητες σε αντίσταση που έχουν μια μακρυά ιστορία αγώνα για την επιβίωση και την ελευθερία.
φωνές από τη ζούγκλα Λακαντόνα
Η ζωή στην σκλαβιά
Οι φίνκες βρίσκονταν εκεί κάτω στην Γκαλεάνα, όλος ο δήμος του Οκοσίνγκο, Πορβενίρ, Τσαπαγιάλ. Είναι οι φίνκες όπου δουλεύαμε, εκεί μεγαλώσαμε. Υποφέραμε πολύ. Εγώ γεννήθηκα στην φίνκα Σάντα Ρίτα και έζησα εκεί μέχρι τα 22 μου χρόνια. Στην φίνκα ζούσαμε σαν σκλάβοι, μεγαλώσαμε με τα αφεντικά και το μόνο που θέλαμε ήταν να φύγουμε από εκεί. Το αφεντικό ήταν πολύ σκληρό, δουλεύαμε όλη την μέρα. Έκοβα τον καφέ, καθάριζα το βοσκοτόπι, έκανα χωράφι. Όλες οι δουλειές γινόντουσαν με ματσέτα, στη ζέστη, δεν αντέχαμε τόση δουλειά. Δουλεύαμε εβδομάδες και από λεφτά ούτε δραχμή. Δεν μας έδιναν δραχμή, το αγουαρδιέντε ήταν η πληρωμή μας. Χρεωνόμασταν για να αγοράσουμε κεριά, ρούχα. Στο μαγαζί της φίνκας αγοράζαμε ό,τι χρειαζόμασταν. Το σαπούνι, το αλάτι έμπαιναν στην λίστα χρωστούμενων και δουλεύαμε μια μέρα για να ξεχρεώσουμε. Ήμασταν πολύ κουρασμένοι από την τόση δουλειά αλλά δεν είχαμε τίποτα, δουλεύαμε για το αφεντικό.
Εκείνο τον καιρό δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε άσχημα. Έπρεπε να υπακούμε και να φιλάμε το χέρι του αφεντικού γιατί έτσι ήταν ο σεβασμός. Όταν δεν υπάκουε κάποιος στην δουλειά μας χτυπούσαν. Με το μαστίγιο μας χτυπούσαν. Το αφεντικό είχε μεγάλο σπίτι, πολλές κότες και σκυλιά. Κάθε Σάββατο ερχόταν και εμείς έπρεπε να δουλέψουμε ακόμα και την Κυριακή για να καθαρίσουμε το σπίτι του αφεντικού. Δεν υπήρχε σχολείο. Δεν υπήρχε κλινική. Δεν υπήρχε τίποτα.
Λέει η γιαγιά μου ότι ξυπνούσε στις 3 το πρωί για να κάνει τορτίγιας, άλεθε με πέτρα, δεν υπήρχε μύλος. Εκατό τορτίγιας έκανε κάθε μέρα και πλέον δεν κοιμόταν. Όταν έκαιγε μια τορτίγια την μαστίγωνε το αφεντικό. Και όταν του άρεσε του αφεντικού μια γυναίκα την έπαιρνε στο δωμάτιό του. Βίαζε τα κορίτσια και τα κορίτσια έκαναν τα μωρά τους. Όταν δεν υπάκουαν τις μαστίγωνε. Τις μαστίγωνε το αφεντικό, τις μαστίγωνε ο σύζυγος όταν ήταν πιωμένος. Τα αφεντικά έλεγαν θα παντρευτείς αυτόν τον άντρα. Η γιαγιά μου δεν γνώριζε τον σύζυγό της. Δεν ερωτεύτηκε ποτέ.
Πολλές από τις φίνκες στην Τσιάπας ανακτήθηκαν από τους εργάτες τους το 1994 όταν άρχισε ο πόλεμος των ζαπατίστας ενάντια στις κακές κυβερνήσεις. Πολλοί από τους ιδιοκτήτες τους που ήταν, είναι άντρες ισχυροί συνδεδεμένοι με την εξουσία σε αυτή την πολιτεία και στην χώρα, παραμένουν ατιμώρητοι. Όπως και να έχει, εκεί μεγάλωσαν γενιές ιθαγενών που εξεγέρθηκαν, που μετανάστευσαν αναζητώντας πιο ευνοϊκές συνθήκες ζωές για τις οικογένειές τους.
Εκεί περάσαμε την ζωή μας σε αυτά τα μέρη και πλέον δεν αντέχαμε τα βάσανα στις φίνκες. Και αρχίσαμε τότε να σκεφτόμαστε ότι πρέπει να ψάξουμε άλλο μέρος για να ζήσουμε με ηρεμία.
Αναζητώντας γη και ελευθερία
Όταν φτάσαμε σε αυτό το μέρος, το 1966, αναζητώντας γη, υποφέραμε πολύ. Βουνό ήταν και υπήρχαν αγριόχοιροι, πούμα, φασιανοί, αρμαδίλλοι, ελάφια, μαϊμούδες. Σιγά – σιγά αρχίσαμε να δουλεύουμε τη γη. Μας στοίχισε, μας πήρε έξι χρόνια για να γίνουμε άποικοι. Δεν είχαμε φάρμακα, ούτε αλάτι, ούτε σαπούνι, έτσι διακινδυνεύοντας φτάσαμε. Ήρθαμε πολύ λίγοι και φτιάξαμε τα σπιτάκια μας με φοινικόφυλλα και ξύλα. Καθαρίσαμε αυτό το κομμάτι γης για να σπείρουμε καλαμπόκι, φασόλια και καφέ, κακάο, μπανάνες, γιούκα, καμότε. Έτσι αρχίσαμε να κατοικούμε εδώ και σιγά – σιγά φέραμε και τις οικογένειες μας.
Τοχολαμπάλες, τσελτάλες, τσοτσίλες, τσόλες, μάμες, σόκες κατοικούν σήμερα στην Ζούγκλα Λακαντόνα, που πριν ήταν γη μεγάλων επιχειρηματιών που έβγαζαν τα πολύτιμα ξύλα μέσω του ποταμιού Χατατέ που διασχίζει ολόκληρη την ζούγκλα. Εκείνο τον καιρό τελείωσαν τα πολύτιμα ξύλα, σχεδόν πλέον δεν υπάρχει κέδρο ούτε μαόνι.
Έτσι έφτασαν τότε να κατοικήσουν στην ζούγκλα Λακαντόνα. Και πήγαν στον οργανισμό που είναι υπεύθυνος για τα ζητήματα αγροτικής μεταρρύθμισης για να τακτοποιήσουν τα χαρτιά της γης που συνάντησαν. Αλλά οι κρατικοί λειτουργοί δεν τους βοηθούσαν και αργούσαν να τους δώσουν τα χαρτιά ιδιοκτησίας. Έτσι συνέχισαν να δουλεύουν και να δημιουργούν τις νέες τους ζωές με ελευθερία μέχρι που τη δεκαετία του ’70 η κυβέρνηση εξέδωσε διάταγμα με το οποίο αποφάσιζε την εκκένωση του κόσμου που κατοίκησε την ζούγκλα.
Εκείνο τον καιρό δεν υπήρχαν ακόμα ζαπατίστας. Όμως οι νέοι κάτοικοι δεν δέχονται να αφήσουν τα σπίτια τους. Γι’ αυτό οργανώθηκαν για να διώξουν τα μηχανήματα της κυβέρνησης, διεκδικώντας το δικαίωμά τους να ζήσουν χωρίς αφεντικά στη γη τους. Εκείνο τον καιρό ο κόσμος ήταν οργανωμένος στην Κιπτίκ Τα Λεκουμπτεσέλ, μια μεγάλη αγροτική οργάνωση, που ιδρύθηκε για την υπεράσπιση της γης. Όμως η κυβέρνηση χώθηκε με ειδικούς συμβούλους για να αλλάξει την ιδέα, το σχέδιο που είχε η οργάνωση αρχικά. Η κυβέρνηση εξαγόρασε τους ηγέτες και διαλύθηκε η οργάνωση.
Ο αγώνας στην παρανομία
Μπήκαμε στην οργάνωση το 1983. Ήρθαν εδώ οι σύντροφοι που είναι στο βουνό. Πρέπει να συμμετέχουμε, μας είπαν, να ξέρουμε για το Μεξικό μας, να πάρουμε στα σοβαρά την κατάσταση και να μην πίνουμε αγουαρδιέντε γιατί έτσι μας ξεφεύγουν πράγματα που γνωρίσουμε και είναι επικίνδυνο. Έτσι μας στρατολόγησαν και μας είπαν ότι ονομάζεται Ζαπατιστικός Στρατός για την Εθνική Απελευθέρωση. Εκείνο τον καιρό η οργάνωση ήταν παράνομη, όχι όπως τώρα που όλα γίνονται δημόσια, πριν όλα γίνονταν με πολύ ασφάλεια. Έτσι, με πολύ προσοχή άρχισαν να μας λένε ότι είναι μια οργάνωση ένοπλη και μας ρωτούσαν αν είμαστε διατεθειμένοι για κάτι τέτοιο. Ναι, είμαστε διατεθειμένοι για έναν ένοπλο αγώνα γιατί δεν υπάρχει άλλη λύση. Και έτσι αρχίσαμε. Η ζαπατιστική οργάνωση δεν μας υποσχέθηκε τίποτα, μόνο αν είμαστε διατεθειμένοι να αγωνιστούμε για να τελειώσουμε με την φτώχεια.
Πάντα συμμετείχαμε σε οργανώσεις, ήδη ξέραμε τι είναι εκμετάλλευση, τι κάνει η κυβέρνηση. Όταν αρχίσαμε καταλάβαμε ότι είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε εδώ στο Μεξικό γιατί οι πλούσιοι, οι μεγάλοι καπιταλιστές, τα μεξικανικά μονοπώλεια φτιάχνουν τους νόμους και για εμάς τους αγρότες δεν υπάρχει τίποτα.
‘Ετσι έφτασε η οργάνωση και περάσαμε στον παράνομο αγώνα. Στις 12 το βράδυ ανεβαίναμε στο βουνό με πολύ ασφάλεια σε μια συνάντηση, απ’ όπου δεν περνούσε κανείς, όπου δεν υπήρχε κόσμος. Στρατολογήσαμε περισσότερο κόσμο, συντρόφισσες επίσης, και μας πήγαιναν στο μέρος όπου συναντιόντουσαν οι εξεγερμένοι και μας ρωτούσαν αν είμαστε διατεθειμένοι να αγωνιστούμε. Έρχονταν οι εξεγερμένες συντρόφισσες και κάναμε πολιτικές συζητήσεις.
Σιγά – σιγά φτιάξαμε στρατόπεδα στο βουνό. Αισθανθήκαμε χαρά βλέποντας τους εξεγερμένους, είναι άλλος τρόπος αγώνα, όχι όπως πριν, νοιώσαμε ευχαριστημένοι. Οι συντρόφισσες οργανώθηκαν επίσης. Έφτιαχναν τορτίγιας, άλεθαν το πινόλε και έβαζαν υπεύθυνες στα στρατόπεδα. Όταν είχαν έτοιμες τις προμήθειες φώναζαν συντρόφους για να το κουβαλήσουν στις 10 – 11 το βράδυ. Κουβαλούσαμε το βράδυ, με πολύ προσοχή, με πολύ βροχή. Αργότερα ονομάσαμε τοπικούς και περιφερειακούς υπεύθυνους.
Προχώρησε ο αγώνας και πλέον μπήκαμε όλοι στην οργάνωση. Συμβιώσαμε με τους συντρόφους και τις συντρόφισσες εξεγερμένες, κάναμε γιορτές. Έρχονταν να μας δώσουν μαθήματα ο σύντροφος Χόρχε, η συντρόφισσα Ελίσα, ο Sub Πέδρο, αυτοί έμειναν πολλά χρόνια εδώ. Το 1986 κατέλαβαν την κοινότητα οι εξεγερμένοι σύντροφοι όταν όλο το χωριό ήταν πλέον οργανωμένο και κάναμε μια μεγάλη γιορτή. Από εκείνη την στιγμή έμπαιναν στην κοινότητα μέρα και νύχτα, έφταναν στο σπίτι ασφαλείας για να δουν τι συμβαίνει. Έτσι έγινε με τον αγώνα και μέχρι σήμερα συνεχίζουμε για ό,τι χρειάζεται να κάνουμε.
Σε καιρό πολέμου
Η ανακοίνωση του πολέμου της ζούγκλας Λακαντόνα έγινε το 1993. Εμείς οι ζαπατίστας αρχίσαμε να βλέπουμε ότι πλέον έφτασε η στιγμή να ανακοινώσουμε τον πόλεμο. Στις 31 του Δεκέμβρη αυτού του χρόνου βγήκαμε στις πρωτεύουσες των δήμων της πολιτείας μας. Αποφασίσαμε ότι ήρθε η στιγμή για να πούμε τι κάνει η κακή κυβέρνηση. Έτσι βγήκαμε στον πόλεμο με υψηλό το ηθικό γιατί ξέραμε ότι είναι ο μόνος τρόπος για να συνεχίσουμε τον αγώνα μας. Πήγα στον πόλεμο του 1994. Εκείνη την στιγμή πίστευα ότι δεν θα επέστρεφα γιατί ακούσαμε ότι οι στρατιώτες έχουν μεγάλη δύναμη, αλλά δεν είναι αλήθεια. Όταν πήγαμε είδαμε ότι δεν είναι αλήθεια, εγώ πήγα αποφασισμένος να πολεμήσω. Πέρασαν 13 χρόνια από τότε και αρχίσαμε να οργανώνουμε την αυτονομία μας.
Ο πόλεμος ενάντια στις κακές κυβερνήσεις έγινε για να δείξει ότι υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος εγκατελειμένος, ένας κόσμος ξεχασμένος στα βάθη της ζούγκλας Λακαντόνα, σε ολόκληρη την χώρα, στον κόσμο ολάκερο. Ένας κόσμος χωρίς το δικαίωμα να αναγνωριστεί, χωρίς δικαίωμα στις βασικές ανάγκες όλων των ανθρώπων, δηλαδή τροφή, εκπαίδευση, γη, στέγη, δουλειά, υγεία, ανεξαρτησία, δικαιοσύνη, ελευθερία, δημοκρατία, ειρήνη, πολιτισμό, ενημέρωση. Ο επίσημος πόλεμος κράτησε μόνο μερικές μέρες και στη συνέχεια η ζαπατιστική οργάνωση επέλεξε τον δρόμο του λόγου δίνοντας συνέχεια στον πολιτικό της αγώνα για την απελευθέρωση της χώρας από τις ομάδες των λίγων που κρατούν την οικονομική και πολιτική εξουσία.
Η κυβέρνηση δεν εκπλήρωσε ποτέ τα δίκαια αιτήματα των σημερινών ζαπατίστας. Παράλληλα ο πόλεμος χαμηλής έντασης συνεχίζει στις αντιστεκόμενες κοινότητες της ζούγκλας Λακαντόνα. Και αυτός ο πόλεμος δεν γίνεται μόνο με όπλα, αν και η στρατικοποίηση στην Τσιάπας συνεχίζει έντονη και η δράση παραστρατιωτικών ομάδων είναι καθημερινή. Τώρα είναι οι υποσχέσεις για μια καλύτερη ζωή και κάτι από χρήματα που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση για να κλείσει αυτιά και μάτια, για να αφήσει στη λησμονιά το αίτημα των ιθαγενικών λαών να αναγνωριστούν. Όμως οι ζαπατίστας δεν ζητούν ούτε δέχονται αυτά τα ψίχουλα και τις ψεύτικες υποσχέσεις και συνεχίζουν να δηλώνουν ότι δεν είναι ζητιάνοι, ότι ο αγώνας για δικαιοσύνη και ελευθερία δεν πουλιέται.
Το χτίσιμο της αυτονομίας
Πριν από την κατάκτηση από τους ισπανούς, οι μάγιας είχαμε διάφορους τρόπους για να εκλέγουμε δημοκρατικά τις αρχές μας. Είχαμε τον δικό μας τρόπο διακυβέρνησης, πολιτικής, στρατιωτικής, κοινωνικής και θρησκευτικής οργάνωσης. Με τον ζαπατιστικό αγώνα αρχίσαμε να διασώζουμε τους δικούς μας τρόπους, τον πολιτισμό μας, όλα όσα μας στέρησαν οι κατακτητές. Το 1994 διαμορφώσαμε τους 38 αυτόνομους δήμους και ονομάσαμε τα αυτόνομα συμβούλια του κάθε δήμου με μουσική και χορό. Από τότε και μέχρι το 2003 διαμορφώνονται τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης, όλες οι αρχές επιλεγμένες από τον λαό. Για τις κυβερνήσεις δεν υπήρχαμε, οι νόμοι τους δεν μας κάνουν. Η κυβέρνηση διατάζει και δεν σέβεται τα δικαιώματά μας. Έχουμε το δικαίωμα να μας σέβονται σαν ιθαγενείς. Έτσι αρχίσαμε να σκεφτόμαστε ότι για μας αυτονομία είναι ο λαός να διατάζει και η κυβέρνηση να υπακούει. Μαθαίνουμε να οργανωνόμστε, επιλέγουμε τις κυβερνήσεις μας, οι κοινότητες μας διορθώνουν με κριτικές και αυτοκριτικές και έτσι βάζουμε στην πράξη την αυτονομία μας.
Δεν ξέραμε από τα πριν, με τον αγώνα μαθαίνουμε, δοκιμάζουμε στην πράξη και εμείς οι ίδιοι κυβερνάμε. Αυτή είναι η αυτονομία για εμάς, να διατάζουμε υπακούοντας. Έτσι αρχίσαμε να έχουμε συλλογικές δουλειές. Έχουμε σχέδια για τις καλλιέργειες μας, προγράμματα υγείας και εκπαίδευσης, νερού και ηλεκτροδότησης στις κοινότητες μας. Ελέγχουμε την κυκλοφορία των οχημάτων στις περιοχές μας και εφαρμόζουμε τους δικούς μας τρόπους δικαιοσύνης. Τα αυτόνομα συμβούλια συναντιόνται για να δουν τα προβλήματα που υπάρχουν, ζητάνε την συμβουλή των κοινοτήτων και συζητούν τα προβλήματα με τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης για να τα επιλύσουν. Και έτσι είδαμε ότι υπάρχει πρόοδος.
Το ζαπατιστικό έδαφος αποτελείται από πέντε Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης με πρωτεύουσες τα πέντε Καρακόλες στις κοινότητες: Ρεαλιδάδ, Οβεντίκ, Γκαρούτσα, Μορέλια και Ρομπέρτο Μπάριος. Κάθε Καρακόλ αποτελείται από αυτόνομους δήμους που καλύπτουν όλη την περιοχή και οι αυτόνομοι δήμοι από πολυάριθμες κοινότητες.
Το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης είναι υπεύθυνο για τους τομείς της εκπαίδευσης, υγείας, δικαιοσύνης, κυκλοφορίας οχημάτων, αγροτικών ζητημάτων, ανθρώπινων δικαιωμάτων, επικοινωνίας και εμπορίου μεταξύ άλλων. Τα Συμβούλια των αυτόνομων δήμων από την πλευρά τους δουλεύουν σε τοπικό επίπεδο σε σχέση με τα προβλήματα γης και παραγωγής. Βλέπουν τι προϊόντα υπάρχουν, ψάχνουν την τιμή που υπάρχει στην αγορά, κοιτάνε μήπως μπορεί να γίνει ανταλλαγή προϊόντων μεταξύ κοινοτήτων. Υπάρχει επιπλέον επιτροπή δικαιοσύνης σε κάθε δήμο που είναι υπεύθυνη για τις περιπτώσεις βιασμού, κλοπών και άλλων αδικημάτων. Πρώτα διερευνούν την περίπτωση και σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τιμωρείται ή όχι ο ύποπτος με δουλειά στην κοινότητα, στο δήμο ή στο καρακόλ. Επίσης έχουν ληξιαρχείο. Αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο ζαπατίστας και μη ζαπατίστας και δεν χρεώνουν ούτε μια δραχμή. Αν ένα πρόβλημα δεν μπορεί να επιλυθεί στην κοινότητα φτάνει στις αρχές του αυτόνομου δήμου. Αν ο αυτόνομος δήμος δεν κατορθώσει να επιλύσει το πρόβλημα, το αναλαμβάνει το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης.
Εδώ έχουμε την κλινική και το αυτόνομο σχολείο. Η κλινική είναι 8 επί 6, με το φαρμακείο, δυο δωμάτια για τους ασθενείς που νοσηλεύονται, άλλο δωμάτιο υποδοχής των ασθενών και ένα χώρο αναμονής. Καλή υγεία για εμάς είναι καλή διατροφή και υγειονομική εκπαίδευση. Πριν τα παιδιά μας, οι γυναίκες πέθαιναν από αρρώστιες που μπορούσαν να θεραπευτούν. Τώρα κάνουμε συζητήσεις για την πρόληψη των ασθενειών στις κοινότητες, μιλάμε για το πόσο σημαντική είναι η καθαριότητα της τουαλέτας και των σπιτιών, προσωπική και κοινοτική υγιενή. Χρησιμοποιούμε τα φυτά που έχουν θεραπευτικές ιδιότητες για να αντιμετωπίσουμε πολλές ασθένειες και διασώζουμε την σοφία των λαών μας. Έχουμε άτομα εκπαίδευμενα στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης που λάβανε την εκπαίδευση τους στο καρακόλ και έχουμε 84 παιδία που πάνε στο αυτόνομο σχολείο, αγόρια και κορίτσια.
Η κοινότητα με επέλεξε για δασκάλα και εγώ δέχτηκα. Για μένα η αυτόνομη εκπαίδευση είναι πολύ σημαντική γιατί τα παιδιά είναι πολύ σημαντικά. Είναι η βάση της οργάνωσης μας, τα παιδιά θα τελειώσουν τον αγώνα. Οι γονείς ξεκίνησαν αλλά τα παιδιά βαδίζουν προς το μέλλον. Η εκπαίδευση της κυβέρνησης δεν συμπεριφέρεται καλά με τα παιδιά. Αντί να τα διδάσκει τα κακομεταχειρίζεται, τα χτυπάει, δεν τους δίνει σημασία, τα κατσαδιάζει, τα καταπιέζει. Στην ζαπατιστική εκπαίδευση εκτιμάμε το παιδί, το αγαπάμε για να φυτέψουμε στο κεφαλάκι του τον σπόρο για να συνεχίσει τον αγώνα. Μαλώνοντας δεν μαθαίνουν τα παιδιά, με αγάπη μαθαίνουν τα παιδιά τα γράμματα. Μας στοιχίζει πολύ αυτή η δουλειά γιατί τις γυναίκες μας έχουν μάθει ότι κάνουμε μόνο για το σπίτι, για να κάνουμε παιδιά, για να τα μεγαλώσουμε, για να μαγειρεύουμε και να πλένουμε τα ρούχα του συζύγου. Ακόμα και μέσα στην ζαπατιστική οργάνωση είναι πολύ δύσκολο. Αλλά μου αρέσει η δουλειά μου γιατί τα παιδιά δίνουν μια διαφορετική αγάπη και μαθαίνω πολύ από εκείνα. Είναι πολύ τρυφερά. Τους αρέσουν πολύ τα μαθηματικά, τα γράμματα όχι τόσο, τους αρέσουν τα νούμερα, να κάνουν προσθέσεις.
Επίσης είδαμε την ανάγκη να οργανώσουμε τις δουλειές μας συλλογικά για να συνεχίσουμε με την αντίσταση και την αυτονομία μας. Οι κυβερνήσεις λένε ότι δεν κάνουμε για τίποτα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι εμείς κάνουμε τις δουλειές μας με συνείδηση και με την καρδιά μας. Έχουμε μια ομάδα που εκτρέφει αγελάδες και δουλεύουμε συλλογικά ένα χωράφι με καλαμπόκι σε ανακτημένη γη. Οι συντρόφισσες έχουμε την ομάδα μας που δουλεύει ένα ψιλικατζίδικο και μια ομάδα που κάνει ψωμί. Είμαστε 53 συντρόφισσες που δουλεύουμε κάνοντας βάρδιες. Με τα κέρδη αγοράσαμε δύο αγελάδες και από εκεί βγάζουμε το εισιτήριο των δασκάλων για την εκπαίδευσή τους στο καρακόλ ή για τις πορείες ή για ό,τι άλλο χρειάζεται. Έχουμε πολλές δυσκολίες ακόμα, δεν ξέρουμε πολύ καλά πως να κάνουμε αυτές τις δουλειές αλλά έχουμε όρεξη και πάμε δοκιμάζοντας, βάζοντας στην πράξη το δικαίωμα μας και εκπληρώνοντας με τις ανάγκες των κοινοτήτων. Μαθαίνουμε να οργανώνουμε την αυτονομία μας.
Ο αγώνας μας είναι μακρύς και είναι δύσκολος. Αλλά αντέχουμε και αντιστεκόμαστε γιατί έχουμε καταλάβει ότι η αντίσταση είναι απαραίτητη για τον αγώνα. Υπάρχει πολύ εκμετάλλευση και σκεφτόμαστε ότι σιγά – σιγά θα καταλάβει ο λαός του Μεξικού. Πρέπει να υπερασπίσουμε την γη, αδέρφια, είναι βασικό για εμάς. Είναι οι ρίζες μας και η ιστορία μας. Πρέπει να αγωνιστούμε για τη μάνα μας, για τα ποτάμια, τις πηγές, τα δάση μας που για εμάς είναι η ίδια η ζωή. Είμαστε σαν τα πουλιά, πετάμε σε όλα τα μέρη, αλλά χρειαζόμαστε τα δέντρα για να ξεκουραστούμε. Η αυτονομία είναι το πιο βασικό για το μέλλον των παιδιών μας. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους κυβερνήτες, από τα κόμματα, από τους επιχειρηματίες που λένε ότι θα φέρουν αλλαγές. Είναι ψέμα. Ας αγωνιστούμε λοιπόν από κάτω με πειθαρχία, με συντροφικότητα και ενότητα, ας μάθουμε να βλέπουμε και να μας βλέπουμε, ας κάνουμε το δικό μας, να πάρουμε την μοίρα του αγώνα μας στα δικά μας χέρια χτίζοντας την αυτονομία όπου ο λαός διατάζει και η κυβέρνηση υπακούει.
Στους λαούς του Μεξικού και του κόσμου τους στέλνουμε ένα χαιρετισμό για το κίνημα που κάνουμε, την Άλλη Καμπάνια. Θέλουμε να σας πούμε ότι ακούμε στις ειδήσεις ότι είσαστε κι εσείς διατεθειμένοι να αγωνιστείτε, αυτό μας δίνει πολύ ικανοποίηση. Συνεχίστε να αγωνίζεστε λοιπόν, μην αφεθείτε στις κακές κυβερνήσεις, οργανωθείτε και ας αγωνιστούμε μαζί για ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας.
Ανακοινωθέν της παράνομης Ιθαγενικής Επαναστατικής επιτροπής – Γενικής Διοίκησης του Ζαπατίστικου Εθνικοαπελευθερωτικού Στράτου (EZLN).
Εκεί ψηλά, οι από πάνω, δοκιμάζουν να επαναλάβουν την ιστορία τους.
Θέλουν πάλι να μας επιβάλλουν το δικό τους ημερολόγιο, ημερολόγιο θανάτου, τη δική τους γεωγραφία, γεωγραφία καταστροφής.
Όταν δεν μας ξεριζώνουν από τις ρίζες μας, τις καταστρέφουν.
Τη δουλειά μας κλέβουν, τη δύναμή μας.
Τους κόσμους μας, τη γη, τα νερά και τους θησαυρούς της, χωρίς ανθρώπους, χωρίς ζωή αφήνουν.
Οι πόλεις μας καταδιώκουν και μας εκτοπίζουν.
Ο κάμπος πεθαίνει και μας πεθαίνει.
Και το ψέμα μετατρέπεται σε κυβερνήσεις και οι στερήσεις όπλο γίνονται για τους στρατούς και τις αστυνομίες τους.
Στον κόσμο είμαστε παράνομοι, χωρίς χαρτιά, ανεπιθύμητοι είμαστε.
Καταδιωγμένοι.
Γυναίκες, άντρες, παιδιά και γέροι πεθαίνουν στο θάνατο και στη ζωή πεθαίνουν.
Εκεί ψηλά, οι από πάνω, κηρύττουν για τους κάτω, την υποταγή, την ήττα κηρύττουν, την παράδοση και την παραίτηση.
Εδώ κάτω μένουμε χωρίς τίποτα.
Μόνο οργή.
Αξιοπρέπεια μονάχα.
Δεν υπάρχει αυτί για τον πόνο μας, πέρα από το αυτί όσων είναι σαν κι εμάς
Ο κανένας είμαστε.
Μόνοι είμαστε. Μόνοι με την αξιοπρέπεια και την οργή μας.
Οργή και αξιοπρέπεια οι γέφυρές μας, οργή και αξιοπρέπεια τα λόγια μας.
Ας ακούσουμε ο ένας τον άλλον λοιπόν. Ας γνωριστούμε τότε.
Να θεριέψει η οργή μας και ελπίδα να γίνει.
Ρίζα να γίνει ξανά η αξιοπρέπεια και νέο κόσμο να γεννήσει.
Είδαμε και ακούσαμε.
Μικρή είναι η φωνή μας για να γίνει ηχώ αυτός ο λόγος, μικρή και η ματιά μας για τόση και τόσο αξιοπρεπή οργή.
Να ειδωθούμε, να κοιταχτούμε, να ακουστούμε: Αυτό μας λείπει.
Αλλιώτικοι είμαστε, αλλιώτικες. Το άλλο είμαστε.
Αν ο κόσμος δεν έχει τόπο για μας, τότε άλλο κόσμο να φτιάξουμε.
Δίχως άλλα εργαλεία, μονάχα την οργή μας, δίχως άλλο υλικό απ’ την αξιοπρέπειά μας.
Να συναντηθούμε μας λείπει, να γνωριστούμε μας λείπει.
Λείπει ό,τι λείπει….
