Μια ξεχασμένη ιστορία, που δείχνει το ενδιαφέρον των Γερμανών να βρουν τις παλαιότατες πολιτισμικές τους ρίζες και μάλιστα στην Ελλάδα, πράγμα που εξηγεί το θαυμασμό αλλά και το φθόνο τους για τον τόπο μας, έρχεται να μας θυμίσει ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαζήση με τίτλο «Σεϊντί.
Το Σεϊντί σήμερα στις παρυφές τη ΚωπαΐδαςΠαλαιολιθική κατοίκηση στη Βοιωτία» του Πάρι Βαρβαρούση. Ο συγγραφέας, ύστερα από μια εισαγωγή στην παλαιολιθική κατοίκηση της Βοιωτίας, φωτίζει την ιστορία του σπηλαίου Σεϊντί Αλιάρτου, μιας φυσικής βεράντας για τον άνθρωπο εκείνης της εποχής, ο οποίος θα μπορούσε να εντοπίσει τα θηράματά του στο στενό πέρασμα άγριων ζώων μεταξύ της λίμνης Κωπαΐδας και του Ελικώνα.
Ιχνη φωτιάς
Οι ανασκαφές σε αυτό το σπήλαιο, που ο κ. Βαρβαρούσης αποκαλεί «βραχοσκεπή» λόγω του μικρού βάθους του και της διάβρωσης που έχει υποστεί από τη βροχή και το χιόνι η είσοδός του ύστερα από τόσες χιλιετίες, ξεκίνησαν στα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα. Οι συστηματικές εκείνες έρευνες έδειξαν «παλαιολιθικά κατάλοιπα και πλειστοκαινική πανίδα μεγάλων θηλαστικών». Επίσης «στα κατώτερα στρώματα της βραχοσκεπής αναγνωρίστηκαν λιθοτεχνίες από πυριτόλιθο, ίχνη φωτιάς, θραυσμένα οστά και δόντια μεγάλων θηλαστικών, υπολείμματα οστράκων και άλλα κατάλοιπα διατροφής των ενοίκων του, ορισμένα από τα οποία χρονολογούνται στην Ωρινάκια πολιτισμική φάση, περίπου 30.000 χρόνια πριν από σήμερα».
Το εσωτερικό της βραχοσκεπής Σεϊντί Θα πει κανείς πως, δόξα τω Θεώ, έχουμε πολλά σπήλαια στην Ελλάδα με ευρήματα κατοίκησης από την παλαιολιθική εποχή. Εδώ όμως «η στρωματογραφική ακολουθία άλλαξε ουσιαστικά και τον προϊστορικό χάρτη της Ελλάδας, ο οποίος μέχρι τότε εμφανιζόταν χωρίς καμία αποτύπωση παλαιολιθικών θέσεων». Επίσης ήταν η πρώτη φορά που επιβεβαιώθηκε κατοίκηση στον ελληνικό χώρο όχι τροφοπαραγωγών, αλλά κυνηγών τροφοσυλλεκτών.
 |
| «Σεϊντί. Παλαιολιθική κατοίκηση στη Βοιωτία» του Πάρι Βαρβαρούση. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση |
Η διαπίστωση αυτή έγινε το 1941, όταν ήρθε στην Ελλάδα ο Γερμανός αρχαιολόγος Rudolf Stampfus με σκοπό να εντοπίσει υλικό από την περίοδο των παγετώνων και να συγκεντρώσει ευρήματα για τον άνθρωπο που έζησε σε πολύ παρωχημένες εποχές, όπως σημειώνεται στο βιβλίο. «Επειτα από ολιγοήμερες έρευνες στην ανατολική λεκάνη της Κωπαΐδας, όπου υπάρχουν αρκετά σπήλαια και βραχοσκεπές, προχώρησε σε περιορισμένη ανασκαφή στο Σεϊντί (20-29 Οκτωβρίου 1941). Επιστρέφοντας στη Γερμανία μετέφερε μέρος των λίθινων και οστέινων ευρημάτων στο Πανεπιστήμιο Freiburg για παραιτέρω μελέτη, ενώ ένα άλλο μέρος παρέδωσε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών».
Υστερα από δεκαπέντε χρόνια ήρθε και έκανε ανασκαφές η εξειδικευμένη στη χρονολόγηση ιζημάτων και οστών προϊστορικής εποχής Elisabeth Schmid. Σήμερα τα ευρήματα από το Σεϊντί είναι εκαντοντάδες λίθινα και οστέινα εργαλεία, ενώ οι τομές στις επιχώσεις έδειξαν κατάλοιπα γεωμετρικών, κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, δηλαδή συνεχή χρήση.
Στο ερώτημα τι προσέλκυσε τους Γερμανούς σ’ αυτό το σπήλαιο, η απάντηση είναι ότι οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου έψαχναν να βρουν την πολιτισμική καταγωγή τους σε παλαιολιθικές θέσεις της Ευρώπης. Ένας μεγάλος αριθμός Γερμανών αρχαιολόγων είχε ενταχθεί σε προγράμματα του ναζιστικού καθεστώτος για την αναζήτηση πολιτισμικών κοιτίδων ινδογερμανικής καταγωγής και κρυμμένων θησαυρών. Ο καθηγητής Rudolf Stampfus είχε ενταχθεί σε ένα από τα ναζιστικά αυτά προγράμματα και ήρθε στην περίοδο της Κατοχής για να εξερευνήσει το σπήλαιο Σεϊντί γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό… Οι γνώσεις του για την κλασική Ελλάδα αποτέλεσε το κίνητρο για το ερευνητικό πρόγραμμα του Βερολίνου «Σπήλαια Κεντρικής Ελλάδας». Ο Stampfus παρατήρησε πως ορισμένα από τα λίθινα αντικείμενα της Ωρινάκιας φάσης είναι ανατολικής προέλευσης, πράγμα που επιβεβαιώνει τη θεωρία ότι οι κυνηγετικές ομάδες προέρχονταν από ανατολικά γεωγραφικά διαμερίσματα. Ανατολική προέλευση διακρίνει ο Γερμανός αρχαιολόγος στις φυλλόσχημες αιχμές (με μίσχο).
Homo sapiens
Ο άνθρωπος που πρωτοκατοίκησε στο Σεϊντί ανήκει στην εποχή των παγετώνων, «όταν μεγάλο τμήμα της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, καθώς και μέρος της Κεντρικής Ελλάδας στην περιοχή της Πίνδου, καλύπτονταν με πάγους».
«Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε στον ευρωπαϊκό χώρο ο homo sapiens, ο πρώτος ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος αντικατέστησε τους πληθυσμούς του τύπου homo erectus (όρθιος άνθρωπος) και homo neandertalensis (άνθρωπος του Νεάντερταλ). Ο homo sapiens και η ακόμη πιο εξελιγμένη μορφή του homo sapiens sapiens ήλθε από την αφρικανική ήπειρο και μετακινήθηκε μέσω της Εγγύς Ανατολής στον ευρωπαϊκό χώρο».
Οι άνθρωποι αυτοί ασχολούνταν με το κυνήγι ζώων και πτηνών και τη συλλογή καρπών. Αναγκάζονταν να ακολουθούν στις εποχικές μετακινήσεις τους τα ζώα και να βρίσκουν ασφαλή καταλύματα σε σπήλαια ή βραχοσκεπές, αρκεί να είχαν πρόσβαση σε πόσιμο νερό, όπως ακριβώς συμβαίνει στο Σεϊντί. Οταν βελτιώθηκαν οι κλιματικές συνθήκες, εγκατέλειψαν τις σπηλιές και έφτιαξαν καλύβες, χρησιμοποιώντας τες πλέον για την αποθήκευση τροφίμων και το σταβλισμό των ζώων.
