Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος κατόρθωσε να συλλάβει το σωκρατικό πνεύμα που διαπνέει τα πλατωνικά κείμενα όσο κανείς άλλος στη γενιά του. Θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στον κατάλογο των μεγάλων κλασικών φιλοσόφων (Σωκράτης, Πλάτων, Ηράκλειτος, Παρμενίδης…κ.λπ).
Παρατίθεται παρακάτω ένα έξοχο απόσπασμα του Πρόκλου από το έργο του “Εις τον Πλάτωνα πρώτον Αλκιβιάδη Α΄”, για την δαιμονολογία του Σωκράτη, το οποίο αποκαλύπτει τη δαιμόνια φύση και ενέργεια του Σωκράτη:
“……Όπως ο αγαθός δαίμων βρίσκεται ως επί το πλείστον μαζί μας χωρίς να εμφανίζεται, μας παρέχει την πρόνοιά του δίχως να φαίνεται από πριν και με σιωπηρή παρουσία του στηρίζει μυστικά τις ζωές μας, έτσι και ο Σωκράτης έρχεται σιωπηλός πίσω από τον αγαπημένο του (εκάστοτε μαθητής ~ Αλκιβιάδης) και προνοεί για κείνον, χωρίς ακόμα να τον κάνει κοινωνό της συναναστροφής του. Και όπως ακριβώς ο δαίμων φανερώνει τον εαυτό του σε όσους έφτασαν στο υψηλότερο σημείο της προς τούτο καταλληλότητας, τους μιλά και τους καθιστά κοινωνούς των λόγων του, κατά τη γνώμη μου, ο ίδιος ο Σωκράτης, απολαύοντας της παρουσίας του δαιμονίου, θεωρήθηκε αποδέκτης κάποιας φωνής, και κατ΄αυτόν τον τρόπο και ο θεϊκός εραστής μεταδίδει στον αγαπημένο του (μαθητή) τον λόγο του και τον καλεί προς τη δια μέσου των λόγων συναναστροφή τη στιγμή ακριβώς που βλέπει την εντός εκείνου ζωή να αρχίζει να ξελύνεται από τα “δεσμά” της ύλης, να αποσυνθέτει το μεγάλο πλήθος των “εραστών” και να υπερνικά τις γήινες και χθόνιες ενασχολήσεις της……”
Τι είναι το δαιμόνιο στην αρχαία ελληνική παράδοση
Στην αρχαιότητα η λέξη Δαίμων (αρσενικό και θηλυκό) ήταν, ίσως, η πιο ευσεβής λέξη. Παράγεται από το ρήμα δαίω (: μοιράζω στον καθένα την τύχη του). Στην ελληνική θεολογία δεν υπάρχει κακός θεός ή κακά πνεύματα. Όλα τα δαιμονικά, αγγελικά ή οποιαδήποτε άλλα πνευματικά όντα είναι αναβαθμητικές απορροές των θεοτήτων. Η λέξη δαίμων, αν και συνυπήρχε με τη λέξη Θεός, εντούτοις, αναφερόταν περισσότερο στην απρόσωπη και απροσδιόριστη δύναμη, ενώ ο θεός στην ανθρωπόμορφη θεϊκή οντότητα. Η έννοια του δαίμονος ήταν καθοριστική για την πρόοδο της ανθρώπινης ψυχής για αυτό και ο ρόλος του φαίνεται να ισοδυναμούσε σχεδόν με τον ρόλο της Μοίρας, της Ειμαρμένης.
Επίσης, στη λέξη Δαίμονα απέδιδαν την έννοια του φύλακα αγγέλου «κατά φύλακα δαίμονα». Από εδώ και η λέξη ευδαιμονία (: ευτυχία, προσδιόριζε τον έχοντα την εύνοια του Δαίμονος).
Οι δαίμονες στην ελληνική θεολογία είναι πνευματικές οντότητες (ως αγγελικά όντα) που μεσολαβούν μεταξύ θεών και ανθρώπων. Οι θνητοί άνθρωποι είναι αδύνατον να επικοινωνήσουν με τους θεούς. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την μεσολάβηση των Δαιμόνων. Αυτό έκανε και ο Σωκράτης. Το δαιμόνιό του μεσολαβούσε, προκειμένου να επικοινωνεί με το Θεό Απόλλωνα.
