Βασιλιάς της Σπάρτης, έζησε περίπου στα 800 πΧ, ταξίδεψε σε πολλά μέρη της γης, επισκέφτηκε την Κρήτη και, πολύ πιθανό, την Αίγυπτο, τη Λιβύη και την Ιβηρία. Επιστρέφοντας στη Σπάρτη φρόντισε να μεταρρυθμίσει το σπαρτιατικό πολίτευμα. Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις του Λυκούργου ήταν: H σιδερένια πειθαρχία των πολιτών κι η κοινή μόρφωση των αγοριών και των κοριτσιών καθώς κι η σκληραγώγησή τους από την παιδική ηλικία. Η απαγόρευση της χρήσης ασημένιων και χρυσών νομισμάτων, αλλά μόνο σιδερένιων, για να είναι βαριά και να δυσκολεύουν τους Σπαρτιάτες στη μεταφορά τους. Η υποχρέωση της υποταγής των νεότερων στους γεροντότερους, καθώς κι άλλες σχετικές με τη διακυβέρνηση της πολιτείας.
Αυτοί οι θεσμοί στάθηκαν οι θεμελιώδεις αρχές του σπαρτιατικού πολιτεύματος.
Πολλοί είναι εκείνοι οι ιστορικοί ερευνητές που αντιμετωπίζουν ένα σοβαρό δίλημμα για την υπόσταση του Λυκούργου. Δεν γνωρίζουν αν θα πρέπει να τον ορίσουν ως ένα ιστορικό πρόσωπο που διαμόρφωσε το ιδιαίτερο σπαρτιατικό πολίτευμα ή ως ένα μυθικό πρόσωπο που αποτέλεσε για τους αρχαίους μια βολική λύση, ώστε να του «φορτώσουν» το μεταρρυθμιστικό έργο.
Οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν τέτοιου είδους διλήμματα. Θεωρούσαν το Λυκούργο υπαρκτό πρόσωπο, ιστορική φιγούρα της Σπάρτης και μέγιστο νομοθέτη αυτής. Ο Πλούταρχος, μάλιστα, έφτασε μέχρι του σημείου να τον συμπεριλάβει στους «Βίους Παράλληλους», αντιπαραθέτοντας τη ζωή του με εκείνη του αντίστοιχου μέγα νομοθέτη της Ρώμης, του Νουμά.
Ένα ακόμη στοιχείο, αποτελεί η σπαρτιατική συλλογική μνήμη. Ήταν ιδιαίτερα τακτοποιημένη και λεπτομερειακή σε ότι αφορά τιμημένους Σπαρτιάτες του παρελθόντος και η περίπτωση του Λυκούργου αποδεικνύεται εξαιρετικά αποσπασματική.
Ειδικότερα, ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Λυκούργος υπήρξε απόγονος των Ηρακλειδών και ο δευτερότοκος μιας εκ των δύο βασιλικών οικογενειών της Σπάρτης. Διαδέχτηκε τον αδελφό του όταν αυτός πέθανε απρόοπτα και ενώ η σύζυγός του περίμενε παιδί. Ο Λυκούργος βασίλεψε για οκτώ μόνο μήνες έως ότου γεννήθηκε ο διάδοχος του αδελφού του που ονομάστηκε Χαρίλαος. Έπειτα, ανέλαβε ως αντιβασιλιάς, αλλά οι μηχανορραφίες της μητέρας του Χαρίλαου, τον ώθησαν να εγκαταλείψει την Σπάρτη και να ταξιδέψει στην Κρήτη. Εκεί πείθει τον Θαλή, έναν υμνητή της ανθρώπινης αρετής και του πολιτισμού να πάει στην Σπάρτη και να προετοιμάσει τους Λακεδαιμόνιους για μια διαφορετική πολιτεία. Εκείνος, μελετά εντατικά τα πολιτεύματα της νηφάλιας Κρήτης και της ηδονίστριας Ιωνίας, ωσότου τον καλούν να γυρίσει πίσω στην αγαπημένη πατρίδα του.
Στον γυρισμό του, κατευθύνεται πρώτα στο μαντείο των Δελφών, όπου λαμβάνει τον χρησμό που πιστοποιεί ότι οι νόμοι του θα γίνονταν οι διασημότεροι στον κόσμο και ξεκινά το οικοδόμημα των λυκούργειων μεταρρυθμίσεων. Όταν αρχίζει να λειτουργεί και να αποδίδει το νέο σύστημα, ο Λυκούργος ορκίζει τους Σπαρτιάτες να μην αλλάξουν τίποτα, ωσότου επιστρέψει από το μαντείο των Δελφών για ένα φλέγων ζήτημα. Τελικά, φεύγει προς άγνωστη κατεύθυνση για να μην επιστρέψει ποτέ πίσω. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι απλώς σταμάτησε να τρώει και να πίνει, έως ότου πέθανε μεταβαίνοντας στην αναμενόμενη αιωνιότητα. Ο παράδοση μας, λέει ότι έφυγε από τη Σπάρτη για πάντα, ώστε να μην αλλάξουν τη νομοθεσία του οι συμπολίτες του, που είχαν ορκιστεί να μην το κάνουν παρά μόνο αν κάποτε επέστρεφε.
Οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν τέτοιου είδους διλήμματα. Θεωρούσαν το Λυκούργο υπαρκτό πρόσωπο, ιστορική φιγούρα της Σπάρτης και μέγιστο νομοθέτη αυτής. Ο Πλούταρχος, μάλιστα, έφτασε μέχρι του σημείου να τον συμπεριλάβει στους «Βίους Παράλληλους», αντιπαραθέτοντας τη ζωή του με εκείνη του αντίστοιχου μέγα νομοθέτη της Ρώμης, του Νουμά.
Ένα ακόμη στοιχείο, αποτελεί η σπαρτιατική συλλογική μνήμη. Ήταν ιδιαίτερα τακτοποιημένη και λεπτομερειακή σε ότι αφορά τιμημένους Σπαρτιάτες του παρελθόντος και η περίπτωση του Λυκούργου αποδεικνύεται εξαιρετικά αποσπασματική.
Ειδικότερα, ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Λυκούργος υπήρξε απόγονος των Ηρακλειδών και ο δευτερότοκος μιας εκ των δύο βασιλικών οικογενειών της Σπάρτης. Διαδέχτηκε τον αδελφό του όταν αυτός πέθανε απρόοπτα και ενώ η σύζυγός του περίμενε παιδί. Ο Λυκούργος βασίλεψε για οκτώ μόνο μήνες έως ότου γεννήθηκε ο διάδοχος του αδελφού του που ονομάστηκε Χαρίλαος. Έπειτα, ανέλαβε ως αντιβασιλιάς, αλλά οι μηχανορραφίες της μητέρας του Χαρίλαου, τον ώθησαν να εγκαταλείψει την Σπάρτη και να ταξιδέψει στην Κρήτη. Εκεί πείθει τον Θαλή, έναν υμνητή της ανθρώπινης αρετής και του πολιτισμού να πάει στην Σπάρτη και να προετοιμάσει τους Λακεδαιμόνιους για μια διαφορετική πολιτεία. Εκείνος, μελετά εντατικά τα πολιτεύματα της νηφάλιας Κρήτης και της ηδονίστριας Ιωνίας, ωσότου τον καλούν να γυρίσει πίσω στην αγαπημένη πατρίδα του.
Στον γυρισμό του, κατευθύνεται πρώτα στο μαντείο των Δελφών, όπου λαμβάνει τον χρησμό που πιστοποιεί ότι οι νόμοι του θα γίνονταν οι διασημότεροι στον κόσμο και ξεκινά το οικοδόμημα των λυκούργειων μεταρρυθμίσεων. Όταν αρχίζει να λειτουργεί και να αποδίδει το νέο σύστημα, ο Λυκούργος ορκίζει τους Σπαρτιάτες να μην αλλάξουν τίποτα, ωσότου επιστρέψει από το μαντείο των Δελφών για ένα φλέγων ζήτημα. Τελικά, φεύγει προς άγνωστη κατεύθυνση για να μην επιστρέψει ποτέ πίσω. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι απλώς σταμάτησε να τρώει και να πίνει, έως ότου πέθανε μεταβαίνοντας στην αναμενόμενη αιωνιότητα. Ο παράδοση μας, λέει ότι έφυγε από τη Σπάρτη για πάντα, ώστε να μην αλλάξουν τη νομοθεσία του οι συμπολίτες του, που είχαν ορκιστεί να μην το κάνουν παρά μόνο αν κάποτε επέστρεφε.
Πηγή: ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ