Τὸ προσεχὲς Σάββατο 27 Ἰουνίου στὶς 7.00 μ.μ. στὸν Λόφο τῶν Μουσῶν (Φιλοπάππου) θὰ τιμήσωμε τὴν μνήμη δύο … παραβατῶν· τοῦ ἐστεμμένου φιλοσόφου Ἰουλιανοῦ καὶ τοῦ πολυΐστορος τοῦ Μυστρᾶ Γεωργίου Γεμιστοῦ, πιὸ γνωστοῦ ὡς Πλήθωνος. Ἡ ἱστορικὴ διαδρομὴ τῶν δύο ἀνδρῶν εἶναι λίγο-πολὺ γνωστὴ καὶ ἐπιβάλλει στοὺς ταπεινοὺς συνεχιστές τους τὴν τέλεση ἐτησίου μνημοσύνου. Τὸ Φ.Ε. Ἀθηνᾶ Ἐργάνη τιμᾷ τὴν μνήμη τους ἐπὶ ἐννέα συναπτὰ ἔτη καὶ θεωρεῖ αὐτὴν τὴν στιγμὴ τὴν κορυφαία δραστηριότητά του.
Ὁ πρῶτος, ὁ Ἰουλιανός, γεννήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη, τῷ 331 καὶ δολοφονήθηκε πισώπλατα ἀπὸ τὸν χριστιανὸ … ἅγιο Μερκούριο, στὰ περίχωρα τῆς πρωτεύουσας τῆς περσικῆς αὐτοκρατορίας, τῆς Κτησιφῶντος, λίγο πρὶν τὴν καταλάβῃ, τῷ 363. Συνέγραψε πλῆθος βιβλίων· πιὸ γνωστὰ τὰ Εἰς Βασιλέα Ἥλιον καὶ Εἰς τὴν Μητέρα τῶν θεῶν, ὅπου παρουσιάζεται μὲ ἐκλαϊκευμένο ἀλλὰ σαφῆ τρόπο ἡ νεοπλατωνικὴ (ἰαμβλίχεια) θεολογία τῶν τριῶν κόσμων, τὸ Κατὰ Γαλλιλαίων, ὅπου ἀσκεῖ δριμεία κριτικὴ στὴν χριστιανικὴ θεολογία, τὸ Συμπόσιον ἢ Κρόνια, στὸ ὁποῖο παρουσιάζει ἕναν διαγωνισμὸ τῶν Ρωμαίων Αὐτοκρατόρων (τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου συμπεριλαμβανομένου) καὶ στὸ τέλος βραβεύει τὸν Μᾶρκο Αὐρήλιο, τὸν Ἀντιοχικὸ ἢ Μισοπώγωνα, μέσῳ τοῦ ὁποίου ἀπαντᾷ στὶς ἐπιθέσεις τῶν Ἀντιοχέων ἐναντίον του, κατακρίνοντάς τους γιὰ τὸν ἔκλυτο βίο καὶ τὴν ἀσέβειά τους, κ.ἄ. Συνέταξε ἐπίσης πλῆθος ἐπιστολῶν πρὸς ἱερεῖς, ἱέρειες καὶ φιλοσόφους, μὲ τοὺς ὁποίους μοιράζεται τὴν ἀγωνία του γιὰ τὸ διαφαινόμενο ζοφερὸ μέλλον τοῦ ἑλληνισμοῦ. Ὑπῆρξε λιτός, δίκαιος καὶ ἄμεμπτος.
Ὁ δεύτερος, ὁ Πλήθων, γεννήθηκε κι αὐτὸς στὴν πρωτεύουσα τοῦ Βυζαντίου τῷ 1350 καὶ πέθανε πλήρης ἡμερῶν τῷ 1452 στὸν Μυστρᾶ, ὅπου εἶχε ἀποσυρθεῖ προκειμένου νὰ συγγράψῃ τὸ πολύτιμο ἔργο του καὶ νὰ λατρεύσῃ τοὺς θεοὺς καὶ τὶς θεὲς τῶν προγόνων. Οἱ Νόμοι θεωροῦνται τὸ πιὸ γνωστὸ ἔργο του κι ἀποτελοῦν μία ἐπίκαιρη μεταγραφὴ τῶν πλατωνικῶν Νόμων, ἂν καὶ κάποιες στωϊκὲς ἐπιρροὲς στὸν τομέα τῆς Ἠθικῆς εἶναι προφανεῖς. Ἡ σημαντικότερη προσφορά του εἶναι ἡ ἐπικαιροποίηση τῆς διαμάχης μεταξὺ πλατωνικῆς καὶ ἀριστοτελικῆς φιλοσοφίας· τὶς διαφορὲς αὐτὲς κατέγραψε στὸ περιώνυμο σύγγραμμά του Περὶ ὧν Ἀριστοτέλης πρὸς Πλάτωνα διαφέρεται, τὸ ὁποῖο ἐπαρουσίασε στὸ περιθώριο τῶν Συνόδων Φερράρας καὶ Φλωρεντίας (1438-1439), καταρρίπτοντας μὲ ἀτράνταχτα ἐπιχειρήματα τὴν ἔως τότε ἀδιαμφισβήτητη ἀριστοτελικὴ (σχολαστικὴ) κυριαρχία. Ἡ χρονικὴ στιγμὴ αὐτὴ ἀπετέλεσε τὸ ἔναυσμα τῆς ἱδρύσεως τῆς νεοπλατωνικῆς Ἀκαδημείας τῆς Φλωρεντίας ἀπὸ τὸν Κοσμᾶ τῶν Μεδίκων (τῷ 1459), ἀλλὰ καὶ τῆς Ἀναγεννήσεως. Ἡ ἀναγνώριση τοῦ ἔργου του στὴν Δύση συνοδεύθηκε ἀπὸ τὴν πλήρη ἀποδοκιμασία του στὴν Ἀνατολή· ἄλλως τε ὁ πρῶτος Ὀρθόδοξος Πατριάρχης τῆς Τουρκοκρατίας, ὁ δῆθεν ἀριστοτελικὸς Γεννάδιος, ἐφρόντισε, ἐπίσης τῷ 1459, νὰ καύσῃ μὲ ἐπιδεικτικὸ τρόπο τοὺς Νόμους τοῦ Πλήθωνος στὴν πρωτεύουσα τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, δείχνοντας στὸν Μωάμεθ τὸν Πορθητή, ὅτι οὐδεμία σχέση ὑφίσταται μεταξὺ τῶν ὑποταγμένων Ρωμιῶν καὶ τῶν ἐνδόξων προγόνων.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ
