Πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο βρίσκεται η Ελλάδα βάσει των επιδόσεων στον τομέα της έρευνας, προσφέροντας μία θετική έκπληξη στο μίζερο τοπίο που επικρατεί σε πολλούς τομείς στη χώρα μας. Τα κονδύλια που δίνει για την έρευνα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι μικρότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Ωστόσο, η χώρα μας βρίσκεται στο καλύτερο άκρο του ευρωπαϊκού χάρτη, αφού παράγει ερευνητικό έργο ποσοτικά και ποιοτικά υψηλό συγκριτικά με τα χρήματα που δίνει. Η θετική εικόνα για την Ελλάδα αποτυπώνεται και στα στοιχεία της έκθεσης του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (εκδόθηκε προ ολίγων ημερών με τελευταία επικαιροποίηση στοιχείων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την 11η Νοεμβρίου 2015) την οποία δημοσιοποιεί σήμερα η «Κ».
Συγκεκριμένα, για την έρευνα και την ανάπτυξη η Ελλάδα διαθέτει ποσό που αντιστοιχεί στο 0,6% του ΑΕΠ της (η βασική πηγή κονδυλίων έως τώρα ήταν τα ευρωπαϊκά μέσω ΕΣΠΑ) αλλά βρίσκεται μεταξύ των πρώτων θέσεων ως προς τις επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά και την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων σε ερευνητικά προγράμματα. Και αυτά παρότι πολλοί Ελληνες ερευνητές έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό για ένα ευοίωνο μέλλον και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Ενδεικτικά, με βάση στοιχεία του πρακτορείου Bloοmberg, την πενταετία 2009-2014 μετανάστευσαν από την Ελλάδα συνολικά 20.281 επιστήμονες-ερευνητές. Την αντίστοιχη περίοδο, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο αριθμός ήταν 2.552. Σε απόλυτους αριθμούς, η Ελλάδα συναγωνίζεται τη Γερμανία, στην οποία ο αντίστοιχος αριθμός για την περίοδο 2009-2014 ήταν περίπου 24.000 επιστήμονες.
Τις σημαντικές επιδόσεις των Ελλήνων ερευνητών αποτυπώνει χαρακτηριστικά η δέκατη θέση μεταξύ των 28 κρατών μελών της Ε.Ε., στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα στο πολύ ανταγωνιστικό και υψηλού επιπέδου πρόγραμμα Ideas του European Research Council (ERC). Οπως ανέφερε, μιλώντας για το θέμα στην «Κ», η διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, κ. Εύη Σαχίνη, το πρόγραμμα Ideas χρηματοδοτεί επιστήμονες με απόλυτο κριτήριο την αριστεία για να διεξάγουν έρευνα αιχμής στην Ευρώπη. «Το ERC αξιολογεί ιδέες και στην ουσία ψάχνει τα καινούργια μυαλά της Ευρώπης» λέει η κ. Σαχίνη.
Ο απολογισμός
Από το Ideas χρηματοδοτήθηκαν 76 Ελληνες εκ των οποίων οι 40 ζουν σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα και οι 36 στη χώρα μας. Της Ελλάδας προηγούνται μεγάλες χώρες (στις έξι πρώτες θέσεις οι Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία) και η Ελλάδα μπορεί να συγκριθεί πληθυσμιακά (όχι όμως και με το ύψος των κονδυλίων που δίνει κάθε χώρα) μόνο με το έβδομο Βέλγιο και τις Σουηδία και Δανία που το ακολουθούν. Στο Ideas οι Ελληνες επιστήμονες απορρόφησαν 115,7 εκατομμύρια ευρώ, φέρνοντας τη χώρα μας στην 11η θέση. Επίσης, σύμφωνα με τον τελικό απολογισμό του 7ου Προγράμματος Πλαισίου για την Ερευνα της Ε.Ε. για την περίοδο 2007-2013:
• Με κριτήριο τον αριθμό των συμμετοχών στο πρόγραμμα η χώρα μας βρίσκεται στην ένατη θέση (3.743 συμμετοχές), απορροφώντας 1.009,2 εκατ. ευρώ, κονδύλι που την κατατάσσει στην 11η θέση των 28 της Ε.Ε.
• Την καλύτερή της επίδοση η Ελλάδα σημείωσε στον τομέα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών. Με 971 συμμετοχές σε σχετικά ερευνητικά προγράμματα η χώρα μας κατετάγη έβδομη, απορροφώντας συνολικά 333,2 εκατ. ευρώ, κονδύλι που τη φέρνει στην όγδοη θέση.
• Σε ερευνητικά προγράμματα σχετικά με τον Γεωτεχνολογικό Τομέα (γεωργία, αλιεία) και τη Βιοτεχνολογία, η Ελλάδα βρίσκεται στην ένατη θέση με κριτήριο τις 189 συμμετοχές και στη 13η θέση με κριτήριο την απορρόφηση των κονδυλίων (33,9 εκατ. ευρώ).
• Στον τομέα της Ενέργειας βρίσκεται στη δέκατη θέση με βάση τις 118 συμμετοχές ελληνικών οργανισμών-ομάδων σε σχετικά προγράμματα, και στην 11η θέση με κριτήριο την απορρόφηση των κονδυλίων (38,7 εκατ. ευρώ). Επίσης, στη δέκατη θέση βρίσκεται η χώρα μας με τις (όπως και στον Γεωτεχνολογικό τομέα) 189 συμμετοχές της σε ερευνητικά προγράμματα για το Περιβάλλον και την Κλιματική Αλλαγή, για τα οποία απορρόφησε 42,1 εκατ. ευρώ και κατατάχθηκε στην 11η θέση.
• Στους τομείς των Νανοτεχνολογιών και Νανοεπιστημών οι 234 ελληνικές συμμετοχές σε σχετικά προγράμματα κατέταξαν την Ελλάδα στην 11η θέση, και τα 71,1 εκατ. ευρώ που απορρόφησαν στη 12η θέση μεταξύ των «28».
Οι δημοσιεύσεις
Μεταξύ των πρώτων θέσεων βρίσκεται η Ελλάδα και ως προς τις επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (αντλεί δεδομένα από τη βάση Web of Science), το 2012 έγιναν 11.138 ελληνικές δημοσιεύσεις στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Με βάση τον αριθμό των δημοσιεύσεων σε σχέση με την εθνική δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη και συγκριτικά με το ερευνητικό δυναμικό στη χώρα, η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της Ε.Ε. Οσον αφορά τον αριθμό των δημοσιεύσεων, για κάθε εκατομμύριο νομισματικής μονάδας που δαπανάται για έρευνα και ανάπτυξη στις χώρες της Ε.Ε., η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση μετά την Κροατία και τη Ρουμανία. Οσον αφορά τον αριθμό των δημοσιεύσεων ανά ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης ερευνητή για κάθε χώρα, η Ελλάδα εμφανίζεται στην έκτη θέση, μετά τις Ολλανδία, Κροατία, Ιταλία, Ιρλανδία, Σουηδία.
«Οι Ελληνες ερευνητές ανταγωνίζονται και έχουν σημαντική δικτύωση με τα ευρωπαϊκά κέντρα. Η πολιτεία πρέπει να βρει πώς οι επιτυχίες τους θα αξιοποιηθούν από την οικονομία της χώρας μας και πώς θα αποτελέσουν σημείο έναρξης για την παραγωγική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της Ελλάδας», παρατηρεί η κ. Σαχίνη. Και συμπληρώνει: «Φτάνει η θεωρία, πρέπει να πάμε στην πράξη. Το ζήτημα είναι ποιος θα συγκινήσει αυτούς τους ανθρώπους».
