του Χαρίτωνα Τομπουλίδη για το protagon.gr
Πριν από 30 περίπου χρόνια, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, δυο μεγάλα λαϊκά «κινήματα», ένα στη βόρεια και ένα στη νότια Ευρώπη έφεραν μεγάλες αλλαγές στις κοινωνίες τους. Το ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα έφερε για πρώτη φορά στην μεταπολεμική Ελλάδα μια σοσιαλιστική κυβέρνηση και στην Πολωνία το κίνημα Solidarność σε λίγα χρόνια ανέτρεψε το ΚΚΠ από τη μονοκρατορία του μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και έφερε τη δημοκρατία.
Δυο ήταν οι λέξεις κλειδιά για τις ανατροπές που έφεραν. Οι λέξεις «Αλλαγή» και «Αλληλεγγύη», δύο πολύ βασικές λέξεις για τη σωστή λειτουργία μιας κοινωνίας. Η στατικότατα οδηγεί στην τελμάτωση αλλά και χωρίς την αλληλεγγύη διαρρηγνύονται οι σταθερές δομές της κοινωνίας.
Οι μεγάλοι «κατακτητές-δυνάστες» χρησιμοποιούν πάντα το «διαίρει και βασίλευε» για να πετύχουν τους σκοπούς τους. Αυτές οι δύο λέξεις πρέπει να είναι οι φάροι μας σήμερα στην κατάσταση που φτάσαμε. Όχι στην κατάσταση που είμαστε, αλλά στην κατάσταση που φτάσαμε. Γιατί μόνοι μας φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Πώς; Ξεχνώντας την αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπό και κοιτώντας μόνο το άτομο μας. Εφαρμόσαμε κατά γράμμα αυτό που περίπου λέγεται ότι έγραψε ο Ευαγγελιστής ιερέας Μάρτιν Νίμελλερ:
“Στην αρχή ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους.
Δεν ήμουν Εβραίος και δεν φώναξα.
Μετά ήρθαν να πάρουν τους κομμουνιστές.
Δεν ήμουν κομμουνιστής και δεν φώναξα.
Έπειτα ήρθε η ώρα των σοσιαλδημοκρατών.
Δεν ανήκα σ΄ αυτό το κόμμα και δεν έβρισκα λόγο να διαμαρτυρηθώ.
Ακολούθησαν οι ομοφυλόφιλοι.
Ούτε κι αυτό σκέφτηκα ότι με αφορούσε.
Στο τέλος ήρθε η σειρά των τσιγγάνων.
Ούτε και τότε βρήκα λόγια για να εκφράσω την αντίθεσή μου.
Ο επόμενος στη σειρά ήμουν εγώ.
Αλλά δεν υπήρχε κανείς πια για να φωνάξει”
Δεν θέλω να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Αλεξανδρινού:
«Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.
Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.
Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·
διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.
A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.
Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.
Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.»
Γιατί δεν θέλω να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Καβάφη και χρησιμοποιώ τα λόγια Νίμελλερ; Γιατί ακούγαμε τους χτίστες όλα αυτά τα χρόνια από τη δεκαετία του ΄80 και μετά που έχτιζαν τα τείχη μας. Τους ακούγαμε καλά, αλλά κωφεύαμε. Κοιτούσαμε το άτομό μας και δεν μας ένοιαζε το καλό του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας. Βολευόμασταν στο «έτσι κάνουν όλοι» και στο βόλεμα και τον ραγιαδισμό, κατάλοιπο της Οθωμανικής κυριαρχίας. Οι αξίες εξοστρακίστηκαν και αντικαταστήθηκαν με το ατομικό βόλεμα. Η έννοια της δημιουργίας αντικαταστήθηκε με την έννοια της κλεψιάς και του θεαθήναι. Και έτσι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε μετά από 30 χρόνια στρουθοκαμηλισμού. Βλέπουμε σήμερα το αβγό του φιδιού που σιγά-σιγά επωάζονταν να γεννά φίδια.
Είναι τώρα αργά να κάνουμε κάτι; Όχι βέβαια. Απλώς πρέπει επιτέλους να βγάλουμε το κεφάλι μας από την άμμο ή τα πούπουλά μας και να κοιτάξουμε περήφανα το μέλλον, το μπροστά. Να αρχίσουμε σιγά-σιγά να τρέχουμε και να καταλάβουμε ότι είμαστε πτηνά και ότι έχουμε φτερά και μπορούμε να πετάξουμε. Να απογειωθούμε. Όχι μόνοι, αλλά όλοι μαζί. Η αλληλεγγύη, η αλλαγή και συγχρόνως η δημιουργία να μην παραμένουν μόνο συνθήματα αλλά να γίνουν πράξεις. Με τη σειρά που τα δίνω. Πρώτα αλληλεγγύη, μετά αλλαγή και μετά δημιουργία. Μπορεί οι λέξεις αυτές να ήταν μόνο λέξεις για το ΠΑΣΟΚ και της Solidarność και να μας οδήγησαν εδώ που βρισκόμαστε σήμερα. Καιρός να γίνουν τώρα πράξεις.
*Ο Χαρίτων Τομπουλίδης είναι αστρονόμος-αστροφυσικός.
Πηγή: Καλά Νέα
