Ο Λόγος ως Λέξις, αντιστοιχεί σε τέσσερις τουλάχιστον βασικές Έννοιες.
α’) Μαθηματική αναλογία,
β’) Λογική (ως τρόπος σκέψεως),
γ’) Εκφορά φωνής και
δ’) Αιτία
Όλες αυτές βεβαίως με κάποιον τρόπον σχετίζονται μεταξύ τους.
Ό έχων ικανότητα εκφοράς Λόγου (όχι απλώς ομιλίας ή κουτσομπολιού), διακατέχεται από την ικανότητα της κρίσεως και συν-κρίσεως = συγκρίσεως, της αναγνωρίσεως του μαθηματικού Λόγου = αναλογίας. Με απλά λόγια βλέπει, αναγνωρίζει, συγκρίνει και κρίνει ότι, «εφ΄ όσον ένα κτήριο π.χ. είναι 10 φορές υψηλότερο από το ύψος του και το ύψος του είναι 2 μέτρα, άρα το συνολικόν ύψος του κτηρίου είναι 20 μέτρα». Ο μη έχων την αυτήν ικανότητα σαφώς και δυσκολεύεται να συγκρίνει με αποτέλεσμα να οδηγείται σε παρα-λογισμό, δεν αποκλείεται δε να κρίνει, ότι «το κτήριο είναι 30 μέτρα, 10 μέτρα ή και χαμηλότερο από τον ίδιο!». Τέτοιοι τύποι είναι αυτοί που σε «τρελαίνουν» και σε «βγάζουν από τα ρούχα σου» όταν προσπαθείς να συνεννοηθείς μαζί τους, επαληθεύοντας το ρητόν «ο ηλίθιος είναι αήττητος»! ή ακόμη χειρότερα σε σύγχρονη διασκευή «ο επιτείδιος διαστρεβλωτής είναι επικίνδυνος»!
Η Λογική, προϊόν του Συμπαντικού Λόγου (αναγνωρισθέντος και ως Πρωταρχικής Αιτίας), κατά τον Ηράκλειτον «Ξυνού Λόγου», Κοινού δηλαδή για όλους, είναι μία και μοναδική. Σε μαθηματική έκφρασι ο Λόγος π.χ. α/β για όλα τα Όντα (από πέτρες και τούβλα μέχρι γαλαξιακά συγκροτήματα) είναι ο ένας και ο αυτός. Τι αλλάζει; Αλλάζει ο τρόπος που ο κάθε ένας αντιλαμβάνεται ή χρησιμοποιεί αυτόν τον Λόγον.
Θα εκτρέψουμε λίγο την συζήτησί μας αναφέροντας ένα παράδειγμα: «Έστω ότι εκατό άνθρωποι παρακολουθούν μία κινηματογραφική ταινία. Και οι εκατό βλέπουν αυτό καθ΄εαυτό, το οποίον προβάλλεται στην οθόνη. Ο κάθε ένας όμως επεξεργάζεται με διαφορετικόν τρόπον τα προβληθέντα και καταλήγει στα δικά του συμπεράσματα».
Προκειμένου να διασφαλιστεί η αναγνώρισις της Λογικής και η τεκμηρίωσις Λογικών δεδομένων, ο Αριστοτέλης μας προσέφερε 4 εργαλεία, 4 κανόνες επί των οποίων μπορούμε να βασιστούμε και να επαληθεύσουμε.
- Κανών Λογικής Ταυτότητος: Το «Α» είναι «Α». Φαίνεται περιττή ταυτολογία; Όχι! Ο Κανών προσδιορίζει το ΤΙ ακριβώς είναι το ον = το ζητούμενον. Με άλλα λόγια το «Άσπρο» είναι «Άσπρο», που σημαίνει ότι το «Άσπρο» δεν είναι ούτε «Μαύρο», ούτε «Κόκκινο», ούτε «Πράσινο» ούτε άλλον τι. Παρομοίως, ο «Άνδρας» είναι «Άνδρας» που σημαίνει ότι ο «Άνδρας» δεν είναι ούτε «Γυναίκα» ούτε «οτιδήποτε ενδιάμεσο» ήθελε προκύψει. Προσοχή! Ο Κανών αυτός ορίζει επιπλέον ότι το ον ισούται με το σύνολον των γνωρισμάτων του, δηλαδή Α = α+β+γ. Δεν ορίζει την έννοια της λέξεως και τα χαρακτηριστικά της περιγραφομένης εννοίας. π.χ. Αν από τα πανάρχαια χρόνια ο «Άνδρας» οριζόταν και γινόταν αντιληπτός ως «ο αρσενικός εκπρόσωπος του ανθρωπίνου είδους με έντονη τριχοφυΐα, γεροδεμένους μυς κλπ. αναζητών τον θηλυκό εκπρόσωπον προς ψυχοσωματικήν ολοκλήρωσιν και διαιώνισιν του είδους» και σήμερα κάποιοι θέλουν να ορίζουν τον «Άνδρα» ως τον «μη αμφιφυλόφυλο, φαλλοκράτη και μη αποδεχόμενο να γίνει ολίγον «γκέυ»», δεν φταίει ο Αριστοτέλης.
- Κανών Λογικής Αντιφάσεως: Το «Α» δεν είναι «μη Α». Που σημαίνει ότι το «Άσπρο» δεν είναι «Μη Άσπρο». Και η έννοια του «Μη Άσπρου» προφανώς δεν ταυτίζεται με το «Μαύρο». «Μη Άσπρο» είναι όλα τα υπόλοιπα χρώματα εκτός από ίδιο το «Άσπρο», δηλαδή «Κόκκινο», «Πράσινο», «Κίτρινο», οι ενδιάμεσες Άπειρες αποχρώσεις κλπ. Άρα το «Άσπρο» δεν είναι ούτε «Κόκκινο», ούτε «Πράσινο», ούτε «Κίτρινο», ούτε καμμία από τις ενδιάμεσες Άπειρες αποχρώσεις. Από πουθενά δεν προκύπτει ότι «ντε και καλά» το «μη Άσπρο» είναι αποκλειστικώς και μόνον το «Μαύρο». Όπως βεβαίως δεν σημαίνει ότι «Μη άνδρας» είναι μόνον η «Γυναίκα» αφού έστω και παρά φύσιν προκύπτουν επαμφοτερίζοντα όντα. Λόγω της σπουδαιότητός και του αυταποδείκτου της, την αρχὴν αυτήν απεκάλεσε ο Αριστοτέλης «βεβαιοτάτην τῶν ἀρχῶν ἁπασῶν». Η μη αποδοχή της οδηγεί σε σχιζοφρένια
- Κανών Λογικής Αποκλίσεως τρίτου: Το «Α» είναι ή «Β» ή «μη Β». Που σημαίνει ότι οποιοδήποτε Ον «Α», ταυτίζεται είτε με κάτι «Β», είτε με την άρνησί του «Β», δηλαδή το «Μη Β». Και δεν μπορεί, αποκλείεται να είναι οτιδήποτε άλλο ή και τα δύο ταυτοχρόνως ή. Το «Άσπρο» ή είναι «ορισμένο σύνολο συγκεκριμένων συχνοτήτων ακτινοβολίων του ορατού φάσματος του φωτός» ή είναι «μη ορισμένο σύνολο συγκεκριμένων συχνοτήτων ακτινοβολίων του ορατού φάσματος του φωτός». Η Σελήνη ή είναι «ετερόφωτη» ή είναι «μη ετερόφωτη». Ο Κανών είναι πολύ χρήσιμος στις περιπτώσεις όπου αδυνατούμε να αποδείξουμε την κατάφασιν (π.χ. το Β) μπορούμε όμως να αποδείξουμε την άρνησιν (δηλαδή το μη Β), οπότε δια της εις Άτοπον Απαγωγής τεκμηριώνεται το Β.
- Κανών Λογικής σχέσεως Αίτιου – Αιτιατού ή Αποχρώντος Λόγου: Το κάθετι τι (Αιτιατόν) έχει το Αίτιον του και δεν γίνεται να αντιστραφεί αυτή η ακολουθία. Π.χ. Η μητέρα τίκτει το τέκνον και το αντίστροφον είναι Αδύνατον. Όπως Αδύνατον είναι, να αναιρεθεί ένα γεγονός (αφού ήδη έχει γίνει) ως Αίτιον ενός άλλου γεγονότος, Αιτιατού, με ενδεχόμενον ταξίδι στον χρόνο και να προκύψει αναίρεσις του Αιτιατού. Πολλές φορές η «λογική» «κάποιων» ή αλλιώς «παρά φύσιν λογική = παραλογισμός» αντιμεταθέτει το αίτιον με το αιτιατόν. Π.χ. «Νιώθουμε ζέστη άρα λέμε ότι ανέβηκε η θερμοκρασία», ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετον. Επειδή ανέβηκε η θερμοκρασία νιώθουμε ζέστη
Προφανώς η Αριστοτέλεια Λογική δεν αποκλείει, δεν παραγκωνίζει, δεν παραβλέπει και το κυριότερον δεν αντιτίθεται στην έκφρασι του συναισθηματικού μας κόσμου.
Εάν το φιλοσοφήσουμε λίγο, θα δούμε ότι Λογική και Συναίσθημα συμβαδίζουν… κάποια άλλη φορά όμως!
ΕΥΡΥΜΑΧΟΣ
02/02/2011
