Η αρχαία Υηττός βρίσκεται 3 περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού Λούτσι, στην ορεινή περιοχή μεταξύ της άλλοτε Κωπαϊδας λίμνης και του κόλπου της Αταλάντης. Η Υηττός ήταν βοιωτική πολίχνη οχυρωμένη με τείχος, αλλού πολυγωνικό και αλλού ισοδομικό χτισμένη πάνω σε πετρώδη λόφο.
Η θέση της Υηττού έγινε γνωστή με τα επιγραφικά ευρήματα. Μέσα στο οχυρό βρίσκεται η εκκλησία του αγίου Αθανασίου χτισμένη με χρήση αρχαίου υλικού και επιγραφών. Για τη στήριξη της ημικυλλινδρικής στέγης έχουν χρησιμοποιηθεί δύο κίονες στη μέση της εκκλησίας. Στην αγία τράπεζα έχει χρησιμοποιηθεί μια βαριά τετράγωνη πλάκα προερχόμενη από το βάθρο χάλκινου ανδριάντα του Σεπτίμου Σεβήρου.
Η πολυγωνική τειχοδομία ανήκει στους προϊστορικούς χρόνους. Πλησίον βρίσκονται στοές ορυχείων σιδήρου και συλημένοι λακοειδή τάφοι με τα ανθρώπινα οστά σκορπισμένα. Σύμφωνα με τον Παυσανία στην Υηττό υπήρχε ναός του Ηρακλή, του οποίου ως λατρευτικό άγαλμα υπήρχε μια άμορφη πέτρα (λίθος αργός) που είχε την δύναμη να γιατρεύει από αρρώστιες.
Η Υηττός ιστορικά σχετίζεται με τον Ορχομενό. Ο Ορχομενός ήταν γιος του Μινύα. Στον Ορχομενό ήλθε από το Άργος εξόριστος ο Υηττός, για το φόνο του Μολούρου, όταν τον έπιασε με την νόμιμη σύζυγο του. Ο Ορχομενός του παραχώρησε το μέρος της χώρας του που βρίσκεται στην σημερινή Υηττό. Ο Υηττός είναι ο πρώτος άνθρωπος που τιμώρησε την μοιχεία.
{phocagallery view=category|categoryid=2|limitstart=0|limitcount=0|displayname=1|overlib=2}
Κείμενο-φωτογραφία: Αντώνης Κάτανος
