Όταν κάποιος θελήσει να αγγίξει το μεγάλο, αλλά και καθόλα σοβαρό θέμα που αφορά τα Αρχαία Ελληνικά Μυστήρια, ίσως το πιο πιθανό είναι να βρεθεί σε μεγάλες και λαβυρινθώδεις αλληλοσυγκρουόμενες αναφορές.
Η απαραίτητη μελέτη και ίσως οι ιστορικές αναφορές, θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε κάποιο βαθμό τον μελετητή ή τον ερευνητή να αποφύγει παρερμηνείες ή διφορούμενες αναφορές.
Όσοι ήθελαν όμως να γνωρίσουν κατ’ αρχήν, αν ήταν ποτέ δυνατόν, η υπέρτατη αλήθεια να βρίσκεται σε κάποιες συγγραφικές αναφορές, γνώριζαν ταυτόχρονα ότι για την αποκάλυψη της υπέρτατης αλήθειας ή έστω μέρος των μυστηρίων, υπήρχε η τιμωρία του θανάτου.
Δεν θα επιχειρήσουμε να εισέλθουμε σε ανάλυση όλων των απαραίτητων σημείων στην πορεία της Μύησης στα δύο Ιερά της Ελευσίνας και της Αμαθούντας αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να περιοριστούμε στα άκρως στοιχειώδη σημεία.
Στα Ελευσίνια Μυστήρια έχουμε την αρπαγή της Περσεφόνης, της κόρης της θεάς Δήμητρας από τον Πλούτωνα, τον Θεό (Άδη) του Κάτω Κόσμου. Είναι μια βασική αναφορά για την απαγωγή και παραμονή της Κόρης στον Κάτω Κόσμο, μέχρι την εύρεση και επαναφορά της στον Πάνω Κόσμο.
Το τελετουργικό σημείο της εύρεσης και επαναφοράς της Κόρης στον Πάνω Κόσμο, γινόταν στο τελικό στάδιο των Μεγάλων Ελευσινίων. Την ενάτη μέρα ο Ιεροφάντης – Τελετουργός, άνοιγε την πόρτα του Τελεστηρίου και έναν υπέρλαμπρο «ΦΩΣ» παρουσιαζόταν στα μάτια των παρευρισκόμενων εποπτών όπου εμφανιζόταν το φάσμα της Κόρης.
Σημαντικές διασωθείσες περιγραφές έφθασαν μέχρι των ημερών μας για το καταπληκτικό αυτό «ΦΩΣ».
Το ΦΩΣ που αναφέρεται στις πιο πάνω περιγραφές, είναι ίσως το πιο αξιοπρόσεκτο και το πιο σημαντικό των Ελευσινίων Μυστηρίων. Τούτο το ΦΩΣ προσέδιδε ό,τι πιο μεγαλειώδες και πιο θεϊκό στη συνείδηση των Μυστών και των Εποπτών, ταυτιζόμενο με την απόλυτη Αλήθεια.
Αυτός ήταν και ο λόγος που οι Μεγάλες Μυστηριακές Θρησκείες, έδιδαν στο ΦΩΣ πρωταρχική και ύψιστη σημασία. Ήταν ένα σημαντικότατο και σοφά επιλεγμένο στοιχείο, που προσέδιδε μια απαράμιλλη πτυχή της θείας παρουσίας στα Ελευσίνα Μυστήρια.
Περπατώντας τώρα στη διαδρομή της έρευνάς μας στους πιο σημαντικούς λατρευτικούς χώρους της Κύπρου, δηλαδή στην Ακρόπολη της Αμαθούντας, στο Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη στο Κούριο και στο Ιερό της Παλαιπάφου, το κοινό λατρευτικό και μυστηριακό στοιχείο ήταν το ηλιακό ΦΩΣ, που και στα τέσσερα Ηλιοστάσια χαρακτήριζε το βασικό λατρευτικό θείο στοιχείο.
Το αντικείμενο αυτής της έρευνας θα περιοριστεί όμως αποκλειστικά στο σημαντικότατο Ιερό του Άδωνη και της Αφροδίτης, στην Ακρόπολη της Αμαθούντας (Παλαιά Λεμεσός).
Μέσα από τις έρευνες που γίνονται για δεκαετίες τώρα, είχε διαφανεί ότι η Αμαθουσία Ακρόπολη κατέχει μιαν αξιοσημείωτη θέση στον Αρχαίο Κόσμο. Θα μπορούσε κάλλιστα να παραλληλιστεί με ένα αρχαίο αστεροσκοπείο.
Παρατηρήσεις που έγιναν με κάθε επιστημονική σοβαρότητα κάθε φορά φέρνουν στο προσκήνιο και νέα στοιχεία αστρονομικού ενδιαφέροντος. Αυτές οι επιστημονικές επαληθεύσεις προβάλλουν όλο και περισσότερο το μεγαλείο και το πνεύμα των Ελλήνων προγόνων μας.
Το Ιερατείο του Ιερού της Αμαθούντας, με τις αποδεδειγμένες γνώσεις Αρχαιοαστρονομίας, κατόρθωσε να προσανατολίσει τον κύριο Ναό της Αφροδίτης (ύψους από το έδαφος 18 μέτρων) έτσι που στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο την 22α του Δεκέμβρη, να ευθυγραμμίζεται και να εναρμονίζεται με το αντανακλώμενο ΦΩΣ από τη θάλασσα, μια ώρα περίπου μετά την ανατολή του Ήλιου.
Οι επισκέπτες, που κατά καιρούς παρευρέθησαν στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο στην Ακρόπολη της Αμαθούντας και παρακολούθησαν απολαμβάνοντας την ολόχρυση και μεγαλειώδη αντανάκλαση του Ηλιακού Φωτός, που σαν μια θεϊκή λεωφόρος εισέρχεται στο χώρο του μεγάλου ναού της Αφροδίτης, ένιωσαν ένα εκστατικό και ανυπέρβλητο συναίσθημα μιας Θείας παρουσίας.
Μεταφερόμενοι τώρα στα κυρίως Αμαθούσια Μυστήρια, που ήταν συνδυασμός των Αφροδίσιων και Αδώνειων Μυστηρίων, το ΦΩΣ του Ήλιου διαδραμάτιζε κι εδώ πρωταγωνιστικό ρόλο.
Σε αυτό εδώ το σημείο ερμηνεύεται και η γέννηση της Αφροδίτης, μέσα από τη μυθολογική αναφορά, που γεννιέται από το σπέρμα του θεού Ουρανού όταν πέφτει στη θάλασσα μετά από τον ευνουχισμό του από τα χέρια του γιου του, του θεού Κρόνου.
Ο ευνουχισμός έγινε με μιαν αρπή (αρχαίο δρεπάνι) και τα αιδοία του Ουρανού έπεσαν πάνω στον αφρό της Θάλασσας και έτσι γεννήθηκε η Θεά της ομορφιάς, η Χρυσή Αφροδίτη. Εδώ θα ήταν ορθότερο να γίνει μια διόρθωση για το επίθετο της Αφροδίτης, που δυστυχώς επεκράτησε λανθασμένα σαν «αναδυόμενη» για αρκετούς αιώνες.
Η Θεά Αφροδίτη είναι «ουράνια» και κατ’ επέκταση μια ηλιακή θεότητα. Το όνομα «Αφροδίτη» ετυμολογικά παράγεται από το «αφρός» και «οδίτης», δηλαδή αυτός που περπατεί, οδεύει στον αφρό.
Η θεά Αφροδίτη δεν αναδύθηκε από το βυθό της θάλασσας, γιατί δεν υπήρξε υποθαλάσσια θεότητα αλλά γεννήθηκε από το σπέρμα του Ουρανού, που πέφτοντας γονιμοποίησε τον θαλασσινό αφρό. Ακολούθως, μια τεράστια αχιβάδα την παρέλαβε και με τη βοήθεια του Ζέφυρου, τη μετέφερε στη νότια ακτή της Κύπρου.
Οι Ώρες την υποδέχθηκαν και αφού τη στόλισαν, μετά την παρέδωσαν στον ωραίο εραστή της, τον Άδωνι. Μια αξιοπρόσεκτη αναφορά του Μακρόβιου αναφέρει ξεκάθαρα ότι από το χειμερινό Ηλιοστάσιο, όταν η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει για έξι μήνες, η Αφροδίτη περπατά και ανεβαίνει στα έξι ανώτερα Ζώδια.
Είναι η «πορεία Αφροδίτης» μέχρι το θερινό ηλιοστάσιο που είναι η 21η του Ιούνη. Από την επομένη της, όταν αρχίζει να μικραίνει η μέρα ο Ήλιος κατεβαίνει στα έξι κατώτερα Ζώδια μέχρι την 22α του Δεκέμβρη, που είναι το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και είναι η «πορεία της Περσεφόνης».
Εδώ αποδεικνύεται ότι το «ΦΩΣ» του Ήλιου είναι ο μεγάλος ρυθμιστής, που στις αντιλήψεις των Ελλήνων προγόνων μας ερμηνεύεται έμπρακτα με τον πιο σαφή και ξεκάθαρο τρόπο. Από τη ζωή στον θάνατο και από τον θάνατο στη ζωή. Το Βασίλειο του Φωτός και το Βασίλειο του Σκότους.
Αυτή είναι μια μεγάλη αποκάλυψη μέσα από τα Αμαθούσια Μυστήρια, Αφροδίσια και Αδώνεια. Είναι η ανάλυση της μεγάλης συμπαντικής Αλήθειας μέσα στο Αιώνιο γίγνεσθαι. Είναι μια αναφορά, που φαίνεται να ερμηνεύει την απόλυτη και ουσιαστική διάσταση αυτής της ίδιας της Θεότητας.
Όλοι οι Μύστες των Αφροδίσιων και Αδώνειων Μυστηρίων μέσα στο μεγαλοπρεπή Ναό της Αφροδίτης αλλά και στην υποχθόνια Στοά στο λόφο της Αμαθούσιας Ακρόπολης, που το πιο πιθανό ίσως να ήταν το υποχθόνιο Βασίλειο της Περσεφόνης, είχαν την ουσιαστική βοήθεια για να κατανοήσουν τελετουργικά τον προορισμό της εξέλιξης και τη λύτρωση της ψυχής από τα γήινα δεσμά της.
Η υποχθόνια στοά μήκους 120 μέτρων ανακαλύφθηκε τυχαία τα τελευταία χρόνια (16.7.1994) στην προσπάθεια διάνοιξης σήραγγας για τη διέλευση αγωγού λυμάτων. Η ανακαλυφθείσα στοά ήταν γεμάτη από μεγάλο αριθμό ειδωλίων και έναν λατρευτικό βωμό).
Στα Ηλιοστάσια, Χειμερινό και Θερινό, με τις Ισημερίες της Άνοιξης και του Φθινοπώρου, που ήσαν όλα εναρμονισμένα με το ΦΩΣ του Ήλιου γινόντουσαν οι Μεγάλες Αμαθούσιες Τελετουργίες.
Οι σημαντικές αυτές Αμαθούσιες Τελετουργίες, μέσα από τη διαχείριση των Ιερατείων, ήσαν από τα πιο λαμπρά και σημαντικά Μυστήρια που αναβάθμισαν στον υπέρτατο βαθμό τον πολιτισμικό ορίζοντα της Αρχαίας Κύπρου.
Αυτά τα Αμαθούσια Μυστήρια, Αφροδίσια και Αδώνεια, προκάλεσαν τον θαυμασμό της βασίλισσας Αρσινόης και του συζύγου της, Πτολεμαίου Φιλαδέλφιου και μεταφέρθησαν στην Αλεξάνδρεια, όπου γιορτάζονταν με μεγάλη λαμπρότητα.
Επιβάλλεται η αναστήλωση του ναού της Αφροδίτης
Τελειώνοντας αυτή την ιδιαίτερη αναφορά για τα Αμαθούσια Μυστήρια, κάνουμε και μια μεγάλη ευχή. Επιτέλους να καταξιωθούμε σύντομα να δούμε την αναστήλωση του Μεγάλου Ναού στην κορυφή της Αμαθούσιας Ακρόπολης, καθώς και την αξιοποίηση της μεγάλης και σημαντικής Υποχθόνιας Στοάς.
Είμαστε βέβαιοι ότι αν αυτά τα δύο λατρευτικά σημεία γίνουν πραγματικά προσβάσιμα στους ντόπιους και ξένους επισκέπτες, η προβολή του Ιστορικού Κυπριακού Ελληνισμού, θα αναβαθμιστεί μαζί με την όλη Ελληνική Ιστορική διάσταση και θα φτάσει στα πιο φωτεινά πολιτισμικά σκαλοπάτια.
Επιβάλλεται λοιπόν χωρίς άλλη καθυστέρηση, η αναστήλωση έστω της πρόσοψης του μεγάλου Ναού της Αφροδίτης. Έτσι θα προβληθεί σημαντικά η Σοφία των Ελλήνων Προγόνων μας.
Η εναρμόνιση του Ναού με το υπέρλαμπρο «ΦΩΣ» του Ήλιου, το αντανακλώμενο από τη θάλασσα, θα προσφέρει ένα μεγαλειώδες υπερθέαμα στους εκάστοτε παρευρισκόμενους, σε κάθε Χειμερινό Ηλιοστάσιο.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο θέμα που είμαστε υποχρεωμένοι να θυμόμαστε καθημερινά. Πρέπει να αποδεικνύουμε ότι είμαστε οι άξιοι κληρονόμοι του μεγάλου πνευματικού Ήλιου, του μεγαλύτερου Ήλιου, που ονομάζεται «Ελληνικός Πολιτισμός».
Ο Πολιτισμός αυτός είναι που γιγαντώθηκε και μεγαλούργησε μέσα από τα Μυστήρια της Ελευσίνας και της Αμαθούντας, βιώνοντας έτσι το Αιώνιο και Αθάνατο Ελληνικό Πνεύμα, που μαζί με το «ΦΩΣ» της Αλήθειας, δώριζαν τις θείες τους ακτίνες που οδηγούσαν τους καταξιωμένους Μύστες, στα Λευκά Νησιά των Μακάρων και στα Ηλύσια Πεδία.
Γράφει ο Γόρης Γρηγοριάδης, ιστορικός – ερευνητής
