Ο Σπύρος Νάγος γεννήθηκε στις 13.8.1868 στο Κακούρι της Αρκαδίας. Κυριότερη παιδαγωγός υπήρξε η μητέρα του. Λόγω της ευφυίας και της δραστηριότητάς του, έφυγε από το πατρικό του, χωρίς καμιά χρηματική ενίσχυση και πήγε στην Τρίπολη, απ’ όπου τελικά, πήγε στην Αθήνα. Εκεί, ένας φιλότιμος και ευσυνείδητος δάσκαλος τον μόρφωσε μέχρι του σημείου να είναι σε θέση να διαβάζει και να ερμηνεύει Ισοκράτη και Ξενοφώντα. Αφού έκανε διάφορα επαγγέλματα, έγινε ζαχαροπλάστης.
Αναμείχθηκε με τον συνδικαλισμό και εξελέγη αντιπρόσωπος της συντεχνίας των ζαχαροπλαστών. Την ίδια εποχή συγκροτήθηκε και ο πρώτος δημοκρατικός πυρήνας με τους Φλογαϊτη, Χοϊδά και Γ. Φιλάρετο, ο οποίος εξέδιδε τότε τον «Ριζοσπάστη», φορέα των δημοκρατικών και σοσιαλιστικών αρχών, στις οποίες είχε προσχωρήσει και ο φλογερός και ενθουσιώδης Νάγος. Θαύμαζε τις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης και η τριλογία «Ελευθερία – Ισότης – Αδελφότης» έγινε το βίωμά του. Προέβη σε αγώνα αφύπνισης και εξέγερσης του αδικημένου εργάτη. Εγκαταλείπει τότε το επάγγελμα του ζαχαροπλάστη και γίνεται τυπογράφος. Συντάσσει, εκδίδει και κυκλοφορεί μόνος του την πρώτη στην Ελλάδα σοσιαλιστική εφημερίδα, το «Αρδην». Πρωτεργάτης και ρήτορας της πρώτης συγκεντρώσεως στις στήλες του Ολυμπίου Διός της Εργατικής Πρωτομαγιάς, καταδιώκεται από την Αστυνομία και κατάσχεται το φύλλο του. Καταφεύγει στην Κεφαλλονιά. Συλλαμβάνεται στην Ζάκυνθο. Με επέμβαση φιλελεύθερων στοιχείων του νησιού, αφήνεται ελεύθερος. Εκεί, συνδέεται με τους ριζοσπάστες και τους προοδευτικούς κύκλους, στους οποίους ανήκαν και οι τέκτονες της Αγγλικής Στοάς «Αστήρ».Το 1904 μυήθηκε στην τότε Στοά «Μαραθών». Ηταν ο πρώτος Σεβάσμιος της Σ.΄. Στ.΄. «Προμηθεύς».
Συνέταξε ψήφισμα με το οποίο ζητούσε να καθιερωθούν: 1. H οκτάωρη εργασία. 2. Η αργία της Κυριακής. 3. Η κατάργηση της προσωπικής κράτησης, και 4. Η απονομή σύνταξης σε όσους εργάτες συμπληρώνουν το πεντηκοστό έτος της ηλικίας τους, ή τους παθόντες ή ανίκανους για κάθε εργασία. Όταν επέστρεψε στην Αθήνα, διορίστηκε υπάλληλος των Ταχυδρομείων Αθηνών και για αρκετά χρόνια, εξελέγετο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Συλλόγου Δημοσίων Υπαλλήλων. Το 1918 προσλήφθηκε σε τραπεζικό ίδρυμα στην Αθήνα με τον βαθμό του Τμηματάρχη. Αφού πέρασε από τριάντα επτά επαγγέλματα, όπως έλεγε αστειευόμενος, διορίστηκε Διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς, την οποία διοργάνωσε και διηύθυνε. Στον Τεκτονισμό ο Νάγος αναδεικνύεται και αναγνωρίζεται από όλους, σαν γνήσιος εμπνευσμένος Μύστης Δάσκαλος με σπάνια ηγετικά προσόντα. Η ικανότητά του να ερμηνεύει σύμβολα, η γλυκύτητα του χαρακτήρα του, και οι εμπνευσμένες διδασκαλίες του έδωσαν νέα ζωογόνο πνοή στους Τεκτονικούς κύκλους, μερικοί των οποίων και σήμερα ακόμη πορεύονται σύμφωνα με τις ανεκτίμητες και σοφές υποθήκες του.
Οσοι συνεργάστηκαν μαζί του και τον γνώρισαν από κοντά, πάντοτε θυμούνται με θαυμασμό την ανωτερότητα του ήθους του, την αστείρευτη καλωσύνη του, τις απέραντες γνώσεις του και την δύναμη της πάντοτε ορθής κρίσης του. Ο τολμηρός αυτός ερευνητής από νωρίς στράφηκε στην μελέτη των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Με την μυστηριακή του κατάρτιση κατόρθωσε να σπουδάσει την γλώσσα των συμβόλων και να το ερμηνεύσει με τόση επιτυχία. Η ικανότητά του αυτή τον βοήθησε να ερμηνεύει με μεγάλη ευχέρεια την αρχαία ελληνική και ξένη Μυθολογία, πίσω από την οποία ήταν κρυμμένα τα βαθειά νοήματα των δυνάμεων και των νόμων της Κοσμογονίας, για να τα προφυλάξουν από την βεβήλωση και την παρανόηση από αδύνατες και ανώριμες διάνοιες. Πηγή των κοσμοθεωριών, πίστευε ότι ήταν τα προελληνικά Μυστήρια, από τα οποία οι Θεολόγοι ποιητές και φιλόσοφοι διδάχθηκαν και άντλησαν τα στοιχεία της κοσμοθεωρίας τους, που δόθηκαν μετέπειτα στους ιστορικούς χρόνους και διατυπώθηκαν στα φιλοσοφικά συγγράμματα. Θαύμαζε τον Ορφέα και τον Μέγα Πυθαγόρα, των οποίων τα σωζόμενα κείμενα μελετούσε συνεχώς. Ζωντάνεψε την αρχαία ελληνική σκέψη και φιλοσοφία. Ανέσυρε από τα βάθη των αιώνων και από τα άδυτα των αρχαίων μυστηρίων αλήθειες, τις ανασυνέθεσε και παρουσίασε πλήρες φιλοσοφικό και βιονομικό σύστημα με το οποίο εξηγούσε όλα τα αινίγματα της ζωής και του πνεύματος, αλλά και ικανοποιούσε την πιο ανήσυχη και απαιτητική σύγχρονη σκέψη.
«Ουσία, Μορφή και Συνείδηση», έλεγε, συνθέτουν την αρμονική έκφραση της όλης Φύσεως, που αποτελεί το Παν. Από το Παν προέρχεται ο άνθρωπος. Όπως οι αριθμοί δεν έχουν τέρμα, έτσι και η ατομική ψυχή δεν έχει τέρμα, είναι αθάνατη και αιωνίως πολλαπλασιάζει τις δυνάμεις που κρύβει μέσα της σε λανθάνουσα κατάσταση. Λάτρευε την Φύση και το Φως της. Ηταν εραστής της Αλήθειας και αυτήν αναζητούσε σ’ όλη του την επίγεια ζωή.
Κατά το 1915 ο Νάγος εγγράφεται στην Θεοσοφική Εταιρία και γίνεται πρόεδρος της Στοάς «Απόλλων». Το πέρασμά του από εκεί ήταν σύντομο. Καίτοι έτρεφε θαυμασμό για την ιδρύτριά της Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ, η διάρθρωση και η έλλειψη μεθοδολογίας κατάλληλης για το σύστημα εκείνο, που εν τούτοις φιλοδόξησε να αναδειχθεί ο φορέας της Αρχαίας Σοφίας στην Δύση δεν τον ικανοποιούσε. Στο έργο του «Πνευματικαί Ιδέαι» περιγράφεται πώς η γνώση εκείνη μεταβιβάζεται στους αγνούς και στους καθαρούς, στους άξιους και τους ικανούς για να συνεχίσουν την πορεία της ψυχής τους πέρα από της Γης το περιβάλλον : «Τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, έλεγε, πρέπει να τις διέπει ο ηθικός νόμος, ο όποιος είναι συνώνυμος με τον φυσικό. Ύψιστος δε φυσικός νόμος είναι ο νόμος της Αρμονίας, χωρίς τον οποίον δεν θα υπήρχε τάξη, πρόοδος, εξέλιξις. Αλλά τί είναι δίχως αρμονία; Αρμονία είναι ο νόμος, ο όποιος διακανονίζει τις μεταξύ των ουσιών, μορφών και συνειδήσεων σχέσεις προς τον σκοπό της εξελίξεως των πάντων διά της αλληλεπιδράσεως και διά της αγάπης και του έρωτος. Ο νόμος της αρμονίας είναι συμπύκνωση των εννοιών που περικλείουν οι μαγικές λέξεις «Αγάπη, Ελευθερία, Δικαιοσύνη».
Υποθήκες του Σπ. Νάγου
«Αγάπα τον άνθρωπο, όχι από δεοντολογία ή κατ’ επιταγή. Αγάπα τον άνθρωπο, αδιαφορών αν αυτός σε αγαπά, σε μισεί ή σε περιφρονεί. Στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου να βλέπεις επαναλαμβανόμενη την δική σου υπόσταση.
Σεβάσου πάντοτε οποιονδήποτε άνθρωπο, αγαθό η κακό, πεπαιδευμένο ή άξεστο, γιατί είναι μια αξία της Φύσεως που εργάσθηκε επί πολλούς αιώνες για την ανθρώπινη οντότητα. Η οντότητα αυτή έχει λανθάνοντες τους Νόμους της αρετής και της Σοφίας. Βοήθησε τον εσύ με την αγάπη σου και το ενδιαφέρον σου για να τους εκδηλώσει έντονα. Χτύπα και καυτηρίαζε την κακία και την αγνωσία.
Σεβάσου όμως τον άνθρωπο, κάθε άνθρωπο, γιατί και αυτός προορίζεται να γίνει μια ημέρα θεία ύπαρξη. Δείχνε πάντα ανεξάντλητη επιείκεια και ανοχή.
Μην οικτίρεις ποτέ τον σφάλοντα. Μην περιφρονείς ποτέ τον αμαρτήσαντα, γιατί και συ έσφαλες και αμάρτησες πολλές φορές στην ζωή σου, αλλά οι άλλοι σε ανέχθηκαν. Αν υπήρξες αυστηρός πολύ κάποτε θα μετανοήσεις. Αν έκρινες με επιείκεια δεν θα μεταμεληθείς ποτέ. Να βρίσκεις πάντοτε την δύναμη να συγχωρείς εκείνον που σε αδίκησε. Αγάπα κάθε πνοή, κάθε συνείδηση υπανθρώπινη, ανθρώπινη και υπερανθρώπινη για να αισθανθείς και συ τις περιπτύξεις και την θέρμη της παγκόσμιας αγάπης.
Για να γίνεις ελεύθερος, να αναγνωρίζεις και στον άλλο το δικαίωμα να γίνει και αυτός ελεύθερος. Βοήθησε πάντοτε να απολαύσουν και οι άλλοι την οικονομική, την κοινωνική και την πνευματική ελευθερία και να μπουν στην τροχιά του Φυσικού Νόμου και στον κύκλο της παγκόσμιας αρμονίας. Να είσαι δίκαιος, δηλαδή αναγνώριζε και σεβάσου τα δικαιώματα που έχει κάθε ύπαρξη, η οποία είδε το Φως του Ηλίου για να απολαμβάνει την ζωή, να προοδεύει και να εξελίσσεται πνευματικά. Η λέξη δικαιοσύνη είναι συνώνυμη με την λέξη αναγνώριση. Ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να δώσει τίποτε στον όμοιό του. Η Φύση είναι εκείνη που δίνει στον άνθρωπο τον οργανισμό και τις αισθησιακές και πνευματικές ικανότητες με τις οποίες δικαιούται να παίρνει από τους κόλπους της ό,τι του είναι αναγκαίο για την ύπαρξη, την πρόοδο και την ευδαιμονία του. Η Φύση διαθέτει αφειδώς όλους τους παράγοντες της ζωής για όλους. Ο άνθρωπος στηριζόμενος στην δύναμη του ισχυρότερου αφαιρεί τα μέσα και στερεί τον όμοιό του από όλα εκείνα που θα του εξασφάλιζαν άνετη ζωή, εύκολη παιδεία και χωρίς εμπόδια πρόοδο.
Να είσαι δίκαιος. Να πιστεύεις ότι όλοι, σαν τέκνα της ίδιας μάνας έχουμε τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις απέναντι στο σύνολο. Να είσαι δίκαιος και να αναγνωρίζεις σε κάθε άνθρωπο ό,τι ανήκει σ’ αυτόν από την μητέρα Φύση. Κάθε ύπαρξη δικαιούται να έχει στην διάθεσή της όλα τα μέσα της προόδου και της παιδείας για να μάθει και αυτή την αλήθεια και να αποκτήσει την κοινωνική και πνευματική ελευθερία. Κάνε ότι μπορείς για να ανανήψει ο αδελφός σου άνθρωπος. Δώσε του χέρι βοηθείας για να βγει από το βούρκο της κατωτερότητας. Μην προκαλείς, μην υποτιμάς κανένα, πάντα να είσαι ανεκτικός. Κτύπα τις ανθρώπινες αδυναμίες, στιγμάτιζε το πάθος, καυτηρίαζε την αμαρτία αλλά ποτέ μην θίγεις την αξιοπρέπεια του αμαρτήσαντος. Μην πληγώνεις, μην φονεύσεις ποτέ τον αδελφό σου άνθρωπο, έστω και αν είναι αμαρτωλός. Δεν ξέρεις και συ κι εγώ πόσες φορές στην πορεία της ψυχής μας κατά τις αλλεπάλληλες ενσαρκώσεις μας δεν υπήρξαμε εγκληματίες, κακούργοι, αμαρτωλοί. Όμως η στοργή των δυνάμεων της Φύσεως, το φως του Ηλίου και οι φροντίδες των ανωτέρων συνειδήσεων μας βοήθησαν με τις δοκιμασίες και τον πόνο να μάθουμε και να ακολουθούμε το καλό και το πρέπον».
Ο Νάγος ποτέ σε κανέναν, έστω και αν του το ζητούσε, δεν του υπεδείκνυε την πλάνη του, δεν του έλεγε το ελάττωμά του, το σφάλμα του. Είναι ένα σημείο που φανερώνεται μεγαλόπρεπη η ευγένεια και η πραγματική λεπτότητα μιας ανώτερης υπάρξεως. Τούτο το δικαιολογούσε ως έξης : «Εάν σου πω τα σφάλματά σου, θα φανώ ανώτερός σου και συ θα αισθανθείς ένα αίσθημα κατωτερότητας απέναντί μου, πράγμα που δεν το θέλω … Θέλω να είμαι ίσος προς ίσον. Η άξια έγκειται εις τούτο : Μόνος του ο άνθρωπος πρέπει να αναγνώρισει το σφάλμα του και να το επανορθώσει διά του αυτοελέγχου και του θεληματικού του. Βέβαια, σε βοηθώ και σε ποδηγετώ με προσοχή διαφοροτρόπως, χωρίς ποτέ να σε κατεβάσω από την βαθμίδα της αδελφικής ισοτιμίας».
Ο Νάγος πίστευε ότι το σύνολο των εκδηλωμένων ουσιών, των μορφών και των συνειδήσεων διέπεται από νόμους που βοηθούν στην εξέλιξη και την τελειοποίηση. Οι νόμοι τούτοι βοηθούν την εκπνευμάτωση πάσης μορφής και την εις το άπειρον ατέρμονα εξέλιξη τους. Τους νόμους τούτους πρέπει να γνωρίσει ο άνθρωπος για να γίνει σοφός και να προσαρμόσει όλες του τις εκδηλώσεις, σύμφωνα με αυτούς για να γίνει ενάρετος. Ο ενάρετος και ο σοφός βοηθείται και γίνεται συνεργάτης των ανώτερων αυτού συνειδήσεων, οι οποίες συνέστησαν την θεία πνευματική ιεραρχία στην κορυφή της οποίας βρίσκεται Υπέρθεος Άρχων, χειριστής των φυσικών και των πνευματικών Νόμων. Τούτον, σ’ ένα δημοσίευμά του στους Καιρούς του Κανελλίδη, τον αποκαλεί Κάτοικο του Σύμπαντος, διευθετούντα και εποπτεύοντα την τάξη του Παντός. «Ο λατρεύων το Παν, έλεγε, λατρεύει και το μέρος. Εάν ο λατρεύων μόνον μίαν προσωπικότητα όσον ισχυρά και αγαθή και αν είναι αύτη, υποτιμά το σύνολον».
Λάτρευε την Φύση και το φως της. Θαύμαζε, αγαπούσε και σεβόταν κάθε συνειδητό ”εγώ” που είναι καρπός της φύσεως. Ήταν εραστής της αλήθειας και αυτήν αναζητούσε σε όλον τον επίγειο βίο του, αυτήν ακολουθούσε και αυτήν δίδασκε. «Τον ενάρετο και τον σοφό, έλεγε, ενισχύουν οι δυνάμεις της Φύσεως για να μπορεί να εναρμονίζεται προς τους Νόμους της. Όσους ποθούν και θηρεύουν την αλήθεια, η αλήθεια τους ποδηγετεί και τους φωτίζει. Ο Ουρανός τους εμπνέει και τους οδηγεί για να βρουν τον δρόμο που άγει στην αληθινή πραγματικότητα». Στις 4.9.1933 κόπηκε το νήμα της επίγειας ζωής του. Το είχε προαισθανθεί ήδη προ εξαμήνου. Την ημέρα εκείνη που έφυγε, έκανε το τελευταίο του θαλασσόλουτρο στην παραλία του Φλοίσβου, όπως έκανε χρόνια ολόκληρα, ανελλιπώς κάθε μέρα, χειμώνα-καλοκαίρι και τέλεσε το τελετουργικό του καθήκον προς τις Δυνάμεις της Φύσεως. Δεν χαροπάλαιψε, κοιμήθηκε ήρεμα εκεί στην παραλία του Φλοίσβου! Είχε ήδη νικήσει τον χάρο. Εκείνος που ξερριζώνει τις αδυναμίες και το πάθος, εκείνος που ακολουθεί την αρετή και κτυπά την κακία, την ψευτιά και κάθε δουλεία, εκείνος που κυνηγά, υπηρετεί την αλήθεια και λατρεύει την ελευθερία, την δικαιοσύνη, το φως και τρέφει στην καρδιά του αγάπη για όλους, αυτός νικά την ατέλεια, νικά την αμαρτία, νικά τον Αδη και τα σκοτάδια του.
