«Ζωντανεύει» έπειτα από 2.000 χρόνια ερημιάς και εγκατάλειψης η αρχαία αγορά των Γιτάνων, της δεύτερης κατά χρονολογική σειρά πρωτεύουσας της αρχαίας Θεσπρωτίας, στην οποία το «Διάζωμα» φιλοξενεί την παράσταση «Γυναίκα της Ζάκυθος», βασισμένη στο ομότιτλο έργο του Διονυσίου Σολωμού.
«Αποφασίσαμε να ανοίξουμε στο κοινό ”ταπεινούς και άγνωστους αρχαιολογικούς χώρους” σε μια απόπειρα συνάντησης των μνημείων της χώρας»…
λέει στο «Εθνος» ο πρόεδρος του Δ.Σ. του «Διαζώματος», Σταύρος Μπένος.
Η ιδέα υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Ελληνικό Φεστιβάλ και τις κατά τόπους Εφορείες Αρχαιοτήτων, ενώ ειδικά για τα Γίτανα είναι σημαντική, καθώς ο αρχαιολογικός χώρος ανοίγει για πρώτη φορά.
Στα 150 χρόνια ζωής από την ίδρυσή τους το 335/330 π.Χ. έως την κατάληψή τους από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ., τα Γίτανα αποτελούσαν ένα από τα πιο σημαντικά πολιτικά, διοικητικά και οικονομικά κέντρα της ευρύτερης περιοχής του Ιονίου.
Η εύρεση 3.000 πήλινων σφραγισμάτων, πάνω στα οποία αναγράφεται σε δωρική διάλεκτο το όνομα «ΓΙΤΑΝΑ», κατά την ανασκαφή μεγάλου δημόσιου κτιρίου, που ταυτίζεται με το Πρυτανείο της πόλης, επιβεβαιώνει την ταύτιση του ονόματος με το σωζόμενο από τη φιλολογική παράδοση.
Ο αρχαίος οικισμός περιβάλλεται στις τρεις πλευρές από τον ποταμό Καλαμά, γι’ αυτό και παρατηρούνται έντονες διαβρώσεις που φτάνουν μέχρι το σπουδαίο αρχαίο θέατρο. Ως προσωρινό μέτρο έχει κατασκευαστεί ένα τοιχίο -ανάχωμα στο πλαίσιο των εργασιών ανάδειξης του χώρου, χρειάζονται ωστόσο μόνιμα μέτρα προστασίας, καθώς όταν ο ποταμός υπερχειλίζει, το νερό καλύπτει τη σκηνή, την ορχήστρα και τις πρώτες σειρές των εδωλίων.
Το αρχαίο θέατρο ξεχωρίζει στον αρχαιολογικό χώρο των Γιτάνων και παρότι προχωρούν οι εργασίες ανάδειξής του, δεν είναι ακόμη επισκέψιμο. Οπως μας ενημέρωσε ο κ. Μπένος, το «Διάζωμα», που «υιοθέτησε» το θέατρο το 2010, συνεργάζεται με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τις τοπικές αρχές, αλλά θα περάσει καιρός μέχρι να αποκατασταθεί στο σύνολό του ο χώρος.
Ο λόγος του Σολωμού
Η «Γυναίκα της Ζάκυθος» παρουσιάζεται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη. «Εχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι θα ακουστεί ο λόγος του Διονύσιου Σολωμού στους ίδιους χώρους όπου ακούστηκε ο λόγος του Αισχύλου, στη δραματουργία του οποίου εθήτευσε πιστά ο εθνικός μας ποιητής», αναφέρει ο σκηνοθέτης, ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο κρατά η Ολια Λαζαρίδου.
Με εγχάρακτες επιγραφές τα εδώλια
Το αρχαίο θέατρο των Γιτάνων χτίστηκε στα μέσα του 3ου π.Χ. αιώνα, εποχή αυξημένης οικοδομικής δραστηριότητας στην Ηπειρο, ιδιαίτερα επί της βασιλείας του Πύρρου, ενώ καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ. Ηταν εξαρχής λίθινο και ως υλικό κατασκευής χρησιμοποιήθηκε ο λευκός ασβεστόλιθος, ενώ δεν παρατηρήθηκαν ίχνη από πρόχειρες προγενέστερες ξύλινες κατασκευές.
Τα εδώλια είναι κατασκευασμένα από επιμελώς επεξεργασμένο ασβεστόλιθο και πολλά φέρουν στην πρόσθια πλευρά εγχάρακτες επιγραφές με ονόματα πιθανόν των θεατών. Η διάβρωση από το νερό έχει καταστρέψει και μέρος των επιγραφών, ιδιαίτερα στις κατώτερες σειρές των εδωλίων.
Η ανέγερση
Το κοίλο του θεάτρου ήρθε στο φως σε σχετικά καλή κατάσταση από την άποψη διατήρησης του λίθινου υλικού του, με εξαίρεση κάποιες κερκίδες και τους αναλημματικούς τοίχους.
Η ανέγερση του θεάτρου, μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί, καθώς ο αρχαιολογικός χώρος των Γιτάνων ήταν σε προνομιακή θέση και από εκεί, την έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών, οι κάτοικοι έλεγχαν την έξοδο του ποταμού Καλαμά προς τη θάλασσα.
