Σε μια εποχή όπου το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο, η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στα άτομα της τρίτης ηλικίας.
Απόδειξη, το λογισμικό του Εργαστηρίου Ιατρικής Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, το οποίο παρατείνει τα χρόνια που οι ηλικιωμένοι παραμένουν βιολογικά και πνευματικά δραστήριοι. Κι αυτό, γιατί το λογισμικό, το οποίο ονομάζεται «Fit for All» και αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Μνήμες που Διαρκούν» (Long Lasting Memories) με επικεφαλής το ΑΠΘ, παίζει τον ρόλο ενός ψηφιακού προπονητή που αναλαμβάνει να γυμνάζει τους
«Το λογισμικό διατίθεται για αγορά από το πανεπιστήμιο και απευθύνεται σε ανθρώπους με ηλικία 60 ετών και άνω, οι οποίοι είτε είναι απόλυτα υγιείς είτε εμφανίζουν ήπια συμπτώματα άνοιας», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Παναγιώτης Μπαμίδης, επίκουρος καθηγητής και συντονιστής του έργου. «Σκοπός του είναι να κρατά το σώμα σε ευεξία και να προλαμβάνει την εξασθένηση των νοητικών λειτουργιών», συμπληρώνει, «ή ακόμη και να αντιμετωπίζει τη γεροντική άνοια, όταν βρίσκεται σε αρχικό στάδιο».
Για να χρησιμοποιηθεί, ο ηλικιωμένος θα πρέπει να διαθέτει ή να αγοράσει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή – «κατά προτίμηση με οθόνη αφής, ώστε να μπορεί να τον χειρισθεί εύκολα, αγγίζοντας με τα δάχτυλά του τα κατάλληλα εικονίδια πάνω στο μόνιτορ», λέει ο επιστήμονας. Παράλληλα, θα χρειαστεί το Wii Balance Board, μια ειδική βάση που κανονικά πωλείται για την κονσόλα βιντεοπαιχνιδιών Wii και η οποία «αντιλαμβάνεται» τις κινήσεις του σώματος του ανθρώπου που πατά πάνω της, αλλά και ένα τηλεχειριστήριο Wii Remote, το οποίο ανιχνεύει τυχόν αλλαγές στη θέση των χεριών αυτού που το κρατά. Επιπλέον, είναι απαραίτητο ένα φθηνό ποδήλατο γυμναστικής, αλλά και μερικά βαράκια.
Ολος αυτός ο εξοπλισμός αξιοποιείται από τα διαδραστικά παιχνίδια του «Fit for All», που φροντίζουν να διατηρούν το μυαλό και το σώμα σε ευεξία. «Το λογισμικό περιλαμβάνει νοητικές ασκήσεις οι οποίες οξύνουν τις αισθήσεις όπως την ακοή, βελτιώνουν τις γλωσσικές δεξιότητες και εξασκούν τη μνήμη», προσθέτει ο κ. Μπαμίδης. Ακόμη καλύτερα, η εξάσκηση μέσω των νοητικών παιχνιδιών μπορεί να ρυθμίζεται αυτόματα, για να προσαρμόζεται κάθε φορά στις προηγούμενες επιδόσεις και τη συχνότητα χρήσης του ηλικιωμένου.
Ασκήσεις
Οσον αφορά τη γυμναστική, αυτή περιλαμβάνει αεροβικές ασκήσεις, αλλά και ασκήσεις που βελτιώνουν την ισορροπία ή ενδυναμώνουν το μυϊκό σύστημα και οι οποίες έχουν πάλι τη μορφή ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. «Στην περίπτωση των φυσικών ασκήσεων, προς το παρόν η αυξομείωση του επιπέδου δυσκολίας γίνεται μόνο από κάποιον εκπαιδευτή ή γυμναστή, αν και ήδη βελτιώνουμε το πρόγραμμα ώστε αργότερα να λαμβάνει υπόψη του τους σφυγμούς και την πίεση του χρήστη και να προσαρμόζει αυτόματα τη δυσκολία της γυμναστικής».
Το hardware και το λογισμικό της πλατφόρμας δοκιμάστηκαν σε πραγματικές συνθήκες σε έξι ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, όπου συμμετείχαν περίπου 400 άτομα για 8 εβδομάδες. Στις δοκιμές καλύφθηκαν όλα τα πιθανά σενάρια, αφού το σύστημα εγκαταστάθηκε σε σπίτια ηλικιωμένων που γυμνάζονταν μόνοι τους, αλλά και σε χώρους υποστήριξης ατόμων τρίτης ηλικίας -όπως Κέντρα Ημέρας και ενορίες εκκλησιών- στους οποίους υπάρχουν έτσι κι αλλιώς γυμναστές, οι οποίοι έδειχναν στους ηλικιωμένους πώς θα χρησιμοποιήσουν την πλατφόρμα.
Τα αποτελέσματα ήταν πολύ ενθαρρυντικά, αποδεικνύοντας κατ’ αρχάς ότι το σύστημα είναι εύχρηστο – ακόμη και στην περίπτωση ηλικιωμένων που δεν ήξεραν από υπολογιστές και χρησιμοποίησαν την πλατφόρμα στο σπίτι τους, δεν χρειάστηκε περισσότερο από μία εβδομάδα για να μάθουν να τη χειρίζονται.
Οι δοκιμές έδειξαν επίσης ότι οι ηλικιωμένοι αύξησαν αρκετά τις φυσικές αντοχές τους ενώ, μέσω διάφορων νευροψυχολογικών τεστ, φάνηκε ότι ο συνδυασμός της σωματικής και της νοητικής εξάσκησης μέσω του «Fit for All» ενισχύει την πρόσληψη αισθητηριακών δεδομένων, τη μνήμη και την προσοχή, ενώ επιπλέον βελτιώνει την κοινωνικότητα και τη διάθεση, προλαμβάνοντας έτσι τη γηριατρική κατάθλιψη. «Αυτή την εποχή αναλύουμε τα δεδομένα από τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα που έγιναν στους εθελοντές πριν και μετά τις δοκιμές, για να διαπιστώσουμε αν αυτές οι βελτιώσεις αποτυπώνονται και σε μεταβολές στις συνάψεις του εγκεφάλου», συμπληρώνει ο κ. Μπαμίδης, «μια έρευνα που γίνεται παγκοσμίως για πρώτη φορά».
Το κόστος του εξοπλισμού
Σύμφωνα με τον κ. Μπαμίδη, το κόστος του εξοπλισμού φτάνει τα 800-900 ευρώ, ποσό το οποίο μειώνεται δραστικά αν δεν χρειαστεί να αγορασθεί υπολογιστής επειδή υπάρχει ήδη. «Το λογισμικό “Fit for All” πωλείται ανεξάρτητα, με τιμή 100-200 ευρώ, ανάλογα με το αν προορίζεται για κάποιο ΚΑΠΗ, γηροκομείο ή Κέντρο Ημέρας που διαθέτει γυμναστή ο οποίος θα δείξει στους ηλικιωμένους πώς θα το χρησιμοποιούν», λέει ο κ. Μπαμίδης, «ή αν προορίζεται για την κατοικία ενός ιδιώτη, ο οποίος θα χρειαστεί έναν ειδικό από το εργαστήριό μας για να τον εκπαιδεύσει, να παραμετροποιήσει το software ώστε να ανταποκρίνεται ακριβώς στις ανάγκες του και να παρακολουθεί τις επιδόσεις του».
Στόχος των επιστημόνων από το ΑΠΘ είναι να μελετήσουν περαιτέρω τη χρήση της πλατφόρμας, ώστε να διαπιστώσουν ποια συχνότητα εξάσκησης έχει μακροπρόθεσμα τα καλύτερα αποτελέσματα. «Ελπίζουμε ότι έπειτα από 6 μήνες θα ξέρουμε πόσες φορές την εβδομάδα θα πρέπει κανείς να εκτελεί τις νοητικές ασκήσεις και πόσες τις σωματικές, για να κρατά όσο το δυνατόν περισσότερο το σώμα και το μυαλό του σε εγρήγορση», συμπληρώνει.
Οσοι εγκαταστήσουν την πλατφόρμα στο σπίτι τους θα μπορούν επίσης να την αξιοποιήσουν και ως ένα διακριτικό σύστημα παρακολούθησης, που θα ανιχνεύει αυτόματα αν έπεσαν και θα ειδοποιεί τότε τους συγγενείς ή τον γιατρό τους. Το μόνο που χρειάζεται είναι να εγκατασταθούν σε όλα τα δωμάτια ειδικοί αισθητήρες οι οποίοι αντιλαμβάνονται τις δονήσεις στο πάτωμα, καταλαβαίνοντας έτσι πότε έπεσε ο ηλικιωμένος· σε αυτή την περίπτωση, ο υπολογιστής θα καλεί τους τηλεφωνικούς αριθμούς που έχει καθορίσει ο χρήστης. Η υπηρεσία αυτή διατίθεται ανεξάρτητα και κοστίζει 500 ευρώ.
Του Κωστα Δεληγιαννη για την καθημερινή
Πηγή: Καλά Νέα … Υπάρχουν κι αυτά