Photos by Klaus Thymann
Το πρόβλημα με την επιθετική εξόρυξη μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας για πάνω από έναν αιώνα, είναι ότι τείνει να καταστρέφει κάπως το τοπίο. Στην Κιρούνα, για παράδειγμα – μια σουηδική πόλη που εκμεταλλεύεται τους πόρους σιδηρομεταλλεύματος της από το 1800 – μια τεράστια ρωγμή που προκλήθηκε από την εκτεταμένη εκσκαφή, τώρα κινείται προς τα προάστια και απειλεί να καταπιεί χιλιάδες σπίτια.
Αυτό προφανώς έχει προκαλέσει κάποια προβλήματα, το κυριότερο από τα οποία είναι ότι κανείς δεν θέλει να αγοράσει ένα σπίτι που είναι έτοιμο να εξαφανιστεί, αφήνοντας στους κατοίκους μόνη επιλογή να πάρουν μια σταθερή αποζημίωση από την κυβέρνηση και να απομακρυνθούν.
Ο Klaus Thymann είναι ένας φωτογράφος που αποφάσισε να περάσει τα επόμενα δέκα χρόνια της ζωής του καταγράφοντας την κατάσταση στην Κιρούνα, φωτογραφίζοντας το μεταβαλλόμενο περιβάλλον και τους ντόπιους που αποφάσισαν να μείνουν. Συναντήθηκα μαζί του για να μιλήσουμε για το έργο του.
VICE: Γεια σου Klaus. Μπορείς να μου πεις λίγα πράγματα για την Κιρούνα;
Klaus Thymann: Η Kιρούνα είναι μια πόλη ορυχείων στο πολύ βόρειο τμήμα της Σουηδίας. Νομίζω ότι είναι το μεγαλύτερο ορυχείο σιδηρομεταλλεύματος στον κόσμο – υπήρχαν σίγουρα ορυχεία εκεί από πριν την ίδρυση της πόλης το 1900. Λόγω της υπερβολικής εξόρυξης, υπάρχει μια τεράστια ρωγμή που κινείται κατά 15 μέτρα ετησίως προς την πόλη. Δεν φαίνεται να είναι φτιαγμένη από τον άνθρωπο – είναι τόσο ανώμαλη και σπασμένη. Είναι τρομακτική. Αυτό σημαίνει ότι η πόλη θα πρέπει να μετακινηθεί αλλού, αν δεν θέλει να την καταπιεί η γη.
Χάλι μαύρο!
Ναι. Αν το κοιτάξει κανείς από μηχανικής απόψεως, είναι κάπως τρελό ότι η μετακίνηση μιας ολόκληρης πόλης σε διαφορετική θέση είναι έστω και βιώσιμη. Οι ζωές των ανθρώπων εκεί, βρίσκονται σε ένα παράξενο κενό. Οι περισσότεροι από αυτούς γνωρίζουν ότι θα πρέπει τελικά να μετακομίσουν, αλλά όχι το πότε ακριβώς. Επίσης, δεν θα είναι σε θέση να πουλήσουν τα σπίτια τους, γιατί κανείς δεν πρόκειται να θέλει να τα αγοράσει. Το μόνο που θα τους δοθεί είναι μια πάγια αποζημίωση από την κυβέρνηση.
Δηλαδή, υπάρχουν σχέδια για να μετεγκατασταθούν μερικά από τα κτίρια της πόλης;
Ναι. Θα πακετάρουν πολλά από τα ιστορικά κτίρια, όπως η ξύλινη εκκλησία και στη συνέχεια θα τα ανοικοδομήσουν κάπου αλλού. Στην πραγματικότητα είναι αρκετά συναρπαστικό. Είναι ένα τόσο μεγάλο, βάναυσο έργο και την ίδια στιγμή είναι επίσης αρκετά συνετό – να αποσυναρμολογήσουν την παλιά εκκλησία και να την ξαναστήσουν. Αυτό λέει πολλά για τις επιπλοκές της σύγχρονης κοινωνίας – πώς εξάγουμε ορυκτά από τη γη, πώς χρησιμοποιούμε τη γη και τον τρόπο προσπαθούμε να οικοδομήσουμε τις κοινωνίες μας. Νομίζω ότι είναι πολύ εξεζητημένο.
Νομίζεις ότι αυτό έχει να κάνει με την κουλτούρα; Δεν είμαι σίγουρος ότι θα υπήρχε το ίδιο επίπεδο αντιμετώπισης σε άλλες χώρες.
Ίσως. Η κοινωνία στη Σουηδία είναι αρκετά ώριμη, γι ‘αυτό νομίζω ότι μάλλον έχει να κάνει με αυτό. Αλλά αυτό είναι επίσης ένα σύγχρονο έργο – πριν από 20 χρόνια, τα πράγματα θα μπορούσαν να ήταν διαφορετικά. Μπορεί να έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου η ιστορία και οι αξίες μας επηρεάζουν πραγματικά τις αποφάσεις μας.
Πώς νιώθεις γι ‘αυτό; Είναι θετικό το γεγονός ότι τα κτίρια αυτά πρόκειται να μετακινηθούν;
Και ναι και όχι. Αυτή [η καταστροφή] εξακολουθεί να συμβαίνει για την εξόρυξη του σιδηρομεταλλεύματος, αλλά είναι αυτή η πολυπλοκότητα που με συναρπάζει. Με την καταγραφή της και στρέφοντας την προσοχή των ανθρώπων στο θέμα, δεν τείνω να έχω τις απαντήσεις, αλλά αν μπορέσω να εγείρω ερωτήματα, τότε νομίζω ότι μπορεί να έχω δημιουργήσει μια ενδιαφέρουσα εικόνα.
Από όλους τους ανθρώπους που έχεις γνωρίσει μέχρι τώρα στην Κιρούνα, υπάρχουν ιδιαίτερες ιστορίες που ξεχώρισαν εκεί;
Γνώρισα αρκετά άτομα που πρέπει να μετακομίσουν πολύ σύντομα – σε ενάμιση χρόνο ή κάτι τέτοιο. Μπορώ να ταυτιστώ με αυτό το είδος αβεβαιότητας. Όταν ξέρεις ότι δεν πρόκειται να βρίσκεσαι σε ένα μέρος για καιρό, σταματάς να νοιάζεσαι για πράγματα όπως η ταπετσαρία που έχει ξεφλουδίσει. Πρέπει να είναι ένα περίεργο συναίσθημα – Δεν το ζηλεύω αυτό.
Πολλοί από αυτούς πρόκειται να μετακομίσουν στη νέα πόλη, αλλά εξακολουθούν να ασχολούνται με διάφορα δευτερεύοντα θέματα – όπως το αν καταφέρουν να πουλήσουν, θα πάρουν από το παλιό τους σπίτι αρκετά λεφτά για να αγοράσουν ένα νέο; Έπειτα, υπάρχουν και πράγματα τόσο απλά όσο το κλίμα. Η πόλη βρίσκεται μέσα στον Αρκτικό Κύκλο, ο οποίος δεν είναι ιδανικός για κατασκευή.
Πότε ξεκίνησες να δουλεύεις στην Κιρούνα;
Περίπου πριν από ένα χρόνο. Έχω πάει εκεί δύο φορές μέχρι τώρα. Το σχέδιο είναι να επιστρέφω εκεί σε τακτά χρονικά διαστήματα για περίπου δέκα χρόνια. Μερικές από τις περιοχές έχουν ήδη κλείσει και δεν επιτρέπεται η πρόσβαση και μερικά από τα κτίρια έχουν κατεδαφιστεί. Μια άλλη πτυχή του έργου είναι ότι κάθε εικόνα έχει συνδυαστεί με συντεταγμένες GPS. Με αυτό τον τρόπο, μπορώ να ξεκινήσω τη δημιουργία επαναλαμβανόμενων εικόνων – με αυτό τον τρόπο ο θεατής θα μπορεί να δει τις αλλαγές με την πάροδο του χρόνου. Όμως, δεν γνωρίζω το πότε πρόκειται να ολοκληρωθεί.
Κοιτάζοντας το έργο σου, είναι σαφές έχεις ένα ενδιαφέρον για τη χαρτογράφηση. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 1990 στη Δανία, είχα εργαστεί σε ένα πρόγραμμα που ονομάζεται Virus. Είχαμε να κάνουμε με θέματα πολύ περιφεριακά, λίγο αντι-κουλτούρα. Ήμασταν οι πρώτοι που κάναμε μια σειρά σχετικά με το ECHELOM, για παράδειγμα, που ήταν στην πραγματικότητα το prequel του PRISM. Είναι ένα μεγάλο σύστημα παρακολούθησης που καταγράφει πληροφορίες. Ακολούθως δούλεψα στο Hybrid, όπου κατέγραψα υβριδικούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο – πράγματα όπως η υπόγεια κηπουρική στο Τόκιο. Και τώρα εργάζομαι επίσης στο Project Pressure, το οποίο χαρτογραφεί τους παγετώνες σε όλη την υδρόγειο. Είναι μια συλλογική προσπάθεια.
Αν βάλουμε όλα αυτά μαζί, υποθέτω ότι το θέμα μου είναι η ανοχή. Αυτό που ψάχνω σε ένα πρότζεκτ είναι πράγματα που είναι κυρίως ανεκμετάλλευτα και μπορεί να δώσουν στους ανθρώπους μια διαφορετική άποψη για τον κόσμο. Βλέπεις μια εικόνα και στη συνέχεια, ελπίζω ότι θα αρχίσεις να αντιμετωπίζεις τις δομές με διαφορετικό τρόπο.
Ευχαριστώ, Klaus.
