Το άρθρο είχε γραφτεί το 1996, στους New York Times από τον Anthony Ramirez.
Η θεωρία ορισμένων ερευνητών αναφέρει πώς ο ιός Έμπολα υπάρχει περισσότερα χρόνια από όσα νομίζουμε, ενώ υπάρχει και η αντίθετη άποψη άλλων επιστημόνων.
Συγχρόνως υπάρχει και η θεωρία ότι ο λοιμός που αποδεκάτισε την Αθηναϊκή κοινωνία της κλασικής εποχής του Περικλή, είναι ίδιος με τον σύγχρονο έμπολα.
Ωστόσο, κανείς δεν έχει απαντήσει με πειστικά επιχειρήματα ούτε υπέρ, ούτε κατά αυτής τη θεωρίας.
Το πρώτο σύμπτωμα των ασθενών, ήταν ένας εξοντωτικός πυρετός, ακατάσχετη αιμορραγία από τα μάτια, εμετός και συνέχεια της αιμορραγίας, ακολουθούμενη από εξανθήματα και διάρροια.
Έτσι, με αυτή την τρομοκρατική μάστιγα, που προκάλεσε τεράστια θνησιμότητα, ήρθε απροσδόκητα και πρώιμα, το τέλος του χρυσού αιώνα. Ο πολιτισμός και η οικονομική άνθηση υποχώρησαν σημαντικά και η μοίρα της Αθήνας επηρεάστηκε καθοριστικά. Άρα και η πορεία των ελληνικών πόλεων.
Ο Περικλής, ο ηγέτης που σηματοδότησε εκείνη την εποχή, ήταν ένας από τους χιλιάδες πολίτες που υπέκυψαν στην επιδημία.
Η ιστορία δεν έχει δει ποτέ ξανά τέτοια πανδημία. Ή έχει;
Έμπολα, σημαίνει «Μαύρο Ποτάμι» και βρίσκεται στο Ζαϊρ. Προφανώς κάτι τέτοιο το αγνοούσαν οι Αρχαίοι Αθηναίοι που πέθαιναν κατά εκατοντάδες από τον λοιμό.
Τρεις ερευνητές ιατρικής και ένας καθηγητής κλασσικών σπουδών θεωρούν ότι ο λοιμός των Αθηνών (περίπου 430-425 π. Χ. ) ήταν στην πραγματικότητα μια επίθεση του ιού Έμπολα.
Οι Αθηναίοι θεραπευτές, αρρώστησαν όπως και οι σημερινοί, ενώ οι Σπαρτιάτες που είχαν στήσει πολιορκία λίγο μακρύτερα επιβίωσαν. Αυτό δείχνει ότι η αρχαία ασθένεια, όπως και ο ιός Έμπολα, μεταδιδόταν από αίμα, σάλιο ή επαφή και όχι μέσω του αέρα.
Οι Κυανοπίθηκοι στην τοιχογραφία από τον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου στην Σαντορίνη. Ανήκει στην ώριμη υστεροκυκλαδική περίοδο. Σύμφωνα με τη θεωρία έφεραν τον λοιμό από την Αφρική στην Αρχαία Ελλάδα.
Ο ιός Έμπολα επίσης από όσο γνωρίζουμε έχει αφρικανικές ρίζες. Υπάρχουν μάλιστα και αποδεικτικά στοιχεία ότι γίνονταν ταξίδια από την Αφρική στην Ελλάδα κατά την αρχαιότητα. Στη Σαντορίνη, ένα νησί στρατηγικής σημασίας για την Αθήνα, εντοπίστηκαν στα σπίτια τοιχογραφίες που απεικονίζουν αφρικάνικες πράσινες μαϊμούδες, που είναι γνωστό ότι μεταδίδουν τον ιό Έμπολα.
Ο Θουκυδίδης ως Αθηναίος στρατηγός, ο οποίος επέζησε από την πανούκλα, στερούνταν στοιχειωδών ιατρικών γνώσεων, σε σχέση με τον σύγχρονο του Ιπποκράτη, ανέφερε ο Dr. Morens.
Έτσι και οι περιγραφές των συμπτωμάτων είναι στην καλύτερη περίπτωση ασαφείς.
Η λέξη «φλύκταινες» του Θουκυδίδη για παράδειγμα, μπορεί να έχει πολλαπλές μεταφράσεις, ως φουσκάλες που έχουν υγρό ή ως κάλοι που δεν έχουν. Οι φουσκάλες ενδέχεται να υποδηλώνουν ίσως ευλογιά, που είναι ένας από τους υποψηφίους ιούς στις έρευνες των επιστημόνων.
Αυτό όμως, αποκλείει την θεωρία της πανούκλας, που θεωρείται ένα άλλο αίτιο.
Ο Dr. Morens και ο συνάδελφός του Πανεπιστημίου της Χαβάης, Robert J. Mark Littman, καθηγητής κλασσικών σπουδών, δεν επικεντρώνονται στα συμπτώματα, που δεν τα θεωρούν αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία, αλλά στον τόπο και χρόνο του λοιμού.
Για παράδειγμα, αναφέρουν ότι το χρονικό διάστημα του αθηναϊκού λοιμού που έφτασε τα πέντε χρόνια, αποκλείει ένα ιό σαν τη γρίπη, που διαρκεί μόνο μερικούς μήνες.
Η προέλευση του αθηναϊκού λοιμού από την Αφρική, αποκλείει να είναι μια μολυσματική νόσος, όπως ο ιός Έμπολα. Στον αρχαίο κόσμο, επισημαίνουν, δεν υπήρχαν τα μέσα μεταφοράς που θα μπορούσαν να μεταφέρουν έναν ιό, με ξενιστή μια μαϊμού από την Αφρική προς την Αθήνα σε λιγότερο από μια εβδομάδα.
Τη στιγμή που η βάρκα θα έφτανε στην Ελλάδα, τόσο οι μαϊμούδες όσο και οι μεταφορείς πιθανότατα θα είχαν πεθάνει. Υπάρχει και ένα άλλο μεγάλο ερώτημα που τέθηκε σε σχέση με τον ιό Έμπολα και τη μάστιγα των Αθηνών.
Ο ιός Έμπολα εντοπίστηκε το 1976 και εμφανίστηκε στο Ζαΐρ τη δεκαετία του 1990.
Αν ο Αθηναϊκός λοιμός, ήταν ο ιός Έμπολα, γιατί δεν καταγράφηκαν άλλα κρούσματα όλα αυτά τα χρόνια;
Αλλά η αλλαγή των όρων επιβίωσης, σήμερα, του ανθρώπινου πληθυσμού ως «χώμα» στη συνέχεια προκαλεί ενεργοποίηση στους ιούς, ως «σπόρους» και μπορεί να οδηγήσει, μερικές φορές, σε θανατηφόρα σύγκρουση.
«Οι πανδημίες εξακολουθούν να είναι μαζί μας«, δήλωσε ο Dr. Ryan, «διότι οι πρόσφυγες, η έλλειψη υγιεινής λόγω υπερπληθυσμού, το πολιτικό χάος, όλα τα πράγματα που υπήρχαν στην Αθήνα τότε, εξακολουθούν να είναι μαζί μας.»
Έτσι, αγνοούμε ιστορικά τις πανδημίες και τους κινδύνους με δική μας ευθύνη.
«Σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10, γνωρίζουμε 3 σχετικά με τον ιό Έμπολα, ίσως και λιγότερο«, δήλωσε ο Karl Johnson, απόστρατος επικεφαλής των ειδικών μονάδων καταπολέμησης πανδημιών των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων, ο οποίος αντιμετώπισε τον ιό Έμπολα σε μια πρώτη εξάπλωση στο Ζαΐρ, κοντά στον Ποταμό Έμπολα «, από όπου πήρε ο ιός το όνομα του, το 1976.
Γραφικό από την εφημερίδα «Καθημερινή»
Τέτοιοι ιοί όπως ο Έμπολα είναι μυστηριώδεις και τρομακτικοί για τον ίδιο λόγο: μπορεί να έχουν ταχεία εξάπλωση σε ελάχιστο χρόνο λόγω της μεγάλης ικανότητας μετάδοσης τους. Χρειάστηκαν οκτώ εκατομμύρια έτη ή και περισσότερα για να εμφανιστεί ο πίθηκος ως πρωτεύων θηλαστικό και να γίνει η αλλαγή του 2 τοις εκατό σε γενετική δομή για να υπάρχουν τα σημερινά ανθρώπινα όντα. Αντίθετα, σε σύγκριση, ο ιός πολιομυελίτιδας μπορεί να αλλάξει το 2% της γενετικής δομής του σε πέντε ημέρες, καθώς αυτός είναι ο ακριβής χρόνος που χρειάζεται για να περάσει από το ανθρώπινο στόμα στο έντερο. Βάσει αυτού ίσως θα είναι δυνατόν να καταλάβει κάποιος, πόσο δύσκολο είναι να είμαστε σίγουροι για το πώς διατηρήθηκε και εξελίχθηκε ένας ιός σε ένα διάστημα 2400 ετών που ίσως εμφανίστηκε στην Αρχαία Αθήνα.
