Ασκομαντούρα ή ασκομπαντούρα ή φλασκομαντούρα. Πνευστό κρητικό μουσικό όργανο. Κουβαλά μέσα του την ψυχή της Κρήτης και με τον επιβλητικό του ήχο μαγεύει τα αυτιά των ακροατών και προκαλεί δέος, ξυπνώντας αρχέγονα συναισθήματα.
Αυτός είναι ο δικός μου ορισμός για ένα από τα αρχαιότερα παραδοσιακά όργανα της Κρήτης, καθώς όσο και αν έψαξα στα λεξικά δεν βρήκα ετυμολογία που να με ικανοποιεί ή – στις περισσότερες περιπτώσεις – δεν βρήκα απολύτως καμία αναφορά.
Πρόκειται για ένα όργανο υπό εξαφάνιση, λίγοι είναι πλέον οι υπάρχοντες παίκτες ασκομαντούρας, όπως λίγες είναι και οι αναφορές, οι ηχογραφήσεις και οι φωτογραφίες. Η παρακμή φαίνεται να ξεκίνησε μεταπολεμικά, όταν με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τον εξευρωπαϊσμό της μουσικής, αυτό το άκρως παραδοσιακό μουσικό όργανο άρχισε σιγά – σιγά να εκτοπίζεται.
Οι ΣΤΙΓΜΕΣ μίλησαν με κάποιους από τους ελάχιστούς ασκομαντουρίστες που έχουν μείνει πλέον στην Κρήτη. Πρόκειται για τρεις νέους ανθρώπους, το Μανόλη Φρονιμάκη, το Γιάννη Ρομπογιαννάκη και τον Κώστα Μουζουράκη, που προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή την ασκομαντούρα στην Κρήτη και να την κάνουν γνωστή σε όσους δε την γνωρίζουν. Και είναι πολλοί αυτοί που δεν την γνωρίζουν…
Η παρακμή
Η ασκομαντούρα είναι απόγονος του άσκαυλου, ενός αρχαιότατου πνευστού μουσικού οργάνου για το οποίο υπάρχει αναφορά στη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη. Ο μεγαλύτερος κωμικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδας σύγκρινε μάλιστα τον ήχο που βγάζει ο άσκαυλος, όργανο – σύμβολο της ιερής μέθεξης, με αυτόν που κάνουν οι μέλισσες. Στην Κρήτη το όργανο φαίνεται πως ήταν πολύ διαδεδομένο μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Χαρακτηριζόταν ως μουσικό ποιμενικό όργανο καθώς η χρήση του ήταν ευρύτατα διαδεδομένη στην Κρητική ύπαιθρο. Η σταδιακή παρακμή της φαίνεται πως ξεκίνησε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για τους λόγους που οδήγησαν στο σταδιακό αφανισμό της ασκομαντούρας από τα μουσικά δρώμενα της Κρήτης υπάρχουν πολλές απόψεις.
Ελπίδα
Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την γκάιντα, πνευστό όργανο συγγενικό της ασκομαντούρας, είναι δεδομένη στην Ευρώπη. Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα όπου, στις νησιωτικές κυρίως περιοχές, όλο και περισσότεροι νέοι ανακαλύπτουν τη μαγεία της τσαμπούνας, η οποία ανακτά τη θέση της στην παραδοσιακή μουσική.
Στην Κρήτη, η συντήρηση και η ανάδειξη της ασκομαντούρας συναντά δυσκολίες, καθώς οι εναπομείναντες παίκτες της είναι ελάχιστοι. Ελπιδοφόρο όμως είναι το γεγονός ότι γίνονται προσπάθειες να συμμετάσχει το όργανο αυτό στη δισκογραφία και να γίνει ευρέως γνωστό. Οι λίγοι νέοι ασκομαντουρίστες προσπαθούν να αναμοχλεύσουν το ενδιαφέρον για το σπουδαίο αυτό όργανο και να βοηθήσουν στη διάδοσή του παρακινώντας τους ακόμα νεότερους να ασχοληθούν με την εκμάθησή του.
Πηγή: ΒΙΣΑΛΤΗΣ
