Ο Νάρθηκας ή η Φέρουλα η κοινή (Ferula communis), ή ο άρτυκας, ή ο γιγαντιαίος μάραθος, στην Κύπρο γνωστός με το όνομα η αναθρήκα, είναι φυτό της οικογενείας των Απιίδων (Apiaceae). Παρά το όνομά του, το φυτό αυτό δεν είναι ένα είδος γνήσιου μάραθου, το οποίο ανήκει σε άλλο γένος (Foeniculum).
Είναι ένα ποώδες, πολυετές φυτό, με χοντρό βλαστό και ύψος μέχρι 2,5 με 3 μέτρα. Φυέται δε, στις παραθαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου. Βρίσκεται στα μεσογειακά δάση και τους θαμνότοπους.Στην αρχαιότητα, ήταν γνωστός ως «νάρθηξ». Το φυτό είναι δηλητηριώδες και προκαλεί στα βοοειδή αιμορραγικές ασθένειες.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Προμηθέας έκλεψε την φωτιά από τους Θεούς και την μετέφερε στους ανθρώπους μέσα στους κούφιους βλαστούς του νάρθηκα. Ο νάρθηκας ήταν αφιερωμένος κατά την αρχαιότητα στον Διόνυσο και χρησιμοποιούνταν στις τελετές επειδή ήταν ελαφριοί για να φτιάξουν τους θυρσούς.
Επειδή οι ξεροί βλαστοί ήταν αρκετά ανθεκτικοί για να χρησιμοποιηθούν ως μπαστούνια αλλά δεν μπορούσαν να βλάψουν κάποιον άνθρωπο, ο Διόνυσος είχε διατάξει όσοι πίνουν κρασί να έχουν μόνο μπαστούνια από νάρθηκα.
Το φυτό χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα εξαιτίας της ευλυγισίας, του μαλακού εσωτερικού του και της αντοχής του ώστε να σταθεροποιούν κατάγματα των άκρων. Οι αρχαίοι άνοιγαν τον βλαστό και με αυτόν περιέβαλαν το άκρο που είχε υποστεί κάταγμα.
Γι’ αυτό το λόγο σήμερα το προστατευτικό των σπασμένων άκρων εκτός από γύψος λέγεται και «νάρθηκας». Μια άλλη χρήση του ήταν να χρησιμεύει ως φιτίλι από τους ναυτικούς, οι οποίοι μπορούσαν να ανάβουν την πίπα τους ανεξαρτήτως των καιρικών συνθηκών. Οι βλαστοί χρησιμοποιούνται επίσης για την κατασκευή επίπλων.
Βιβλιογραφία:
- The Garden Helper. The Difference Between Annual Plants and Perennial Plants in the Garden. Retrieved on 2008-06-22.
- Ησίοδος, Θεογονία, 561-584
