Κοιτάξτε: Όταν βγαίνεις έξω, όταν περπατάς στους δρόμους, υπάρχει κάθε είδους θόρυβος, όλων των ειδών τα ουρλιαχτά. Yπάρχει χυδαιότητα, κτηνωδία κι αυτός ο θόρυβος κυλάει μέσα σου, πράγμα που είναι πολύ καταστρεπτικό. Όσο πιο ευαίσθητος είσαι, τόσο πιο καταστρεπτικό γίνεται αυτό, πληγώνει τον οργανισμό σου. Κι ύστερα αντιστέκεσαι σ’ αυτό το πλήγωμα κι έτσι χτίζεις έναν τοίχο. Και όταν χτίζεις τοίχο γύρω σου, απομονώνεσαι. Κι από κει και μετά μεγαλώνεις την απομόνωση, πράγμα που θα σε κάνει να πληγώνεσαι όλο και περισσότερο. Ενώ αν παρατηρείς το θόρυβο, αν δίνεις την προσοχή σου στο θόρυβο, τότε θα δεις ότι ο οργανισμός σου δεν πληγώνεται ποτέ.
Αν καταλάβετε αυτήν τη μοναδική βασική αρχή, θα έχετε καταλάβει κάτι που έχει τεράστια σημασία: ότι όπου υπάρχει παρατηρητής που διαχωρίζει τον εαυτό του από εκείνο που παρατηρεί, υπάρχει αναπόφευκτα και σύγκρουση. Ό,τι και να κάνετε, όσο υπάρχει διαίρεση ανάμεσα στον παρατηρητή και στο παρατηρούμενο, θα υπάρχει αναπόφευκτα σύγκρουση. Όπως όσο υπάρχει διαίρεση ανάμεσα σε μουσουλμάνους και ινδουιστές, ανάμεσα σε καθολικούς και προτεστάντες, ανάμεσα σε μαύρους και σε άσπρους, θα υπάρχει αναπόφευκτα σύγκρουση. Μπορεί να είσαστε διαλλακτικοί ο ένας απέναντι στον άλλον, αλλά αυτό είναι μία νοητική κάλυψη της αδιαλλαξίας σας.
Όσο υπάρχει διαίρεση ανάμεσα σ’ εσάς και στη γυναίκα σας, θα υπάρχει σύγκρουση. Στην ουσία αυτή η διαίρεση υπάρχει όσο ο παρατηρητής είναι κάτι χωριστό απ’ αυτό που παρατηρεί. Όσο, λέω, «ο θυμός είναι διαφορετικός από μένα, πρέπει να ελέγξω το θυμό, πρέπει ν’ αλλάξω, πρέπει να ελέγξω τις σκέψεις μου», υπάρχει διαίρεση, επομένως υπάρχει σύγκρουση. Η σύγκρουση προϋποθέτει καταπίεση, συμμόρφωση, μίμηση, τα περιέχει όλα αυτά. Αν δείτε πραγματικά την ομορφιά αυτού του πράγματος, ότι ο παρατηρητής είναι το παρατηρούμενο, ότι αυτά τα δύο δεν είναι χωριστά, τότε μπορείτε να παρατηρήσετε τη συνείδηση στο σύνολό της χωρίς ανάλυση. Τότε βλέπεις ολόκληρο το περιεχόμενο μέσα σε μια στιγμή.
Ο παρατηρητής είναι ο σκεπτόμενος. Κι έχουμε δώσει τεράστια σημασία στον σκεπτόμενο, έτσι δεν είναι; Ζούμε με τη σκέψη, κάνουμε πράγματα με τη σκέψη, σχεδιάζουμε τη ζωή μας με τη σκέψη, οι πράξεις μας παρακινούνται από σκέψεις. Και η σκέψη, που είναι μέρος της νοητικής λειτουργίας, λατρεύεται σε όλο τον κόσμο σαν κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Αλλά η σκέψη έχει αποχωριστεί από τον εαυτό της σαν «ο σκεπτόμενος». Και «ο σκεπτόμενος» λέει: «Αυτές οι σκέψεις δεν είναι καλές», «εκείνες είναι καλύτερες». Ή λέει: «Αυτό το ιδανικό είναι καλύτερο από εκείνο το ιδανικό», «αυτή η πίστη είναι καλύτερη από εκείνη την πίστη». Όλη αυτή η ιστορία είναι προϊόν της σκέψης, της σκέψης που έκανε τον εαυτό της κάτι ξεχωριστό, που η ίδια διασπάστηκε σε σκέψη και σκεπτόμενο, σ’ εκείνον που έχει τις εμπειρίες. Η ίδια η σκέψη έχει χωρίσει τον εαυτό της σε ανώτερο εαυτό και σε κατώτερο εαυτό — στις Ινδίες τον ανώτερο τον ονομάζουν Άτμαν. Εδώ το ονομάζετε ψυχή ή οτιδήποτε άλλο.
Αλλά πάντα είναι σκέψη σε δράση.
Είναι ξεκάθαρο, δεν είναι;
Νέα Υόρκη,18 Απριλίου 1971
Κρισναμούρτι «Το ξύπνημα της νοημοσύνης», μετάφραση: Ν.Πιλάβιος – Στ.Ταπτά, εκδ. Κέδρος
