Η σύληση άρχισε από την πρώτη περιπλοκή των Ρωμαίων στα πράγματα της Ελλάδος (Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος 2, σελίδες 478-481)
Ο Τίτος Κόντιος Φλαμινΐνος, πού κατέβαλε τον προτελευταίο βασιλέα της Μακεδονίας το 197 πΧ, μετέφερε στην Ρώμη πολλούς ανδριάντες πού κοσμούσαν πόλεις της Μακεδονίας, άλλα και πολλά άλλα κοσμήματα.
Ό Φολούϊος ΝοΒιλίτωρ λήστεψε τον ναό της Αμβρακίας. Μετέφερε στην Ρώμη 785 χάλκινα και 230 μαρμάρινα αγάλματα.
Ο Αιμίλιος Παύλος επέδειξε πάνω σε 250 άρματα κατά τον θρίαμβό του το 167 π.Χ .
Ό Καικίλιος Μέτελλος απογύμνωσε το 148 π.Χ. την Μακεδονία από τα καλλιτεχνήματα της. Ανάμεσα στα λάφυρα ξεχώριζε η χάλκινη ίλη Ιππικού, έργο του Λυσίππου, το σύνταγμα δηλαδή του Αλεξάνδρου και των 25 εφίππων στρατηγών, πού έπεσαν στην μάχη του Γρανικού.
Μετά την άλωση της Κορίνθου από τον Μόμμιο και τις εκστρατείες των Ρωμαίων στην Ασία, οί Ρωμαίοι γέμισαν την Ρώμη με ελληνικά αριστοτεχνήματα, κάθε είδους.
Ό Σύλλας, εκτός των άλλων, μετεκόμισε στην Ρώμη τους κίονες του Όλυμπίου Διός των Αθηνών για να κόσμηση τον ναό του Καπιτωλίου, άλλοι δε Ρωμαίοι, πού ήσαν με τον Σύλλα, πήραν τις ασπίδες, πού ήσαν στην στοά του Ελευθερίου Διός και το ελεφάντινο άγαλμα της θεάς Αθήνας, πού ήταν πλησίον των Αλαλκομενών της Βοιωτίας.
Μετά από λίγα χρόνια, πού ανοικοδομήθει η Κόρινθος από τον Ιούλιο Καίσαρα, οι αποσταλέντες εκεί Ρωμαίοι άποικοι ανέσκαπταν τα ερείπια άλλα και τους τάφους και εύρισκαν όστράκια τορεύματα παμπληθη και πολλά χαλκεύματα, «θαύμαζοντες δε την κατασκευήν, ουδένα τάφον ασκενώρρητον (όνεξερευνητον) είασιν».
Ό Αύγουστος, που εφέρθη με επιείκεια προς την Ελλάδα, αφήρεσε από το ιερό της Αθήνας της Τεγέας Αρκαδίας το ελεφάντινο άγαλμα της θεάς, για να το στήση στην αγορά της Ρώμης. Στην Ρώμη μετεκομίσθησαν, άγνωστο πότε, τα αγάλματα από τα ιερά των Φαρών και της Τριταίας της Αχαίας.
Ό Καλιγούλας και ό Νέρων έξετραχηλίσθησαν σε χειρότερα ασεβήματα. Ό πρώτος διέταξε να απαχθούν στην Ρώμη οι λαμπρότατες εικόνες των θεών, να αποκεφαλισθούν και να τοποθετηθη σ’ αυτές το δικό του το κεφάλι. Ό πρώιμος θάνατος του, όμως, παρεμπόδισε κάπως την τερατώδη αυτήν επιθυμία του. Έτσι εσώθη το άγαλμα του Ολυμπίου Διός στην Όλυμπία, έργο του Φειδία, όχι όμως για πολύ, αφού μετεφέρθη επί Θεόδοσίου Β’ στην Κωνσταντινούπολη, όπου και κατεστράφη το 476 από πυρκαϊά.
Ό πολυθρύλητος Ερως του Πραξιτέλους, το καύχημα των Θεσπιέων, αφιέρωμα της Γλυκερός, ερωμένης του καλλιτέχνη, μετεφέρθη στην Ρώμη από τον Καλιγούλα, απεδόθη όμως στο Ιερό από τον Κλαύδιο. Ό Νέρων όμως τον απήγαγε πάλι στην Ρώμη, όπου και κατεστράφη αργότερα από πυρκαϊά. Οι Θεσπιείς ηγωνίσθησαν να αντικαταστήσουν το θαύμα εκείνο με άλλον Έρωτα, τον όποιον εφιλοτέχνησε ό Αθηναίος Μηνόδωρος, αλλά η μίμηση απείχε πολύ από το απαράμιλλο πρωτότυπο.
Ό Νέρων, έκτος των άλλων κακών πού προξένησε στην Ελλάδα, αφήρεσε και πολλά έργα τέχνης από τα ιερά των ναών, τα αναθήματα και τις εικόνες των Θεών. Μόνο από τους Δελφούς απήχθησαν 500 χάλκινες εικόνες Θεών και ανθρώπων. Μεταξύ των αγαλμάτων που αφηρέθησαν από την Ολυμπία ήταν και ό ‘Οδυσσεύς, πού ήταν μέρος του συμπλέγματος εκείνου των 9 ηρώων πού μονομάχησαν με τον Έκτορα. Και από την Ακρόπολη πολλά απήχθησαν.
Οι Ρωμαίοι δεν άρπαζαν μόνο αλλά αξίωναν να διορθώνουν τα αριστουργήματα. Ό Νέρων, λ.χ., διέταξε να επιχρυσώσουν εικόνα χάλκινη του Αλεξάνδρου, έργο του Λυσίππου, το έργο όμως έχασε την χάρη πού είχε πρώτα.
Κατά την 2η εκατονταετηρίδα μετεμορφώνοντο οι άνδρι-άντες προχειρότερα: Κατέστρεφαν την υπάρχουσα επιγραφή και στην θέση της έγραφαν άλλο όνομα. Και αυτά τα αγάλματα των Θεών δεν γλύτωσαν από τις αλλόκοτες αυτές μεταμφιέσεις. “Ολα τα κατασκευάσματα του Αδριανού και του Ήρώδου δεν κα-τώρθωσαν να αναπληρώσουν τις ζημιές πού προξένησε ή ρω-μαϊκή κυριαρχία.
Ή σύληση των αρχαίων έργων τέχνης συνεχίσθη και από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες (άλλα και ή καταστροφή τους, όπως θα δοΰμε αργότερα).
Στόν Ιππόδρομο, επί Ιουστινιανού, υπήρχαν:
Οί τέσσαρες επίχρυσοι ίπποι εκ των οποίων ό ένας είχε σηκώσει απειλητικά το πόδι του, έργο μάλλον του Λυσίππου. Τους “Ιππους αυτούς άρπαξαν οι Λατίνοι, όταν κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, κατά την 4η Σταυροφορία (1204). Ό Δόγης της Βενετίας Δάνδολος τους μετέφερε και τους τοποθέτησε στο προαύλιο του Αγίου Μάρκου της Βενετίας, οπού και υπάρχουν μέχρι σήμερα.
Ή χάλκινη όφιοειδής τρικέφαλη στήλη, επάνω στην οποία ήταν τοποθετημένος ό χρυσός τρίπους στους Δελφούς, αναθήματα του Κοινό των Ελλήνων από τα λάφυρα του μηδικού πολέμου, μετά την μάχη των Πλαταιών. Ή στήλη αύτη μετεκομίσθη εκεί από τον Μ. Κωνσταντίνο και σώζεται ακόμη σήμερα φοβερά ακρωτηριασμένη.
Ό χάλκινος Ηρακλής, του Λυσίππου.
Ό χάλκινος καλυδώνειος κάπρος.
Ό χάλκινος αετός, πού αρπάζει φίδι.
Νεαρή γυναίκα, πού έχει στο δεξιό χέρι έφιππο άνδραστρατιώτη.
Ή Άρτεμις, για την οποία γυμνάζονται οι παλαιστές, και αλλά (Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος 3, σελίδες 113-114).
Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, μία μοίρα Γότθων πυρπόλησε το 267 στην Έφεσο τον πολυθρύλητο εκείνο ναό της Αρτέμιδος, πού πολλές φορές είχε καταστροφή κατά το παρελθόν και λαμπρότερος ανεγερθείς έμελε να αφανισθη τώρα για πάντα από του προσώπου της γης. Το θαύμα τούτο της Οικουμένης εστηρίζετο σε 120 κίονες ιωνικής τέχνης, ύψους 60 ποδών. Με τον ναό συναπωλέσθησαν πάρα πολλά αριστουργήματα. Πολλά απ’ αυτά ήσαν έργα του Πραξιτέλους.
Σημείωση: Πολύ πριν από τους Γότθους, το 365 π.Χ., και την νύχτα πού ό Μ. Αλέξανδρος έγεννήθη, ό Ήρόστρατος είχε καταστρέψει με εμπρησμό τον Ίδιο ναό. Ό Ήρόστρατος, βασανισθείς από τους συμπολίτες του, ομολόγησε ότι έκαψε τον ναό της Αρτέμιδος για να μεινει το όνομα του αθάνατο! Όταν έμαθαν τούτο οι Εφέσιοι, απαγόρευσαν την αναφορά του ονόματος του, δεν επέτυχαν όμως τίποτε με την απαγόρευση αυτήν, γιατί ό ιστορικός θεόπομπος πέρασε από την Έφεσο, έπληροφορήθη το συμβάν και το ανέφερε στο έργο του. Φυσικά δεν παρέλειψε ν’ αναφέρη και το όνομα του Ήροστράτου.
Οί Έφέσιοι, με αρχιτέκτονα τον Χειροκράτη, θυσιάζοντας ακόμη και την περιουσία τους, ανήγειραν, μετά από λίγα χρόνια, μεγαλοπρεπέστερο τον ναό και ήρνήθησαν με αξιοπρέπεια την προσφορά του Μεγάλου Αλεξάνδρου, να όνεγερθη ό ναός με δική του δαπάνη λέγοντας: «Ως ου πρέποι θεώ θεοΐς αναθήματα κατασκευάζειν»! (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη, τόμος ΙΒ’, σελΐς 387/6).
Σημείωση: Το ανωτέρω κείμενο είναι αντίγραφο (σελίς 96) από το λίαν αξιόλογο βιβλίο του Στυλιανού Δ. Μιχόπουλου με τίτλο ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΚΛΗΡΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ έκδοση ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ. Το βιβλίο αυτό δεν πρέπει να λείπει από καμιά βιβλιοθήκη γιατί δίδει μια ξεκάθαρη εικόνα της λεγόμενης ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Πηγή: ΛΥΚΟΜΙΔΗΣ
