«Εάν καταφέρουμε να καθαρίσουμε το έδαφος από τα ζιζάνια του παρελθόντος και του παρόντος, θα αφήσουμε στους απογόνους μας τη μεγαλύτερη και ασφαλέστερη κληρονομιά όλων των εποχών.» – Emma Goldman, 1910
Οι άνθρωποι είναι ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα της εξέλιξης των ειδών. Το γεγονός ότι είμαστε, στο βαθμό που μπορούμε να γνωρίζουμε, το πιο εξελιγμένο πλάσμα στη φύση, προσφέρει μεγάλη δύναμη και στον καθένα μας μία μεγάλη ευθύνη. Η επίλυση προβλημάτων είναι κάτι που κάνουν όλοι οι άνθρωποι με διαισθητικό τρόπο σε καθημερινή βάση. Δεν έχει σημασία η κοινωνική τάξη, η φυλή, η ηλικία ή το εκπαιδευτικό επίπεδο.
Το κάθε άτομο μπορεί και επιλύει προβλήματα κάθε μέρα. Το μέγεθος, η μορφή και ο τρόπος που εκδηλώνονται αυτά τα προβλήματα ποικίλλουν σημαντικά, αλλά υπάρχει ένα κυρίαρχο πρόβλημα που υπερβαίνει όλα τα υπόλοιπα και επηρεάζει τον κάθε έναν από εμάς. Αυτό το πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός. Αυτή η μορφή οικονομίας του ελεύθερου εμπορίου που βασίζεται σε μοντέλα αέναης ανάπτυξης έχει αποδειχθεί ότι είναι μη βιώσιμη.
Μια λύση στο σήμερα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μαζί με όλα του τα έμβια όντα, ανθρώπινα και μη, εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, μπορεί να βρεθεί στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (2015) (ΣΒΑ, αγγλικά: SDGs). Υπάρχει επίσης ήδη από τον 19ο αιώνα μια πολιτική φιλοσοφία που μπορεί να προσφέρει ένα κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο που θα συνοδεύει τις επαρκώς καθορισμένες επιστημονικές λύσεις στα περιβαλλοντικά μας ζητήματα. Ο αναρχισμός, μια πολιτική φιλοσοφία που ξεκίνησε ως κριτική στον βιομηχανικό καπιταλισμό (Proudhon, 1893, 48), υποστηρίζει ότι η κοινωνία είναι απόλυτα ικανή για την αυτοκυβέρνηση (Miller, 2003, 3).
Δεν είναι μέσα στη σφαίρα αυτού του δοκιμίου να υπερασπιστεί τον αναρχισμό ενάντια στη δυσφήμιση που έχει δεχτεί*. Αντίθετα, ο πολιτικός αναρχισμός του Proudhon θα χρησιμοποιηθεί για να συνοδεύσει τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ ως ένα κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό σχέδιο για έναν βιώσιμο πλανήτη.
Ο στόχος Νο. 16 των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης απαιτεί «ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυρούς θεσμούς».
Προφανώς, αυτές οι αρετές είναι κάτι που η παγκόσμια κοινότητα φαίνεται να στερείται. Ο συμβατικός αναρχισμός επικεντρώνεται στην ατομική και κοινωνική συνεργασία και συνοχή και «παροτρύνει τον άνθρωπο να σκεφτεί, να διερευνήσει, να αναλύσει την κάθε πρόταση» (Goldman, 1921, 22-23). Η ενστάλαξη της αναρχικής πολιτικής φιλοσοφίας, ιδεολογίας και πρακτικής του Proudhon θα κάνει την επίτευξη αυτού του στόχου πιο ρεαλιστική, επειδή έχει αναπτυχθεί μέσω επαγωγικής συλλογιστικής (Proudhon, 1893). Όπως φαίνεται στην «Κλίμακα της Γνώσης» από τον Δρ Floris Van den Berg, είναι η ίδια και εξαιρετικά σίγουρη μέθοδος απόκτησης της γνώσης που χρησιμοποιείται επίσης στις φυσικές επιστήμες όπως είναι η φυσική και η χημεία (Van den Berg, 2012). Με αυτή την έννοια, ο αναρχισμός έχει κάτι από την επιστήμη της πολιτικής.
Καθώς το είδος μας ανέπτυξε την ελεύθερη βούληση έναντι των βασικών ενστίκτων επιβίωσης, οι άνθρωποι ήταν τα πρώτα ζώα που άρχισαν να ζουν εκτός του φυσικού νόμου. Αυτό μας προσφέρει αμέτρητες καινοτομίες που παρέχουν την άνεση και την ασφάλεια για να αμφισβητήσουμε την ίδια την ύπαρξη. Πριν από την έλευση της επιστήμης, ήταν ευρέως αποδεκτό ότι ήμασταν απόγονοι θεϊκών όντων και, με τη μόνη προϋπόθεση να ακολουθούμε ένα σύνολο κανόνων που θεσπίστηκαν από αυτούς τους θεούς, η Γη και τα πάντα πάνω σε αυτήν ήταν άπειρα και φτιαγμένα για εμάς. Αυτή η ανθρωποκεντρική προοπτική που ενσταλάζεται στην ετερονομία της ηθικής εξακολουθεί να είναι βαθιά χαραγμένη στην παγκόσμια κοινωνία.
Ωστόσο, η αναγνώριση των ανθρωπογενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων μπορεί να χρονολογηθεί από το διάλογο Κριτίας του Πλάτωνα, όπου σημειώνεται με αδιαφορία η διάβρωση του εδάφους και η αποψίλωση των δασών λόγω της προόδου της γεωργίας (Attfield, 2018, 3). Το μοιραίο ελάττωμα της ανθρωπότητας είναι η συνέχιση του ανθρωποκεντρισμού. Αν μπορούμε να δούμε τον άνθρωπο μόνο σαν την αποκορύφωση της ζωής για τον οποίο αποκλειστικά και μόνο δημιουργήθηκε η Γη, σε αντίθεση με απλώς ένα ακόμη βήμα στον εξελικτικό χρόνο, τότε δεν είναι δυνατόν να ζήσουμε με βιώσιμο τρόπο. Αυτή η επιβαλλόμενη ηθική της ετερονομίας αφαιρεί συστηματικά τις αρετές της αυτογνωσίας, της αυτο-ευθύνης και της αυτονομίας που είναι απαραίτητες για να καταλάβουμε ότι το οικοσύστημα είναι πεπερασμένο και ότι ίσως δεν είμαστε το παν ούτε η ύστατη στιγμή της βιολογικής εξέλιξης.
Ο αναρχισμός προσπαθεί να φέρει αυτές τις αρετές στο επίκεντρο της προσοχής της ανθρωπότητας καλώντας για την εξάλειψη των αρχών της ετερονομίας που βρίσκονται μέσα στους θεσμούς της θρησκείας, της ιδιοκτησίας και της κυβέρνησης (Goldman, 1910; Proudhon, 1892). Μετά την Πράσινη Επανάσταση της δεκαετίας του 1950, η οποία περιλάμβανε τη χρήση των τότε πρόσφατα αναπτυγμένων χημικών λιπασμάτων και τεχνικών βαριάς άρδευσης για τη μεγιστοποίηση της παραγωγής τροφίμων, η ανάπτυξη της περιβαλλοντικής επιστήμης και η ανησυχία για τις επιπτώσεις της αυξημένης γεωργίας και εκβιομηχάνισης μεγάλης κλίμακας έγιναν γρήγορα πιο διαδεδομένες. Με την κυκλοφορία της Σιωπηλής Άνοιξης της Rachel Carson το 1962, η μη επιστημονική κοινότητα μπόρεσε να διαβάσει μια γοητευτική και όμορφα γραμμένη πρόζα που περιέγραφε με σαφήνεια την εξάπλωση των ρύπων από τη μία πλευρά του κόσμου στην άλλη (Attfield, 2018, 3). Το 1972, δημοσιεύθηκε η μελέτη με τίτλο Τα Όρια Της Ανάπτυξης. Γραμμένη από μια διεθνή διεπιστημονική ομάδα ακαδημαϊκών από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT), αξιολόγησε πέντε βασικούς παράγοντες που περιορίζουν την ανάπτυξη του είδους μας: αύξηση του πληθυσμού, μη ανανεώσιμοι πόροι, ρυθμοί βιομηχανικής και γεωργικής παραγωγής και παραγωγή ρύπων (Meadows et al, 1972, 11).
Είναι σαφές ότι αυτοί οι πέντε δείκτες ισχύουν και σήμερα. Η μελέτη επιχείρησε επίσης να προσφέρει ένα προσβάσιμο εγχειρίδιο για το πώς μπορούμε να «επιτύχουμε μια κατάσταση παγκόσμιας ισορροπίας» περιορίζοντας τους εαυτούς μας και την παραγωγή των υλικών αγαθών, έτσι ώστε να μπορέσουμε να «ζήσουμε επ ‘αόριστον» (Meadows et al, 1972). Τα κείμενα σε αυτή τη μελέτη αποτέλεσαν μερικές από τις πρώτες πρωτοβουλίες των περιβαλλοντολόγων για την παροχή σύνθετων πληροφοριών με συνοπτικό και προσιτό τρόπο για το ευρύ κοινό. Με αυτή την έννοια, οι διάφοροι ερευνητές που ασχολούνται με το περιβάλλον είχαν ως στόχο να επεκτείνουν τον κυρίαρχο ανθρωποκεντρισμό σε μια πιο «οικοκεντρική» (Attfield, 2018, 12) κοσμοθεωρία. Αν και μια πολύ πιο διαστρεβλωμένη και σιωπηλή φωνή, ο αναρχισμός (Goldman, 1910; Το Proudhon, 1893) αναγνώρισε αυτήν την οικοκεντρική κοσμοθεωρία διατηρώντας τη φιλοσοφία ότι οι Θεοί και το Κράτος είναι κοινωνικά κατασκευασμένες εξουσιαστικές μορφές που μπορούν να υπάρξουν μόνο μέσω της υποβολής των ανθρώπων στους κανόνες που περιγράφονται από αυτές τις αρχετυπικές μορφές.
Εν τω μεταξύ, περίπου την εποχή που δημοσιεύονταν Τα Όρια της Ανάπτυξης, μια νέα ιδεολογία του καπιταλισμού είχε εισαχθεί και υιοθετηθεί αμέσως από κυβερνήσεις και βιομηχανίες σε όλο τον κόσμο. Προωθούσε κυρίως τρεις υποθέσεις: (1) «η εμπορική αξία θα μπορούσε να μεγιστοποιηθεί με την παράδοση της διαχείρισης των εταιρειών και της δημόσιας πολιτικής σε εξαιρετικά έξυπνους και κινητοποιημένους ανθρώπους», (2) «η εμπορική αξία, μεγιστοποιημένη με αυτόν τον τρόπο, θα ήταν ένας καλός πληρεξούσιος της κοινωνικής αξίας χωρίς την κυβερνητική παρέμβαση», και (3) «οι αναδιανομές του εισοδήματος που προκύπτουν από αυτή τη μεγιστοποίηση, είτε εντός των χωρών είτε μεταξύ τους, δεν ήταν κάτι που θα έπρεπε να ανησυχεί τους οικονομολόγους» (Collier et al, 2021, 638).
Αυτά τα αποσπάσματα προέρχονται από το Καπιταλισμός: τι έχει πάει στραβά, τι πρέπει να αλλάξει και πώς μπορεί να διορθωθεί, ένα άρθρο του 2021 στο Oxford Review of Economic Policy που θέτει αυτά τα ερωτήματα σε μια επιλογή από κορυφαίους οικονομολόγους οπαδούς του καπιταλισμού. Η σύνοψη αυτών των υποθέσεων ακολουθείται αμέσως από τη δήλωση: «Δυστυχώς, κανένα κομμάτι αυτής της νέας ιδεολογίας δεν αποδείχθηκε σωστό» (Collier et al, 2021, 638). Επίσης, το άρθρο αναφέρει ότι αυτοί οι 3 κύριοι παράγοντες της νεότερης εκδήλωσης του καπιταλισμού «κατέληξαν σε κοινωνικές και πολιτικές πολώσεις που έχουν γίνει μη βιώσιμες» (Collier et al, 2021, 638). Είναι σαφές πως υπάρχει πλέον συναίνεση από όλες τις πλευρές ότι η τρέχουσα κυρίαρχη οικονομική μεθοδολογία και η συνακόλουθη μορφή της κοινωνίας δεν είναι βιώσιμες και αποτελούν αποτέλεσμα παραπληροφόρησης και παραπλανητικής καθοδήγησης (Attfield, 2018; Collier et al, 2021; Goldman, 1910; Miller, 2010; Proudhon, 1893; van den Berg, 2012). Υπό το φως αυτής της αποκάλυψης, δίνει ελπίδα το γεγονός ότι υπάρχουν λόγοι για τη συστημική αλλαγή.
Ένας κοινός όρος που χρησιμοποιείται για την κριτική της παγκοσμιοποίησης και του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς είναι η «νεοαποικιοκρατία». Περιγράφει το φαινόμενο όπου τα έθνη που είχαν προηγουμένως καταστραφεί λόγω της αποικιοκρατίας βρίσκονται τώρα στο στόχαστρο για τους εξαιρετικά πολύτιμους πόρους που βρίσκονται στο υπέδαφός τους, όπως πολύτιμα μέταλλα και πετρέλαιο. Με δηλώσεις όπως, «Η μεγάλη ανεκμετάλλευτη δεξαμενή από φθηνά εργατικά χέρια νέων ανθρώπων για τις επόμενες δεκαετίες είναι η Αφρική και η περιοχή είναι ώριμη για συμβατικό καπιταλισμό», επίσης από τη σελίδα 643 του άρθρου του Oxford Economic Policy Review του 2021, είναι σαφές ότι πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για να πάρουμε την απόφαση για ένα παγκόσμιο σύστημα που δεν θα μας οδηγήσει πίσω αλλά προς τα εμπρός.
Ο παγκόσμιος καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς θεωρείται ως μια νέα μορφή αποικιοκρατίας. Μια άλλη άποψη της ίδιας ιδέας μπορεί να βρεθεί μέσα στο άρθρο προς υπεράσπιση του καπιταλισμού, στη διάκριση μεταξύ «νικητών» και «μεγάλων ομάδων μη αποζημιωμένων ηττημένων» μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα (Collier et al, 2021). Εύστοχα, το αποτέλεσμα ήταν και είναι «η δυσαρέσκεια και ο πολιτικός ακτιβισμός με απρόβλεπτες επιπτώσεις» (Collier et al, 2021). Στο άρθρο δεν γίνεται καμία περεταίρω ανάλυση. Ο μόνος τρόπος κατανόησης του πολιτικού ακτιβισμού σε αυτή τη δήλωση είναι με την αόριστη και αρνητική συσχέτιση των «απρόβλεπτων επιπτώσεων». Αυτό παρουσιάζει μια πλάνη γύρω από το τι μπορεί να προέλθει από τον θετικό πολιτικό ακτιβισμό που έρχεται ως απάντηση σε μη ικανοποιητικούς νόμους και κανονισμούς. Ένα άμεσο παράδειγμα θετικού πολιτικού ακτιβισμού από τους αναρχικούς είναι το dumpster-diving (ΣτΜ: ανακύκλωση απορριμμάτων από κάδους οικοδομών, βιομηχανίας, εμπορίου και οικιακών συγκροτημάτων). Η Ann Meneley (2018) παρουσιάζει συγκεκριμένα την άποψη των Δανών dumpster-divers ότι, «Θεωρείται λειτουργικό, καθώς η σπατάλη θεωρείται ηλίθια», αν και αυτή είναι μια άποψη κοινή στους περισσότερους σύγχρονους αναρχικούς.
Η Meneley αναγνωρίζει επίσης την ομάδα “Food Not Bombs“, η οποία είναι μια διεθνής αναρχική συλλογικότητα που προσφέρει στους φτωχούς και άστεγους πληθυσμούς γεύματα μαγειρεμένα εξ ολοκλήρου από τρόφιμα που έχουν διασωθεί μέσα από κάδους απορριμμάτων. Το dumpster diving είναι μια πράξη άμεσης εξέγερσης που έχει λόγο ύπαρξης μόνο όταν ένα έθνος ζει με λιγότερα από αυτά που ξοδεύει. Το Εκπαιδεύοντας τους Ηλίθιους είναι μια ιδέα που αναπτύχθηκε από τον Δρ Van den Berg (2012) η οποία πραγματεύεται, μεταξύ άλλων, ότι το συνδυασμένο οικολογικό αποτύπωμα του παγκόσμιου πληθυσμού πρέπει να παραμείνει εντός των ορίων της ικανότητας του πλανήτη να υποστηρίξει το είδος μας. Η ίδια σύλληψη αντηχεί μέσα στην έκθεση για Τα όρια της ανάπτυξης. Ο φαινομενικά εμπρηστικός τίτλος αυτής της ηθικής σύλληψης θέτει ως στόχο να επαναφέρει στο προσκήνιο ένα ηθικό πρότυπο στο οποίο έχουν αναφερθεί πολλά μεγάλα μυαλά όπως ο Albert Einstein, ο οποίος φέρεται να είπε: «Ο κόσμος είναι ένα επικίνδυνο μέρος για να ζει κανείς, όχι εξαιτίας εκείνων που κάνουν κακό, αλλά εξαιτίας εκείνων που κοιτάζουν και δεν κάνουν τίποτα». Στην εποχή της γνώσης και της τεχνολογίας, δεν είναι πλέον αποδεκτό να προσποιείται κανείς την άγνοια για τις πολλές συνέπειες μιας ζωής που βασίζεται στην παραγωγή, την κατανάλωση και την άπειρη ανάπτυξη μέσα σε ένα πεπερασμένο οικοσύστημα. Σε αυτό το σημείο που βρισκόμαστε, είναι μόνο από ηλιθιότητα για όσους από εμάς γνωρίζουν και δεν ενεργούν.
Εκτός από την περιβαλλοντική και κοινωνική καταστροφή που προκαλείται από τις παγκόσμιες εμπορικές και βιομηχανικές πρακτικές, η κινητήρια δύναμη του καπιταλισμού, ο καταναλωτισμός, είναι εγγενώς μη βιώσιμος. Αν και κάποτε ήταν σημάδι πλούτου και ευημερίας όταν οι πολίτες μιας χώρας ήταν σε θέση να είναι αποτελεσματικοί καταναλωτές, ο καταναλωτισμός σήμερα περιγράφεται συχνότερα ως βλαβερός για την υγεία (Meneley, 2018). Από τη μία πλευρά, οι πολίτες σε φτωχές περιοχές, δηλαδή οι «χαμένοι», ζουν ζωές «ακούσιας απλότητας» (Meneley, 2018). Από την άλλη, οι ψυχικές ασθένειες που παρουσιάζονται μέσα από συμπεριφορές όπως είναι η ακόρεστη συσσώρευση αντικειμένων (hoarding) και οι σωματικές ασθένειες όπως η νοσηρή παχυσαρκία αυξάνονται ανεξέλεγκτα στα πλουσιότερα έθνη ή στα έθνη των «νικητών». Κατά συνέπεια, πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν τον μινιμαλισμό ή την «εθελοντική απλότητα» αναδύονται ως απάντηση σε αυτές τις ασθένειες της υπερκατανάλωσης (Meneley, 2018).
Ο καπιταλισμός επικεντρώνεται στην απεριόριστη μεγιστοποίηση του κέρδους μέσω των καταναλωτικών δαπανών, επομένως απαιτεί τεχνικές branding και διαφήμισης για την προώθηση της αύξησης της κατανάλωσης. Αυτές οι τακτικές συχνά περιλαμβάνουν τη δημιουργία μιας αίσθησης του εαυτού για τον καταναλωτή και την ενθάρρυνση του “self-branding”, καθώς ο καταναλωτής θα πρέπει να βλέπει τον εαυτό του ως εμπόρευμα (Meneley, 2018). Ο αναρχισμός προσδίδει αξία στην ατομική ελευθερία της έκφρασης και ζητά την κατάργηση της ιδιοκτησίας (Goldman, 1910; Proudhon, 1893). Όπως εκφράζεται τόσο εύγλωττα από την Emma Goldman, μια διακεκριμένη αναρχική και πρωτοπόρο φεμινίστρια, η αξία εκδηλώνεται από κάποιον «στον οποίο η κατασκευή ενός τραπεζιού, το χτίσιμο ενός σπιτιού, ή το όργωμα του εδάφους, είναι ό,τι είναι ο πίνακας ζωγραφικής για τον καλλιτέχνη και η ανακάλυψη για τον επιστήμονα, – το αποτέλεσμα της έμπνευσης, της έντονης λαχτάρας και ενός ζωηρού ενδιαφέροντος για την εργασία ως δημιουργική δύναμη» (Goldman, 1921, 24). Με άλλα λόγια, ο αναρχισμός ενθαρρύνει το άτομο να βρει ποια εργασία θα μπορεί να κάνει που τελικά δεν θα μοιάζει με δουλειά αλλά θα την αισθάνεται σαν την εκπλήρωση των προσωπικών του αξιών. Αυτή η αναγνώριση του «εαυτού» σε ένα μονοπάτι επαγγελματικής εξέλιξης επιτρέπει ένα επίπεδο προσωπικής ευθύνης και κοινωνικής υποχρέωσης που συχνά δεν χωράει μέσα σε μια καταναλωτική κοινωνία.
Έτσι, ενώ το παγκοσμιοποιημένο εμπόριο ξεκληρίζει τα υπανάπτυκτα έθνη, ο καταναλωτισμός μαστίζει τα υπόλοιπα και η μεγαλύτερη ζημιά προκαλείται στο οικοσύστημα και στα μη ανθρώπινα όντα. Με τον ίδιο τρόπο που κανείς δεν θα αμφισβητούσε τις φρικαλεότητες του ιμπεριαλισμού, της αποικιοκρατίας, του φασισμού ή της οποιασδήποτε άλλης μορφής απόλυτης εξουσιαστικής ηγεμονίας, έτσι είναι ευρέως γνωστές και οι τεράστιες ανισότητες μεταξύ των νικητών και των ηττημένων στον καπιταλισμό. Επιπλέον, η πλήρης καταστροφή της βιοποικιλότητας, των φυσικών πόρων και του οικοσυστήματος του πλανήτη δεν αποτελούν είδηση.
Το σημερινό παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και η φερόμενη έλλειψη πολιτικών παρεμβάσεων έχουν αποτύχει. Η λύση πρέπει να είναι η πλήρης αναμόρφωση αυτών των στοιχείων. Στο συμπέρασμα που βγάζει το Oxford Economic Policy Review, οι καπιταλιστές οικονομολόγοι συνοψίζουν τρία υποκείμενα ζητήματα που αναφέρονται συνήθως σχετικά με το πώς «οι παθογένειες της οικονομίας έχουν αποπροσανατολίσει τις πολιτικές». Είναι εν ολίγοις τα ακόλουθα: (1) «… η ανεπαρκής απεικόνιση του ατόμου στα συμβατικά οικονομικά ως κάποιου που ασχολείται αποκλειστικά με την κατανάλωση και το τι θα κάνει στον ελεύθερο χρόνο του.
Αντίθετα, η εξελικτική βιολογία υποδεικνύει ότι παρακινούμαστε έντονα από στόχους πέραν της κατανάλωσης και του ελεύθερου χρόνου μας και ότι έχουμε την ικανότητα να φέρουμε ηθικά φορτία», (2) «… ευρεία υποστήριξη για μεγαλύτερη αποκέντρωση στη λήψη τοπικών αποφάσεων και έμφαση στη σημασία της συνεργασίας μέσα στις κοινότητες. Αντίθετα από το να είναι εγωιστικά ατομικιστές, οι άνθρωποι έχουν μια ισχυρή ικανότητα να συνεργάζονται μέσα στις κοινότητες», και (3) «… ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει εξελιχθεί ώστε να είναι κατάλληλος για να παίρνει αποφάσεις υπό καθεστώς αβεβαιότητας, και η λήψη αποφάσεων, όταν ανατίθεται σε αποκεντρωμένες ομάδες μέσα στις οποίες οι άνθρωποι συνεργάζονται με φυσικό τρόπο, επιτρέπει την ταχεία εκμάθηση μέσω του πειραματισμού και της μίμησης», (Collier at al, 2021, 647).
Ο αναρχισμός περιείχε πάντα αυτές ακριβώς τις ιδεολογίες, καθώς είναι ένα πολιτικό μεταρρυθμιστικό σχέδιο που αναπτύχθηκε πριν από έναν αιώνα λόγω της δυσαρέσκειας με το καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα σε έναν εκβιομηχανισμένο, παγκοσμιοποιημένο κόσμο (Proudhon, 1893). Σε αυτόν τον κόσμο, η αναρχική πολιτική φιλοσοφία του Proudhon είναι το μόνο διαθέσιμο και μακροχρόνιο κοινωνικοπολιτικό σχέδιο για την επίτευξη ενός βιώσιμου πλανήτη.
Lina Miller
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Νίκος Γκατζίκης – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κενό Δίκτυο
Egoumenides, M. (2014). Philosophical Anarchism and Political Obligation. Bloomsbury Academic.
Pritchard, A. (2010). What can the absence of anarchism tell us about the history and purpose of International Relations? Review of International Studies, 37, 1647–1669. doi:10.1017/S0260210510001075
Αναφορές:
Attfield, D. (2018). Environmental Ethics. A very short introduction. Oxford: Oxford University Press
Collier, P. et al. (2021). Capitalism: what has gone wrong, what needs to change, and how it can be fixed. Oxford Review of Economic Policy, 37 (4), 637–649 https://doi.org/10.1093/oxrep/grab035
Proudhon, J.P. (1893). Property is Theft. In D. Guérin & P. Sharkey (Eds.), No Gods, No Masters: An Anthology of Anarchism (pp. 48-54). AK Press.
Goldman, E. (1910). Anarchism: What it really stands for. In H. Havel (Eds.), Anarchism and other essays (pp. 21-29). Mother Earth Publishing Association.
Meadows, D.H. et al. (1972). The Limits to Growth: A report for the Club of Rome’s Project on the Predicament of Mankind. Potomac Associates. https://www.clubofrome.org/publication/the-limits-to-growth/
Meneley, A. (2018.) Consumerism. Annual Review of Anthropology 47, 117-132, https://doi-org.proxy.library.uu.nl/10.1146/annurev-anthro-102116-041518
Miller, D. (2003). Political Philosophy: A very short introduction. Oxford: Oxford University Press.
United Nations. (2015). THE 17 GOALS: Sustainable Development. In Sdgs.Un.Org. Retrieved January 4, 2022, from https://sdgs.un.org/goals
Van den Berg, F. & Meindertsma, J. (2012). Ethics: Philosophy for a Better World. [Poster for PSE2 course]. Geosciences Department. Utrecht University.
Van den Berg, F. & Meindertsma, J. (2012). Philosophy of Science. [Poster for PSE2 course]. Geosciences Department. Utrecht University.
