Ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου η ευημερία έχει γίνει το πρώτο προϊόν προς κατανάλωση. Έτσι συμβαίνει τουλάχιστον στις λεγόμενες αναπτυγμένες χώρες. Η διαφήμιση μας καταδιώκει από όλες τις γωνιές προσφέροντάς μας καλύτερες δυνατότητες ζωής σε όλες τις όψεις: τη φυσική, τη συγκινησιακή και τη νοητική.
Επίσης προκαλεί τους ανθρώπους να ψάξουν σ’ αυτήν την ευημερία την πηγή κάθε ευτυχίας.
Δεν είναι καθόλου παράξενο αυτή η αναζήτηση να γίνει για πολλούς ο κύριος λόγος της ύπαρξής τους. Η γενική ευημερία είναι αυτή που αποτρέπει όλα τα προβλήματα και απομακρύνει όλους τους πόνους.
Όμως η καθημερινή και πραγματική ζωή μάς δείχνει ένα πολύ διαφορετικό πανόραμα. Η αναζήτηση της ευημερίας είναι μια δίχως τέλος κούρσα, επειδή όταν νομίζει κανείς ότι βρήκε κάτι, εμφανίζονται νέες και επιτακτικές απαιτήσεις που υποχρεώνουν προς όλο και περισσότερα. Απομακρύνεται με αυτόν τον τρόπο η ευημερία και γίνεται ένας ανεπίτευκτος στόχος αν και επιθυμητός.
Το να αποκτηθούν οφέλη και περιουσίες στο υλικό επίπεδο είναι σαν να πίνει κανείς από ένα νερό που, αντί να σβήσει τη δίψα, τη μεγαλώνει. Κανείς δεν αισθάνεται ικανοποιημένος μ’ όσα έχει, επειδή όλο το προπαγανδιστικό σύστημα είναι με τέτοιο τρόπο στημένο, ώστε να αναγκάζεται να αυξάνει τα αγαθά του για να νιώσει καλύτερα. Οι ψεύτικες ανάγκες μάς παίρνουν όλη την ενέργεια, ενώ ο κόσμος ονειρεύεται τη στιγμή που θα έχει επιτέλους ό,τι ελπίζει.
Στο ψυχολογικό επίπεδο η επιθυμία της ευημερίας εκδηλώνεται συνήθως ως αποφυγή κάθε ανησυχίας, κάθε δέσμευσης. Επιδιώκεται μια ησυχία που αργεί να εμφανιστεί επειδή η ζωή είναι γεμάτη από αυτές τις φαινομενικές ανησυχίες που δεν είναι άλλο από δοκιμασίες για να εκπαιδευτούμε στην Τέχνη της Ζωής. Όσο περισσότερο θέλει κανείς να μην υποφέρει, τόσο περισσότερο υποφέρει. Όσο περισσότερο προσπαθεί να απομακρυνθεί από τις συγκινησιακές ανησυχίες, αυτές καταδιώκουν περισσότερο τον απρόσεκτο που τις απωθεί. Κανείς δε θέλει να μάθει πως να κυριαρχεί πάνω σ’ αυτές τις ανησυχίες. Αναζητά μόνο να βρει ένα δρόμο για να είναι ελεύθερος απ’ αυτές. Σαν να επιθυμεί ένα ποτάμι δίχως ρεύμα, μια θάλασσα δίχως κύματα, μια βουνοκορφή δίχως ανέμους. Και δεν είναι το θέμα να σταματήσουν τα κύματα ή οι άνεμοι, αλλά να μάθουμε να ζούμε μ’ αυτά, να χρησιμοποιήσουμε εξυπνάδα για να μοιραστούμε την ύπαρξή μας μ’ εκείνα τα φυσικά φαινόμενα απ’ τα οποία μπορούμε, με επιδεξιότητα, να προστατευτούμε χωρίς να δραπετεύσουμε, δηλ. να τα εκμεταλλευτούμε χωρίς φυγή.
Στο νοητικό επίπεδο η ευημερία δεν είναι η μη άνεση. Οι ιδέες ενοχλούν επειδή έρχονται φορτωμένες από ερωτήσεις. Κι όταν οι ερωτήσεις μένουν αναπάντητες έρχεται η απελπισία.
Έτσι, καλύτερα να σκεφτούν οι άλλοι αντί για μας, εμείς απλώς να αφεθούμε παρασυρμένοι από προκατασκευασμένα σχέδια, από τα ρεύματα της γνώμης, που συνήθως είναι αρκετά πιο επικίνδυνα από τα ρεύματα των ποταμών, από τα κύματα κι από τους ανέμους.
Συνοψίζοντας, η σημερινή έννοια της ευημερίας έχει γίνει συνώνυμο της μαλθακότητας, μιας οκνηρίας που κερδίζει ολοκληρωτικά τον άνθρωπο σ’ όλες του τις όψεις και τον καταντάει άχρηστο και ανίκανο να ζει χωρίς τα όλο και πιο πολυάριθμα δεκανίκια.
Γιατί η επιθυμία άνεσης είναι δείγμα έλλειψης; Καταρχάς επειδή κάθε επιθυμία δείχνει αυτό που δεν έχουμε. Ποτέ δεν επιθυμούμε αυτό που είναι ήδη δικό μας, δηλαδή, δεν έχουμε ευημερία. Κι όπως είδαμε πριν, την αναζητούμε συνήθως σε λάθος δρόμους, αλλά το βέβαιο είναι ότι δεν την έχουμε.
Γιατί είναι σημάδι αδυναμίας; Επειδή λείπει η αυτοπεποίθηση, επειδή χρειάζονται εξωτερικά προς την προσωπικότητα στηρίγματα για να νιώσει κανείς σταθερός. Επειδή σήμερα δεν υπάρχει συνήθως η ανδρεία για να βρεθεί κανείς αντιμέτωπος με τον εαυτό του, που αντί να τον ανακαλύψει, ευνοείται το εσωτερικό κενό. Γιατί δίχως αυτό το κενό και δίχως τα τεχνητά στηρίγματα δεν έχει δυνατότητα να διατρέχει την περίπλοκη αλλά ενδιαφέρουσα Ατραπό της Ζωής.
Όποιος αναζητήσει με πάθος, απελπισμένα, την ευημερία, έξω από τον εαυτό του, θα μπει σ’ ένα λαβύρινθο με δύσκολη έξοδο.
Τόσο πολύ, που μπορεί να περάσει ολόκληρη την ύπαρξή του διασχίζοντας λανθασμένες οδούς που οδηγούν σε άλλες ακόμα πιο λανθασμένες. Αυτός που βρίσκεται σ’ αυτή την κατάσταση, θα ζει πάντα εξαρτώμενος από τους ανθρώπους και τις περιστάσεις. Θα είναι τόσο ευτυχισμένος όσο θα του επιτρέπουν οι άνθρωποι με τους οποίους συμβιώνει και το μέγεθος της ικανοποίησής του θα το υπαγορεύουν οι περιστάσεις.
Η βάση κάθε ευημερίας ξεκινάει από την Ψυχή που, σύμφωνα με τον Καθηγητή Λιβράγκα, “δεν επιθυμεί ευημερία επειδή είναι μακάρια”. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σώμα δεν θα χρειάζεται κάποιο επίπεδο υγείας, ανάπαυσης και τροφής ή ότι ο ψυχισμός δεν θα απαιτεί ηρεμία για να έχει κανείς πρόσβαση σε ανώτερα συναισθήματα. Ούτε ότι ο νους δεν θα πρέπει να ξεπεράσει τις αμφιβολίες και το κενό του προσκομίζοντας βεβαιότητες. Αλλά τίποτε από αυτά δεν κατορθώνονται αν δεν ξεκινήσει κανείς από μέσα προς τα έξω. “Προς τα μέσα” είναι η Ψυχή -όπου για την ώρα ριζώνει, στην καλύτερη περίπτωση, η συνείδησή μας- και η Ψυχή ξέρει τι χρειάζεται, αν δεν είναι παραμελημένη και πνιγμένη από τις απαιτήσεις της ύλης. Πρέπει να ψάξουμε στην Ψυχή το μέτρο της ευημερίας μας, επειδή η Ψυχή, σε φυσική κατάσταση, είναι η πηγή κάθε ευημερίας. Και σαν “φυσική” εννοώ την πρωτογενή κατάσταση, η οποία έχει χαθεί, αλλά έχει επανακτηθεί συνειδητά μέσα από μια εξελικτική προσπάθεια.
Η φυσικότητα σήμερα είναι ο καρπός της ανθρώπινης κατάκτησης στην επιστροφή προς τις πνευματικές του πηγές.
Αφού ξέρουμε πού να βρούμε την ευημερία, πρέπει να ξέρουμε επίσης να την ψάξουμε. Και να έχουμε υπόψη ότι κάθε αναζήτηση συνεπάγεται δουλειά. Να μην μπορεί κανείς να πει για μας ότι δεν ξέραμε ή δε θελήσαμε να εργαστούμε για την Ψυχή μας.
Ξέρουμε που κατοικεί. Η εργασία για να τη βρούμε σημαίνει να ανοίξουμε πέρασμα ανάμεσα στις ψεύτικες υποσχέσεις ευημερίας και άνεσης που παραλύουν για να φτάσουμε στο σημείο να δώσουμε στην Ψυχή τη θέση που της αντιστοιχεί. Μέχρι να είναι Αυτή που εκφράζεται μέσα μας αντί για τις απλές ζωικές ωθήσεις.
Και να θυμηθούμε επιτέλους ότι μια ζωή αφιερωμένη σε ευγενείς σκοπούς, οι οποίοι δεν στερούνται δυσκολιών, μπορεί να μας παρέχει την αληθινή Ευτυχία, χωρίς εντάσεις και άγχος. Αυτή η Ευτυχία είναι το αποτέλεσμα ενός δίκαιου σκοπού.
