Ήταν τα πρώτα οργανωμένα θεραπευτήρια της αρχαιότητας, εκεί όπου προσέφευγαν με δέος οι άνθρωποι για να γιατρευτούν από τις αρρώστιες τους, προσευχόμενοι στο θεό και ευελπιστώντας στην αρωγή του. Τα Ασκληπιεία, θεσμός που εξαπλώθηκε παντού όπου έφθανε ο Ελληνικός κόσμος διατηρήθηκαν ως το τέλος της αρχαιότητας.
Υπήρξαν εξάλλου, ένα ακόμη στοιχείο του επιπέδου, που είχε φθάσει ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός και ως τέτοιο αναγνωρίζεται και σήμερα. Απόδειξη αποτελεί το Δίκτυο Πόλεων και Επιστημονικών Φορέων με την επωνυμία «Διεθνές Δίκτυο Αρχαίων Ασκληπιείων – Οι Δρόμοι της ΄Ιασης», εμπνευστής του οποίου είναι ο ομ. καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Επιδαύρου, όπου ως γνωστόν λειτούργησε το διασημότερο Ασκληπιείο του αρχαίου κόσμου. Στο Δίκτυο πρόκειται να συμμετάσχει τώρα και ο δήμος Αθηναίων, κάτι που θα αναγγελθεί σε ειδική εκδήλωση από τον δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη.
Πεσσός με τάμα στον Ασκληπιό 350-300 π.Χ. Από το Ασκληπιείο Αθήνας, Μουσείο Ακρόπολης
Το Δίκτυο των Αρχαίων Ασκληπιείων δημιουργήθηκε αρχικά από τους τρεις δήμους που συνδέονται με τον θεό Ασκληπιό, τους δήμους Τρικάλων, Επιδαύρου και Κω ενώ αναμένεται και η επέκτασή του εκτός Ελλάδας.
Το ιερό του Ασκληπιού στην Αθήνα
Τα πρώτα Ασκληπιεία
Περί τα 200 Ασκληπιεία είχαν ιδρυθεί στην αρχαιότητα, από τη Μικρά Ασία ως τη Γαλλία και την Ισπανία – άλλοι τα ανεβάζουν σε 300 – με πρώτο να θεωρείται αυτό της αρχαίας Τρίκκης (σημερινά Τρίκαλα). Εκεί πίστευαν ότι έζησε και άσκησε το επάγγελμά του ο θεός και εκεί παντρεύτηκε και απέκτησε τα παιδιά του.
Τις κόρες του Υγεία, Ιασώ, Ακεσώ και Πανάκεια και τους γιους του Μαχάονα και Ποδαλείριο, που σύμφωνα με τον Όμηρο ήταν οι γιατροί που συνόδευαν τους Αχαιούς στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας.
Στην Επίδαυρο πάντως ο μύθος ήταν αλλιώς, αφού θεωρούσαν ότι ο δικός τους θεός δεν είχε καμία σχέση με εκείνον της Τρίκκης. Σπουδαίο Ασκληπιείο με μεγάλη φήμη ήταν και αυτό της Κω από τις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα, που συνδέθηκε εξάλλου με τον Ιπποκράτη ενώ ονομαστό ήταν και το Ασκληπιείο της Αθήνας, δίπλα από το Διονυσιακό θέατρο στην νότια πλευρά της Ακρόπολης.
Η λατρεία του Ασκληπιού στην Αττική είχε έρθει από την Επίδαυρο, πρώτα στον Πειραιά και στην συνέχεια στην Αθήνα το 420-419 π.Χ. Λειτούργησε μάλιστα ως τα τέλη του 5ου μ.Χ. αιώνα, οπότε οι Χριστιανοί το μετέτρεψαν σε εκκλησία αφιερωμένη σε αγίους θεραπευτές.
Βάση αφιερώματος με ανάγλυφα ιατρικά εργαλεία (320 π.Χ.) Από το Ασκληπιείο Αθήνας, Μουσείο Ακρόπολης
Εκτός Ελλάδος φημισμένο ήταν το Ασκληπιείο της Περγάμου που ιδρύθηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα ενώ στη Ρώμη ιδρύθηκε η το 293 π.Χ. σε ένα από τα νησάκια του ποταμού Τίβερη, ύστερα από μια μεγάλη επιδημία που έπεσε στην πόλη.
Θεουργική ιατρική
Η ιατρική που ασκούνταν στα Ασκληπιεία ήταν θεουργική, προερχόταν δηλαδή από τον θεό ενώ βασική μέθοδος θεραπείας ήταν η «εγκοίμησις». Μια διαδικασία, η οποία άρχιζε με καθαρμούς της ψυχής και του σώματος του ασθενούς μέσω της λήψης ειδικών βοτάνων, της θυσίας ζώων και της υποχρεωτικής τήρησης διαφόρων κανόνων και ασκήσεων που επέβαλλαν οι ιερείς.
Το ανάγλυφο των ιατρών (350-300 π.Χ.) Ο Ασκληπιός έχοντας δίπλα του την Δήμητρα και την Περσεφόνη. Από το Ασκληπιείο Αθήνας, Μουσείο Ακρόπολης
Το τελικό στάδιο ερχόταν, όταν ο ασθενής κοιμόταν μέσα στον ναό, ελπίζοντας ότι στο όνειρό του θα εμφανιστεί ο Ασκληπιός και θα τον θεραπεύσει ή θα του δώσει συμβουλές, τις οποίες την επομένη ερμήνευαν οι ιερείς, που καθόριζαν και την θεραπευτική αγωγή.
Το βέβαιο είναι, ότι η πίστη των ανθρώπων αλλά και η αυθυποβολή έπαιζαν μεγάλο ρόλο για την ίασή τους. Εξίσου βέβαιο όμως είναι και το γεγονός, ότι οι θεραπευτές ιερείς είχαν κάποιες ιατρικές γνώσεις, που είχαν αποκτηθεί από την παρατήρηση αλλά και τη συσσωρευμένη εμπειρία.
Αφιέρωμα στο θεό Ασκληπιό, 4ος π.Χ. αιώνας. Μουσείο Ακρόπολης
Φυσικά τα Ασκληπιεία δεν λειτουργούσαν δωρεάν αλλά οι ασθενείς έκαναν σε αυτά στις δωρεές τους, που έπρεπε μάλιστα να είναι τέτοιες ώστε να μην προσβάλλουν τον θεό. Κατέφθαναν επίσης με τάματα ενώ για την ίασή τους προσέφεραν αναθήματα. Όλα βρίσκονταν αναρτημένα στα Ασκληπιεία στοχεύοντας στον εντυπωσιασμό των προσκυνητών όσο και στην ενδυνάμωση της πίστης τους στις θεραπευτικές ικανότητες του θεού.
Βασίλειος Λαμπρινουδάκης
Στην εκδήλωση του Δικτύου Ασκληπιείων ο καθηγητής Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, θα μιλήσει με θέμα «Η έλευση του Ασκληπιού από την Επίδαυρο στην Αθήνα».
Μαρία Θερμού, mononews
