Το αρχαιότερο ηλιακό παρατηρητήριο της Αμερικής υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν ερευνητές στο παράκτιο του Περού. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι «λατρείες του Ήλιου» είχαν αναπτυχθεί στη Νότια Αμερική πριν από 2.300 χρόνια.
Άλλες αρχαίες κατασκευές ανά τον κόσμο – όπως το Στόουνχετζ, το οποίο εκτιμάται ότι είναι ηλικίας 5.000 ετών – είναι ευθυγραμμισμένες με την ανατολή και τη δύση του ήλιου στα ηλιοστάσια, όταν δηλαδή στις 21 Ιουνίου και 21 Δεκεμβρίου, ο Ήλιος φτάνει στο υψηλότερο σημείο του πάνω ή κάτω από τον ισημερινό.
Προηγουμένως, οι αρχαιολόγοι είχαν ξεθάψει στο Περού θραύσματα από αγγεία ηλικίας 4.000 ετών που απεικόνιζαν τον θεό με ακτίνες να εκπορεύονται από το κεφάλι του. Τώρα, ο Ivan Ghezzi από το Εθνικό Ινστιτούτο Πολιτισμού στη Λίμα και ο Clive Ruggles από το Πανεπιστήμιο του Λάισεστερ στην Αγγλία, ισχυρίζονται ότι αρχαίοι πολιτισμοί στο Περού παρατηρούσαν τον Ήλιο, περίπου τον 4ο αιώνα π.Χ.
Βασίζουν το συμπέρασμά τους σε ερείπια που βρίσκονται σε μία οχυρωμένη περιοχή στο παράκτιο Περού, γνωστή ως Chankillo. Παλαιότερα πιστευόταν ότι ήταν τμήμα ενός οχυρού, τελετουργικού κέντρου ή οχυρωμένου ναού, αλλά τώρα οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το κεντρικό συγκρότημα των ερειπίων μπορεί να χρησιμοποιούνταν ως ηλιακό παρατηρητήριο.
Μέσα στο Chankillo, 13 ορθογώνιοι πύργοι, διατεταγμένοι σε ίσες μεταξύ τους αποστάσεις, βρίσκονται κατά μήκος μιας κορυφογραμμής 300 μέτρων σαν ραχοκοκαλιά, δημιουργώντας ένα τεχνητό ορίζοντα από μερικά πλεονεκτικά σημεία.
Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει τα υπολείμματα ενός δυτικού και ενός ανατολικού παρατηρητηρίου, τα οποία ότι χρησιμοποιούνταν για την παρακολούθηση της ανατολής και της δύσης του ηλίου. Κατά το θερινό ηλιοστάσιο, ο Ήλιος ανατέλλει ανάμεσα στον πρώτο πύργο και ένα γειτονικό βουνό, το Cerro Mucho Malo, και κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, γύρω από τον δέκατο τρίτο πύργο. Ο Ήλιος εμφανίζεται μόνο μία ή δύο μέρες σε κάθε κενό ανάμεσα στους πύργους, και χρειάζεται έξι μήνες για να φτάσει από το ένα άκρο της κατασκευής στο άλλο. Γι’ αυτό είναι πιθανό, οι πύργοι να χρησιμοποιούνταν για τη διαίρεση του έτους σε κανονικά διαστήματα που διαρκούν περίπου 10 μέρες.
Η τοποθεσία μπορεί να ήταν ένα μέρος για δημόσιες τελετές και γιορτές που σχετίζονταν με τις εποχές και τον Ήλιο. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν προσφορές κεραμικών, οστράκων και άλλων τεχνουργημάτων κοντά σε ένα άνοιγμα στο δυτικό σημείο παρατήρησης.
«Η είσοδος στα σημεία παρατήρησης φαίνεται ότι ήταν αυστηρά περιορισμένη», γράφουν οι ερευνητές. «Τα άτομα που είχαν τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά και διεξαγωγής τελετών πρέπει να είχαν την εξουσία να ρυθμίζουν τον χρόνο, την ιδεολογία και τα τελετουργικά που οριοθετούν αυτή την κοινωνία», συνεχίζουν. «Συνεπώς, η λατρεία του Ήλιου και τα σχετικά κοσμολογικά πιστεύω στο Chankillo μπορεί να βοήθησε στη νομιμοποίηση μιας ελίτ τάξης, όπως έγινε και με την αυτοκρατορία των Ίνκα, δύο χιλιετίες αργότερα».
