Γεώργιος Σχολάριος, ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης: Παραμονές της Άλωσης:
• «Τους γουν δυσσεβείς και αλάστορας (=καταραμένους) τούτους Ελληνιστάς … πυρί και σιδήρω και ύδατι και πάσι τρόποις εξαγάγετε της παρούσης ζωής… Ράβδιζε, είργε (=φυλάκιζε), είτα γλώσσαν αφαίρει, είτα χείρα απότεμνε· αν και ούτως μένη κακός, θαλάττης πέμπε βυθώ.» (Σ. Λάμπρου, «Παλαιολόγεια-Πελοποννησιακά», τ. Β, σ. 247.)
Λίγο πριν από το 1821 αρκετοί μορφωμένοι υπόδουλοι άρχισαν να αποκηρύττουν τα χριστιανικά τους ονόματα και να παίρνουν ελληνικά, τα δε παιδιά τους τα βάπτιζαν με ονόματα αρχαίων Ελλήνων σοφών, ηρώων κ.λπ. Ο πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε εξέδωσε το 1819 την κατά ελληνικών ονομάτων εγκύκλιο προς τους αρχιερείς:
• «Και η κατά καινοτομίαν παρά ταύτα εισαχθείσα των παλαιών ελληνικών ονομάτων επιφώνησις εις τα βαπτιζόμενα βρέφη των πιστών, ως ηκούσαμεν , λαμβανομένη ως μία καταφρόνησις της χριστιανικής ονοματοθεσίας, είναι διόλου απροσφυής και ανάρμοστος· όθεν ανάγκη η Αρχιερωσύνη σας να διαδώσητε παραγγελίας εντόνους εις τους ιερείς των ενοριών σας, και νουθεσίας πνευματικάς εις τους ευλογημένους επαρχιώτας σας, δια να λείψη τουντεύθεν και η κατάχρησις αύτη, και αφεθέντες της ακαίρου και μηδέν εχούσης το χρήσιμον φιλοτιμίας και επιδείξεως οι γονείς και ανάδοχοι να ονοματοθετώσιν εις το εξής εν τω καιρώ της θείας και μυστικής αναγεννήσεως τα ειθισμένα ταις ευσεβέσιν ακοαίς πατροπαράδοτα χριστιανικά ονόματα των εγνωσμένων τη Εκκλησία και των ενδόξως υπ' αυτής εορταζομένων Αγίων, δια να είναι έφοροι και φύλακες των βαπτιζομένων νηπίων και ταχείς και αδιάλειπτοι χορηγοί της χάριτος αυτών εις τους μετά πίστεως.»
[Παρέκβαση: Λίγο μετά την εκλογή του ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Χριστόδουλος εξέδωσε εγκύκλιο , που απαγορεύει στους ιερείς να βαπτίζουν τα βρέφη με ελληνικά ονόματα.]
