Πηγή: ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
ΘΟΡΙΚΟΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
Φωτογραφική επιμέλεια RA’KI’
Ο δήμος του Θορικού καταλαμβάνει τον χώρο ενός απόκρημνου λόφου με δύο κορυφές στην ανατολική ακτή της Αττικής. Ανήκε στην Ακαμαντίδα φυλή και κατά την παράδοση ήταν μία από τις 12 πόλεις που ίδρυσε ο μυθικός βασιλεύς της Αθήνας Κέκρωψ. Τα ανασκαφέντα κατάλοιπα της προϊστορικής εποχής προέρχονται κατά κύριο λόγο από θέσεις κοντά στην κορυφή του λόφου, ενώ τα λείψανα της κλασσικής περιόδου εντοπίζονται στις χαμηλότερες νότιες πλαγιές του.
Εκτός από τα ίχνη που ανήκουν στην προϊστορική (τέσσερεις μυκηναϊκοί τάφοι) και στην γεωμετρική περίοδο (σπίτια, νεκρόπολη), η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ένα μεγάλο μέρος της πόλης των αρχαϊκών
και κλασσικών χρόνων, όπου δημόσια κτίρια, ιδιωτικες οικίες, τάφοι, ιερά, ορυχεία και βιομηχανικές εγκαταστάσεις (εργαστήρια) συνωστίζονταν στην ίδια περιοχή, χωρίς προφανή διάκριση των ποικίλων δραστηριοτήτων που λάμβαναν χώρα σε αυτά.
Ίσως η πιο εντυπωσιακή από όλες τις κατασκευές είναι αυτή του θεάτρου, το οποίο είναι το παλαιότερο της Αττικής. Η ανέγερσή του ανάγεται στον ύστερο 6ο αι. π.Χ., όταν αναλημματικό τείχος υψώθηκε για να στηρίξει μια ορχήστρα. Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. η ορχήστρα επεκτάθηκε, ενώ ταυτόχρονα διαμορφώθηκε το κοίλο, αποτελούμενο από 21 επάλληλες σειρές λίθινων καθισμάτων για την υποδοχή των θεατών. Αξιοσημείωτη είναι η μορφή της ορθογωνικής ορχήστρας, που καμπυλώνεται μόνο στις πλάγιες απολήξεις της και φέρνει στον νού τις πρωιμότερες γνωστές ορχήστρες, οι οποίες φαίνεται ότι ήταν μάλλον ορθογώνικες παρά κυκλικές. Το θέατρο διευρύνθηκε εκ νέου στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Ένα νέο αναλημματικό τείχος χτίστηκε στο πίσω μέρος του κοίλου, προσβάσιμο εκ των όπισθεν μέσω δύο κεκλιμένων διαδρόμων (ράμπες), και προστέθηκαν 12 επιπλέον σειρές θέσεων, αυξάνοντας έτσι την χωρητικότητα του θεάτρου σε περίπου 6.000 θεατές.
Η θρησκευτική ζωή του Θορικού αντικατοπτρίζεται σε ένα μικρών διαστάσεων συγκρότημα αποτελούμενο από ένα δίχωρο κτίριο και μία εφαπτόμενη σε αυτό αίθουσα εξοπλισμένη με έδρανα (πάγκους), που με βάση την σωζόμενη αφιερωματική επιγραφή πρέπει να ταυτίζεται με ιερό της Υγιείας. Εξίσου αξιοπρόσεχτο εύρημα είναι ένα ιερό-λατρευτικό ημερολόγιο σκαλισμένο σε πέτρα, όπου αναγράφονται λεπτομερώς ανά μήνα και ημέρα οι τιμώμενες θεότητες καθώς και οι οφειλόμενες προς αυτές θυσίες με σκοπό την ευημερία του δήμου.
Τέλος, στην πεδιάδα του Θορικού ανακαλύφθηκαν τα ερείπια ενός κτίσματος δωρικού ρυθμού ασυνήθιστου σχεδίου αλλά επιμελημένης κατασκευής του β΄ ημίσεος του 5ου αι. π.Χ. από ντόπιο μάρμαρο (ίσως μιας «στοάς»), το οποίο όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, μολονότι σώζονται τμήματα του περιστυλίου που αποδεικνύουν ότι η κατασκευή του είχε προχωρήσει σημαντικά.
Στα πρώιμα χρόνια της Ρωμαιοκρατίας μερικοί από τους κίονές του αφαιρέθηκαν για να χρησιμοποιηθούν σε έναν ναό στην Αγορά των Αθηνών, και σε ακόμη μεταγενέστερη περίοδο το ίδιο υλικό ενσωματώθηκε στο λεγόμενο υστερορρωμαϊκό τείχος (276-282 μ.Χ.).