Υπέρ βωμών και εστιών
Αν κάποιος επιχειρήσει να βαθμολογήσει το κράτος και τους αρμόδιους φορείς του για το επίπεδο προστασίας των αρχαίων μνημείων και την εν γένει αντιμετώπιση των πολιτιστικών καταλοίπων της χώρας μας, δύσκολα θα δώσει βαθμό πάνω απ’ τη βάση. Στην πραγματικότητα, «η βιομηχανία» της Ελλάδας, δηλαδή ο Πολιτισμός της, καταρρέει από την αδιαφορία τής πολιτείας, όπως ακριβώς καταρρέουν μια σειρά από μνημεία μεγάλης ιστορικής σημασίας σε όλη την έκταση της ελληνικής επικράτειας.
Ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων κρούει τον «κώδωνα του κινδύνου» για την κατάσταση προς την οποία τείνουν να περιέλθουν, αν δεν έχουν περιέλθει ήδη, οι αρχαιότητες, τα «κινητά και ακίνητα» ευρήματα της αρχαιολογίας, τα δημιουργήματα της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Σύμφωνα με τη νέα αντίληψη των πραγμάτων, αξία έχουν οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία που έχουν υψηλή επισκεψιμότητα και κόβουν εισιτήρια. Κύριο χαρακτηριστικό της ανασκαφικής μεθόδου γίνεται η επίσπευση των εργασιών, ελέω της κρίσης τώρα ή των Ολυμπιακών Αγώνων παλαιότερα. Η αρχαιολογία μπαίνει σε ρυθμούς FastTrack.
Πρότυπο μάλλον αποτελούν οι ανασκαφικές μέθοδοι του προηγούμενου αιώνα, όταν ανασκάπτονταν μέσα σε λίγα χρόνια τεράστιοι αρχαιολογικοί χώροι, υψηλής επισκεψιμότητας σήμερα, αλλά με παρωχημένες επιστημονικές μεθόδους για τα σημερινά δεδομένα. Οι αρχαιότητες που έχουν την ατυχία να εντοπιστούν σε τεχνικά έργα, αντιμετωπίζονται μόνο ως εμπόδιο στη τεχνοκρατική ανάπτυξη και πρέπει να θυσιαστούν στο βωμό του κέρδους. Στην εποχή του μνημονίου, η μοίρα που τους επιφυλάσσεται κυμαίνεται ανάμεσα στην απαξίωση-εγκατάλειψη και την κατάχωση-κουκούλωμα (που τείνει εξ ανάγκης πια να θεωρείται η ..καλύτερη προσφερόμενη λύση, ενώ -υποκριτικά- επενδύεται και με ανθρωποκεντρικό υπόβαθρο: «..για να ‘χουν κάτι να βρουν και οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος», όπως λέει και η Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΤ).
-Δίκιο έχει λοιπόν το άρθρο της Καθημερινής με τίτλο «από το φως στο σκοτάδι ο Βωμός των 12 Θεών» στο οποίο ακριβώς περιγράφεται η εσπευσμένη κατάχωση του «Βωμού των 12 Θεών», μνημείου που αποκαλύφθηκε κατά τις εργασίες ανακαίνισης της γραμμής του ΗΣΑΠ. Το άλλοτε ορόσημο και σημείο αναφοράς της πόλης των Αθηνών, σήμερα βρίσκεται στο μεγαλύτερο μέρος του κάτω από τις γραμμές του ηλεκτρικού, και θα παραμείνει εκεί. Οι αρχαιολόγοι δεν βρήκαν καλά-καλά τον χρόνο ούτε για να το μελετήσουν..
-Να θυμηθούμε ότι αντίστοιχη τύχη είχε και το τμήμα των περίφημων Μακρών Τειχών που αποκαλύφθηκε κατά τις εργασίες του ΗΣΑΠ στην περιοχή του Μοσχάτου-Νέου Φαλήρου. Η Ελευθεροτυπία με άρθρο της «Τα Μακρά Τείχη τα πάτησε το τρένο» περιγράφει τις συνοπτικές διαδικασίες κουκουλώματος των Τειχών, τα οποία μάλιστα συνοδεύονταν από αρχαίες κατασκευές που δεν κατέστη δυνατό να ερευνηθούν καν. «Καταντάει ματαιόδοξο να θέλουμε όλα εμείς να τα αποκαλύψουμε» δήλωνε τότε η Γ.Γ. του ΥΠΠΟΤ..
-Συνοπτικά εξετάστηκε και από το Κ.Α.Σ. το ζήτημα της κατασκευής τού Κέντρου Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος» πάνω στο φαληρικό δέλτα. Το Συμβούλιο αποφάσισε να μη γίνουν δοκιμαστικές τομές και αρκέστηκε στις τομές της γεωλογικής μελέτης (αραιές και σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους), παρόλο που στην περιοχή είχε εντοπιστεί σημαντικό νεκροταφείο του 8ου αιώνα π.Χ. σε ανασκαφές που έγιναν το 1911-1915. Ο ΣΚΑΪ με το άρθρο του «Έγκριση ΚΑΣ για το Κέντρο Πολιτισμού στο Φαληρικό Δέλτα» επισημαίνει το γεγονός, προσθέτοντας ότι «τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου τοποθετούν τον νεκροταφείο στο ύψος όπου προβλέπεται (…) να δημιουργηθεί κανάλι που θα συνδέεται με τη θάλασσα και ένας χώρο περιπάτου.»..
-Έκταση στη δημοσιότητα είχε λάβει και η περίπτωση του εντυπωσιακού ψηφιδωτού δαπέδου της ύστερης αρχαιότητας που τελικά αποκαλύφθηκε κατά το ..ήμισυ, στη σωστική ανασκαφή της Βασιλέως Ηρακλείου 45, στη Θεσσαλονίκη. Δυστυχώς το Κ.Α.Σ. δεν χορήγησε στους ανασκαφείς την απαιτούμενη χρονική παράταση εργασιών, και προέκρινε την απόφαση για συνέχιση των εργολαβικών εργασιών και κατασκευή, όπως πληροφορούμαστε και από τον Αγγελιοφόρο της Θεσσαλονίκης, «δύο κτιρίων κόστους 50 εκατομμυρίων ευρώ με τρία υπόγεια πάρκινγκ 60 θέσεων».
-Μα, μήπως και στην περίπτωση του ΧΥΤΑ της Κερατέας, πάλι δεν θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε για μια τέτοια «ερμηνεία» και «εφαρμογή» του αρχαιολογικού Νόμου, η οποία στην πραγματικότητα δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από καταπάτηση και ευτελισμό του; Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να ονομάσουμε την πρόθεση κατασκευής χωματερής σε απόσταση μόλις 300 μέτρων από κηρυγμένη αρχαιολογική ζώνη απόλυτης προστασίας;
– Με έκπληξη πληροφορηθήκαμε στο άρθρο της Ελευθεροτυπίας (2/3/11) ότι είναι «Πρόβλημα τα πολλά, μικρά μουσεία». Χωρίς να λαμβάνονται υπ’ όψιν οι επιστημονικές ανάγκες ή οι τοπικές ανάγκες των πολιτών, σημαντικότερο κριτήριο είναι «να δούμε αν η επένδυση συμφέρει». Παρουσιάζεται μάλιστα μια συζήτηση για τη διαχείριση της κεραμικής που φυλάσσεται σε κιβώτια στις αποθήκες των Μουσείων. Αντί να προτείνεται όμως η σχολαστική μελέτη της κεραμικής για την εξαγωγή συμπερασμάτων, θέτονται δυο εναλλακτικές, η δωρεά ή η κατάχωση της, στερώντας κάθε ελπίδα για επανεξέταση και μελέτη των ευρημάτων στο μέλλον, όταν θα υπάρχουν νέες τεχνικές και νέα τεχνολογικά μέσα.
Οι αναφερόμενες περιπτώσεις αυτές βέβαια, είναι απλώς σταγόνα στον ωκεανό. Η επί της ουσίας καταπάτηση του νόμου πραγματοποιείται παρά το γεγονός ότι τα αρχαιολογικά αυτά έργα το έφερε η μοίρα να εκτελεστούν μέσα σε αστική ζώνη, οπότε δύσκολα μπορούν να αποκρυφτούν από την κοινή γνώμη, και παρά το γεγονός ότι και τα ΜΜΕ καταπιάστηκαν με το πρόβλημα, αναδεικνύοντας το.
Αν θα θέλαμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες τηρείται αυστηρά το γράμμα και, κυρίως, το γενικό πνεύμα του αρχαιολογικού νόμου, που θέλει την προστασία των αρχαιοτήτων και τη διαφύλαξη των προϊόντων του αρχαίου πολιτισμού. Ας σημειωθεί βέβαια με ενάργεια ότι και ο αρχαιολογικός νόμος αυτός, συμπληρωμένος σήμερα με ένα σωρό νομοθετήματα-δώρα προς τους εργολάβους και τις κατασκευαστικές εταιρίες που εμπλέκονται σε αρχαιολογικά έργα, δεν είναι ό,τι καλύτερο για τις αρχαιότητες· όμως καταπατάται ακόμη και αυτό το νομοθετημένο πλαίσιο.
Ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων δεν «νίπτει τας χείρας» του, μπροστά στον μαρασμό, απαξίωση και εγκατάλειψη των μνημείων της χώρας. Ο αγώνας, κυριολεκτικά, «υπέρ βωμών και εστιών», είναι αγώνας ενάντια στις «εκσυγχρονισμένες» εκείνες πολιτικές αντιλήψεις, που επιτρέπουν την ύπαρξη σε μνημεία και εργαζόμενους του Πολιτισμού, μόνο εφόσον αποφέρουν οικονομικό κέρδος. Οι έκτακτοι αρχαιολόγοι θα αγωνιστούν με κάθε τρόπο ενάντια στη δρομολογούμενη καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Θα μας βρουν μπροστά τους!
Όχι άλλες «παραχωρήσεις» στο βωμό του κέρδους τους!
Να προστατευτούν τα μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς!
Αγώνας ενάντια στις αντιλήψεις που απαιτούν ανταποδοτικότητα των μνημείων, των μουσείων και αρχαιολ. χώρων, για να τους αναγνωριστεί δικαίωμα ύπαρξης!
… η απόφαση Γερουλάνου…
49–signed.pdf
