Ένα αρχαιολογικό εύρημα από τα σημαντικότερα στον ελλαδικό και όχι μόνο χώρο, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη της 14ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αρχικά και στη συνέχεια της Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, που ολοκλήρωσε σε συνθήκες άκρας μυστικότητας την ανασκαφή. Ο τάφος της μεγαλύτερης ποιήτριας του αρχαίου κόσμου, της Σαπφούς, θεωρείται πως έχει βρεθεί στην περιοχή του Κάτω Κάστρου της Επάνω Σκάλας.
Σε αυτό συγκλίνει η επιγραφή σε επιτύμβια στήλη «ΨΑΠΦΑ ΕΡΩΤΙΟΥ ΧΑΙΡΕ», τα κτερίσματα, ένα χρυσό στεφάνι στο κεφάλι της νεκρής γυναίκας, ειδώλια της Αφροδίτης, πήλινες μικρές λύρες και φυσικά η ανθρωπολογική μελέτη του σκελετού στον αρχαίο τάφο, που δείχνει γυναίκα που έζησε τέλη 7ου – αρχές 6ου π.Χ. αιώνα.
Ήδη για το εύρημα έχει ενημερωθεί και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ πληροφορίες φέρουν τόσο τον κ. Γερουλάνο, όσο και την κ. Μενδώνη, να επισκέφτηκαν το χώρο της ανασκαφής κατά την επίσκεψή τους προ μηνός στη Λέσβο.
Πώς βρέθηκε…
Το εύρημα είδε το φως κατά τις ανασκαφικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο πίσω μέρος του περιβάλλοντα χώρου μικρού οθωμανικού λουτρού στο Κάτω Κάστρο της Μυτιλήνης, που ξεκίνησαν λίγο μετά τα Χριστούγεννα από τη 14η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Όταν ήρθε στο φως η πεσμένη επιτύμβια στήλη και διαβάστηκε η κεφαλαιογράμματη επιγραφή σε αυτήν «ΨΑΠΦΑ ΕΡΩΤΙΟΥ ΧΑΙΡΕ», με το χαρακτηριστικό τρόπο γραφής της αρχαϊκής εποχής, κλήθηκαν οι αρχαιολόγοι της Κ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Οι τελευταίοι, με άκρα μυστικότητα, πραγματοποίησαν την ανασκαφή και έφεραν στο φως όλα τα προαναφερθέντα στοιχεία.
Το εύρημα θα παρουσιασθεί από την προϊσταμένη της Κ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων στη διάρκεια επιστημονικού συνεδρίου, ενώ άγνωστο παραμένει αν θα ανασκαφεί το σύνολο του χώρου αυτού, που πρέπει να ταυτίζεται με το αρχαίο «σήμα» της Μυτιλήνης, σημείο ταφής σημαντικών Μυτιληνιών.
Η ποιήτρια
Όπως είναι γνωστό, η Σαπφώ έζησε και άκμασε στην προκλασσική περίοδο, στις αρχές του 6oυ αιώνα π.Χ. (περίπου το 580), κυρίως στην πρωτεύουσα του νησιού της Λέσβου, όπου τότε άνθιζαν οι τέχνες κι ο πολιτισμός. Το πιθανότερο είναι ότι γεννήθηκε λίγα χρόνια πριν, στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, του 7ου, γύρω στα 630 – 620 π.Χ., στην Ερεσό.
Κόρη αριστοκρατικής οικογένειας και συγκεκριμένα του Σκαμανδρώνυμου Ερωτίου (το πατρώνυμο που αναφέρεται στην επιτύμβια επιγραφή) και της Κλείδας, είχε τρεις αδελφούς, το Λάριχο, το Χάραξο και τον Ευρύγιο.
Η Σαπφώ ταξίδεψε στη Σικελία κι έμεινε λίγα χρόνια στις Συρακούσες γύρω στο 600 π.Χ., μπορεί και για να απομακρυνθεί από πολιτικές αναταραχές στη Μυτιλήνη. Επιστρέφει στην πατρίδα της γύρω στο 590 – 580 π.Χ., μετά την κατάλυση της τυραννίας, επί Πιττακού του Μυτιληναίου.
Είχε διαδοθεί αρκετά ένας θρύλος ότι αυτοκτόνησε πέφτοντας στη θάλασσα από ένα ακρωτήρι της Λευκάδας, για τα όμορφα μάτια ενός νέου που λεγόταν Φάων. Δε φαίνεται, όμως, να αληθεύει ούτε αυτός ο μύθος, που μάλλον οφείλεται στην παρερμηνεία κάποιου ποιήματός της, όπου η Σαπφώ εξυμνεί την ομορφιά του Φάωνος, ακολούθου της Αφροδίτης.
Η ανακάλυψη του τάφου της αποδεικνύει ότι η Σαπφώ πέθανε και θάφτηκε στη Μυτιλήνη.
Μετά το θάνατό της, οι Μυτιληνιοί έκοψαν νόμισμα με τη μορφή της, ενώ στις Συρακούσες κατασκεύασαν κενοτάφιο σε ανάμνησή της. Όλος σχεδόν ο αρχαίος κόσμος την είπε δεκάτη των Μουσών και θνητή Μούσα και σε αρκετές ελληνικές πόλεις στήθηκαν εικόνες της προτομής της.
