Του Μ. Καλόπουλου Ο Μανδραγόρας αναφέρετε έξη συνολικά φορές στα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης. Οι πέντε πρώτες φορές μας ξεναγούν στις ανάγκες των πρωτο-πατριαρχών (Γέν.Λ΄14-16) για την δρόγη! Η έκτη όμως αναφορά στον μανδραγόρα, την οποία από κεκτημένη ταχύτητα αποφάσισα να ελέγξω, βρέθηκε παραδόξως σφηνωμένη ανάμεσα στους στοίχους ενός ερωτικού άσματος, με το κολακευτικό όνομα «Άσμα ασμάτων» ή Εβραϊστί «κωελθ» (;) όπως το ονομάζει ο Εβραίος ή εβραιομαθής Ευσέβιος.
Το άσμα αυτό έχει χαρακτηρισθεί ως: «έξοχο ερωτικό βιβλικό άσμα»! Ποτέ όμως δεν μας πληροφόρησε κάποιος, για τα περίεργα δεδομένα αυτού του άσματος. Δυστυχώς κανείς δεν μας εξήγησε ποτέ, τι ζητάει ο ψυχότροπος μανδραγόρας, σε ένα θεόπνευστο ερωτικό ποίημα! Και κανείς υποθέτω δεν γνωρίζει, ότι ο εμπνευσμένος αυτός έρωτας, έπρεπε να είναι οπωσδήποτε σε κάποιον βαθμό και με κάποιον τρόπο οπωσδήποτε… αιμομικτικός!
Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στο γριφώδες αυτό άσμα, που φαίνεται να επιβεβαιώνει πολλά, απ’ τα βασικά στοιχεία της θελκτήριας μαγεία των βιβλικών συγγραφέων, καθώς και την διαπιστωμένη ροπή προς την οικογενειογαμία, χαρακτηριστικό με την οποίο φαίνετε πως ξεκίνησαν την ιστορική τους παρουσία οι βιβλικοί «Μάγοι».
Μπορεί να το βρείτε λίγο κουραστικό και κάπως περίπλοκο, αλλά αξίζει νομίζω τον κόπο, να γνωρίσουμε ένα ποίημα, που ξεπερνώντας αισθητά τις ανάγκες της ερωτικής ποίησης, εισέρχεται συγκαλυμμένα στο πεδίο της περιγραφής των σεξουαλικών καταδεσμών!
Θα προσπαθήσω όσο πιο γρήγορα και με σαφήνεια γίνεται, να ξεναγηθούμε σε μια ακόμα κρυμμένη πινελιά μαγείας, ενώ ταυτόχρονα θα πάρουμε μια ακόμα πικρή γεύση, απ’ τις αμέτρητες επεμβάσεις και ωραιοποιήσεις στα χιλιοδιορθωμένα φιλόκρυπτα παλαιοδιαθηκικά κείμενα!
Οι πρωταγωνιστές του συγκεκριμένου ποιήματος δεν κατονομάζονται με σαφήνεια. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι περιγράφει έναν απ’ τους έρωτες του βασιλέα Σολομώντα![1] Η συνολική δομή του ποιήματος όμως, δεν στηρίζει ένα τέτοιο συμπέρασμα. Άλλωστε είναι ολοφάνερο, ότι το αρχικό ποίημα έχει δώσει την θέση του σε εκτεταμένες τροποποιήσεις, για να μπορεί να συμπεριλάβει πολύ περισσότερα, από απλούς ύμνους στα τρυφερά αισθήματα του ερωτά.
Το ποίημα λοιπόν αυτό, είναι γραμμένο ιδιαιτέρως απ’ την σκοπιά της εμπλεκόμενης στον ερωτά κόρης, πράγμα που ανεβάζει στα ύψη το ερωτικό του ενδιαφέρον. Οι τολμηρές του σεξουαλικές περιγραφές, καθώς και ένα πλήθος από αναπάντεχες λεπτομέρειες, παραπέμπουν περισσότερο σε καλοσχεδιασμένη απόπειρα γοητείας[2] και σεξουαλικών καταδεσμών, παρά σε απλή ερωτική ποίηση!
Απόπειρες επανειλημμένων διορθώσεων, άφησαν εμφανή τα ίχνη τους στους ερωτικούς στοίχους. Στις διαφορετικές βιβλικές εκδόσεις[3] του κειμένου, βλέπουμε την τεραστία διαφορά απόδοσης, με την οποία συνειδητά επιχειρείται η απάλειψη των αιχμηρών στοιχείων.
Ας δώσουμε όμως πρώτα ένα μικρό δείγμα παραφράσεων.
ΕΚΕΙΝΟΙ:
Ο΄: «ότι αγαθοί οι μαστοί σου υπέρ οίνον» Άσ.ασμ.Α΄2
Μασ: «Η αγάπη σου είναι καλητέρα παρά τον οίνον» Άσ.ασμ.Α΄2
Πρόκειται για το ίδιο ακριβώς εδάφιο, οι «μαστοί» όμως μετατρέπονται σε αόριστη «αγάπη».
Μαζί με τα άλλα προσέξτε και την εντελώς ανεξήγητη επίγνωση τρίτων, για τα σωματικά κάλλη και τα ερωτικά προσόντα της κόρης!
Παρατηρείστε τώρα το ίδιο εδάφιο (Άσ.ασμ.Α΄4) σε τρεις διαφοροποιήσεις (α, β, γ,):
α) Ο΄: «Αγαλλιασώμεθα (…πληθυντικός!) και ευφρανθώμεν εν σοι, (!) αγαπήσομεν μαστούς σου υπέρ οίνον» Άσ.ασμ.Α΄4
β) Μασ: «Θέλομεν ενθυμείσθαι (…πληθυντικός!) την αγάπη σου (!) μάλλον παρά οίνον» Άσ.ασμ.Α΄4
γ) Β.Βέλλα: «πιότερο από κρασί, από έρωτα ας μεθύσουμε» Άσ.ασμ.Α΄4
Στην πρώτη (α) απόδοση των Ο΄, δεσπόζουν οι ερωτικοί μαστοί που ξεπερνούν και την απόλαυση της οινοποσίας!
Στην δεύτερη (β) την μασσοριτικη, απόδοση (του ίδιου εδαφίου) παραγράφονται οι φιλήδονοι μαστοί, και περνάμε αυθαίρετα στην αόριστη αξέχαστη “αγάπη”.
Στην τρίτη (γ) του Β. Βέλλα, (Β.Β.) απ’ την ανώδυνη σύγκριση οίνου και «έρωτα», καταλήξαμε στην εντελώς αόριστη ερωτική ποίηση!
Και στις τρεις περιπτώσεις πρόκειται για το ίδιο ακριβώς εδάφιο! Η έντεχνη διολίσθηση όμως, προς την μεριά της απάλειψης των ενοχλητικών στοιχείων, είναι παραπάνω από φανερή.
Οι διαβεβαιώσεις τρίτων εδώ, για τα σεξουαλικά προσόντα της κόρης, στην έναρξη ακριβώς του ποιήματος, δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά μόνο σαν υπαινιγμός για την άρτια σεξουαλική “διαπαιδαγώγηση” της κόρης! Μπορείτε να δώσετε άλλη εξήγηση εσείς στο πρώτο πρόσωπο πληθυντικού, που περιγράφει τους αξέχαστους, αγαπημένους, μαστούς της κόρης;
Φυσικά δεν μας απασχολεί εδώ μόνο η προσπάθεια άμβλυνσης των ερωτικών φράσεων, κάτι που θα τύχαινε και της απόλυτης κατανόησης μας σε ένα θρησκευτικό υποτίθεται βιβλίο. Στην συνέχεια όμως, βλέπουμε ότι στο επιφανειακά τρισχαριτωμένο αυτό άσμα, κρύβονται πολύ περισσότερα απ’ όσα και ο πλέον καλοπροαίρετος μπορεί να συγχωρήσει!
Ας διαβάσουμε λοιπόν μια σειρά από εδάφια, που φανερώνουν ευθέως την ύπαρξη μια αναπάντεχης ομολογίας συγγένειας, μεταξύ των εραστών:
ΕΚΕΙΝΟΣ: … (ΕΙΝΑΙ) “ΑΔΕΛΦΗ” ΜΟΥ
Μασ: «Έτρωσας (λάβωσες – τραυμάτισες ερωτικά) την καρδίαν μου αδελφή[4] μου νύμφη μου, έτρωσας την καρδίαν μου. Άσ.ασμ.Δ΄9
Μασ: «Πόσο ωραία είναι η αγάπη σου αδελφή μου, νύμφη; Πόσο καλητέρα η αγάπη σου παρά τον οίνον;» Άσ.ασμ.Δ΄10
Ο΄: «Τι (πώς) εκαλλιώθησαν (ομόρφαιναν οι) μαστοί[5] σου, αδελφή μου νύμφη; τι εκαλλιώθησαν (ομόρφαιναν οι) μαστοί σου (Μασ.: η αγάπη σου) από οίνου;» Άσ.ασμ.Δ΄10
Μασ: «Κήπος κεκλεισμένος είναι η αδελφή μου, η νύμφη μου» Άσ.ασμ.Δ΄12 «Ήλθον (Ο΄ Εισήλθον) εις τον κήπον μου, αδελφή μου νύμφη (και) ετρύγησα την σμύρνα… έφαγον την κυρήθραν έπιον τον οίνον μετά του γάλακτος…» Ασ.ασμ.Ε΄1
Β.Βέλλα: «Τι θελκτική που είσαι μέσα στα χάδια αγάπη μου. Η κορμοστασιά σου μοιάζει με φοίνικα, τα στήθη σου με τσαμπιά χουρμαδιάς. Είπα, θ’ ανέβω στον φοίνικα τα βάγια του θα πιάσω (οι Ο΄ το αποδίδουν: “Θ’ ανέβω στον φοίνικα να πιαστώ απ’ τις κορυφές του”!!![6]) θα γίνουνε τα στήθη σου (στα χέρια μου) σαν τα σταφύλια της αμπέλου». Άσ.ασμ.Ζ΄7-9
Κάποιοι θα αντειπούν ότι αποκαλεί τον εραστή της “αδελφό” συμβατικά και χωρίς να το εννοεί. Για να δούμε όμως αν είναι έτσι;
ΕΚΕΙΝΗ: ΕΙΝΑΙ ΑΔΕΛΦΙΔΟΣ ΜΟΥ
Μασ: «Ελθέ αγαπητέ μου (Ο΄: αδεφιδέ[7] μου)… ας εξέλθωμε στους αγρούς ας ξημερωθούμε στους αμπελώνες.. (Ο΄: εκεί δώσω τους μαστούς μου σοι)».Ασ.Ασμ.Ζ΄11,12
Β.Βέλλα: «Έλα ας βγούμε στα χωράφια ας περάσουμε τη νύχτα στα χωριά, τα ξημερώματα στ’ αμπέλια να δούμε αν βλάστισαν τα κλήματα… εκεί τον έρωτα μου θα σου δώσω. Οι μανδραγόρες χύνουν τα’ άρωμα τους, καρποί εξαίσιοι, νέοι και παλιοί, μπροστά στην θύρα μας, που τους έχω για σένα αγαπημένε μου φυλάξει» Ασ.ασμ.Ζ΄14 (Μασ.Ζ΄11-13)
Διαπιστώνουμε ότι το ποίημα αυτό, είναι πράγματι φορτωμένο με περισσότερες πληροφορίες, απ’ αυτές που μπορούν να γίνουν κατανοητές σε μια ανώδυνη ανάγνωση. Σε μια πρώτη εκτίμηση φαίνεται πως αφθονούν τα παράξενα δεδομένα του ποιήματος!
Το ερωτικό πάθος, ισχυρό, σχεδόν ανεξέλεγκτο, ξεφεύγει συνεχώς απ’ την ερωτική ποίηση, καθαρά προς το σεξουαλικότερο. Ανάμεσα στους ήρωες του άσματος, τονίζεται έντονα το σαρκικό στοιχείο του πάθους! Προσέξτε την εντελώς ανεξήγητη επίγνωση τρίτων, για τα σωματικά κάλλη και τα ερωτικά προσόντα της κόρης! Με αναρριχήσεις σε “ορθωμένους φοίνικες” με μαστούς που λιώνουν απ’ το σφίξιμο, με έρωτα στο κήπο, στους αγρούς, στα χωριά αλλά και με… Μανδραγόρα!
Το χαρακτηριστικότερο όμως όλων είναι, ότι στο σεξουαλικότατο αυτό άσμα, την ολοφάνερη πρωτοβουλία έχει παραδόξως η κόρη και αυτό νομίζω είναι καθοριστικό στην οπτική της αναλυτικής μας προσέγγισης!
Η συμπεριφορά αυτή της κόρης, μας βάζει σε έντονες σκέψεις, αφού όπως είδαμε οι σεξουαλικές πρωτοβουλίες, απ’ την εποχή της Σάρρας, ήταν ανέκαθεν το καλύτερο δολωματικό υλικό των μάγων, ή καλύτερα η αρχή της ομηρία δια των σεξουαλικών καταδεσμών![8]
Η πλούσια σεξουαλική περιουσία της κόρης, παρομοιάζεται με πλούσιο “κήπο” που “άνεμοι” (τεχνικές;) από Ανατολή και Δύση αναδεικνύουν τα ασυνήθιστα προσόντα του σεξουαλικού της κήπου: «Εγέρθητι Βορρά και έρχου Νότε. Πνεύσον εις τον κήπον μου δια να εκχυθώσι τα αρώματα αυτού. Ας έλθει ο Αγαπητός μου εις τον κήπον αυτού και ας φάγει τους εξαιρετικούς καρπούς αυτού» Ασμ.ασμ.Δ΄16
Ο εραστής καταδελεασμένος, έρχεται τρώει και πίνει τα αγαθά του σεξουαλικού “κήπου” και ευτυχής… προτρέπει περιέργως και τους φίλους του (!!!) αόριστα στο ίδιο αυτό σεξουαλικό φαγοπότι μέχρι μέθης! «Ήλθον εις τον κήπον… ετρύγησα… έφαγον… έπιον τον οίνον μου… Φάγετε φίλοι πίετε, ναι πίετε αφθόνος (Ο΄ και μεθύσθητε[9]) αγαπητοί.» Ασμ.ασμ.Ε΄1
Υπάρχουν μάλιστα κρυμμένες σεξουαλικές εικόνες και ερωτικοί υπαινιγμοί, που ξεφεύγουν οπωσδήποτε απ’ την απλή ερωτική ποίηση! Έκπληξη προκαλεί π.χ. το προχωρημένο σεξουαλικό υπονοούμενο της περιγραφή: «Ως μήλον… ο αδελφιδός μου… εν τη σκιά αυτού εκάθησα, και (ο) καρπός αυτού γλυκύς εν (τω) λάρυγγί μου» (Ο΄Ασ.ασμ.Β΄3)… που αφήνει ελάχιστα νομίζω περιθώρια παρανοήσεων των γαργαλιστικών στοματικών σεξουαλικών επιδόσεων της κόρης! Διαβάστε ξανά προσεκτικότερα την παραπάνω εικόνα και θα καταλάβετε!
Φυσικά οι εκκλησιαστικοί, βλέποντας μονίμως αυτά που θέλουν να δουν, αποδίδουν την συγκεκριμένη εικόνα: «ως σκιά των μελλόντων αγαθών»!!! Θεοδώρητος (386-458 μ.Χ) ερμηνεια ασμα ασματων Η΄ε (81,204,15)
Ποιος ξέρει… ίσως και να ‘χουν δίκιο!
Υπάρχουν βέβαια και αλλά περίεργα, που ξεφεύγουν απ’ τον αθώο ορμητικό ερωτισμό, και επιβεβαιώνουν τις πιεστικές πρωτοβουλίες της κόρης και δίνουν μια ανεξήγητη νότα στην συμπεριφορά της, όπως η επιτακτική ανάγκη της για ολοκλήρωσης του ορμητικού έρωτά της, όχι οπουδήποτε αλλά… στην μητρική παστάδα: «Οι μανδραγόρες έδωσαν οσμήν και εν ταις θύραις ημών παν είδος καρπών νέων και παλαιών. Ήθελον σε σύρει (!) και σε εισάξει εις τον οίκον της μητρός μου, δια να με διδάξεις, (εκεί τον έρωτα) ήθελον σε ποτίσει οίνον αρωματικόν και χυμούς από τα ρόδια μου. Η αριστερά αυτού υπό την κεφαλή μου και η δεξιά αυτού με εναγκαλίσθη» Μασ.Ασμ.ασμ.Ζ΄13-Η΄2,3
Η εκφράσεις δεν είναι τυχαίες και δείχνουν την έμφαση που δίνει το άσμα στην συγκεκριμένη κατάληξη. Για να πετύχει όμως η κόρη να σύρει κυριολεκτικά το εραστή της στο μητρικό κρεβάτι, έχει καταφύγει όχι μόνο στην πανθομολογούμενη εδώ χρήση του χαλαρωτικού, υπνοφόρου Μανδραγόρα, αλλά και σε αλλά ερωτικά φίλτρο-ροφήματα που κατονομάζονται ταυτόχρονα όπως αυτό της Νάρδου![10] Μιάς ακόμα διάσημης κατά την αρχαιότητα δρόγη, η οποία αναφέρετε στο άσμα τρεις συνολικά φορές! «Ο νάρδος μου έδωσε την οσμή αυτού και ο αγαπητός μου (Ο΄ ο αδελφιδός μου) θέλει διανυκτερεύσει μεταξύ των μαστών μου». Ασμ.ασμ.Α΄12.13 και Δ΄13,14
Βέβαια ποτισμένος με μανδραγόρα και Νάρδο (!) ο άνθρωπος αυτός θα διανυκτέρευε οπουδήποτε, πόσο μάλλον ανάμεσα στους τρυφερούς μαστούς της κόρης!
Γιατί αλήθεια ποτίζεται (μαγγανεύεται) με χαλαρωτικά ερωτικά φίλτρα ο εραστής; «Οι μανδραγόρες έδωσαν οσμή. Ύπνο βλέπεις ποιεί ο μανδραγόρας όπως οι ιατρών παίδες λέγουν… οι πίνοντες μανδραγόρα του σώματος τις κινήσεις δεν αισθάνονται» Θεοδώρητου ερμηνεια εισ το ασμα ασματων 81.197.40
Ο Διοσκουρίδης διευκρινίζει: «Μανδραγόρας: άλλοι δε Διρκαίον (εκ του δέρκω = βλέπω, άρα: ενορατικόν) αυτόν καλούσι, επειδή η ρίζα (του μανδραγόρα) φίλτρων είναι ποιητική». Διοσκουρίδου περι υλησ ιατρικησ 4.75.1
ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ
Τα ενορατικά φίλτρα όμως ήταν ανέκαθεν τα κατ’ εξοχήν εργαλεία των ενορατικών (προφητικών) μάγων. Τι δουλεία έχουν σε έναν θερμό ερωτικό δεσμό;
Αλήθεια, γιατί λοιπόν τόσα πολλά παράξενα στο άσμα των ασμάτων της Βίβλου; Δεν είναι πολλά όλα αυτά τα ακραία στοιχεία για το ένα και μοναδικό ερωτικό άσμα στο Εβραϊκό αυτό “θεϊκό” βιβλίο; Και είναι πράγματι μόνο ένα απλό ερωτικό άσμα όλος αυτός… ο συρφετός σεξουαλικών και άλλων εκπλήξεων;
ΝΑΡΔΟΣ
Ας ξαναδιαβάσουμε τα επίμαχα για την έρευνά μας εδάφια, από το πρωτότυπο των Ο΄ που θεωρείται η αρχαιότερη και εγκυρότερη διατύπωση, γιατί όλα δείχνουν ότι πρόκειται για κάτι περισσότερο από απλό σαρκικό θυελλώδη έρωτα!
Ο΄: «Οι μανδραγόραι έδωκαν οσμήν… νέα προς παλαιά αδελφιδέ μου ετήρησα[11] σοι. Τίς δώη[12] σε αδελφιδόν μου θηλάζοντα μαστούς μητρός μου; ευρούσα σε έξω φιλήσω σε και… εισάξω σε (Μασ. σε σύρει) εις οίκον μητρός μου και εις ταμείον της συλλαβούσης με, ποτιώ σε από οίνου του μυρεψικού, από νάματος ροών μου» Ασμ.ασμ.Ζ.12.-Η΄1
Δεν θα χρειαστεί να κάνουμε εμείς την μετάφραση, αφού στα επίσημα θρησκευτικά κείμενα, κάποιος διαφύλαξε την σαφέστατη επίμαχη ερμηνεία. Ο Θεοδώρητος ο επίσκοπος Κύρου, μεταφράζοντας την έκφρασης: «Τις δώη σε αδελφιδέ μου, θηλάζοντα μαστούς μητρός μου…», παρόλο που επιχειρεί συνεχώς την παράκαμψη των δυσάρεστων ερμηνειών, γράφει: «ότι και συ εθήλασας τους μαστούς της μητρός μου… την εμήν φύσην αναλαβών, τους αυτούς θήλασας μαστούς, ίνα και εν τούτω την αδελφότητα δείξης» ερμηνεια εισ το ασμα ασματων κεφαλαιο Η΄ (81. 200/20)
Φυσικά από κει και μετά, ο “άγιος” αυτός, βγάζει τα δικά του συμπεράσματα![13] Σε μας όμως είναι αρκετή η ξεκάθαρη μετάφραση – παραδοχή ότι και ο εραστής θήλασε τελικώς τους ίδιους μαστούς με την ερωμένη του!!!
Δηλαδή, για να το καταλάβουμε… αν ο εραστής δεν είναι συγγενής… τότε γιατί και πως θήλασε απ’ τους μαστούς της μητέρας της ερωμένης του; Αν πάλι είναι αδελφιδός (δηλαδή ανεψιός) της ερρωμένης του, τότε πως γίνετε να θήλασε τους μαστούς της μητέρα της θειας και ερρωμένης του, δηλαδή της γιαγιάς του (!!!) και μητέρας της ερωμένης του; Νομιζω ότι μπερδέυτικα!
Αυτά τα παράδοξα δεν εφευρίσκονται… προκύπτουν απ’ την εντελώς απλή και ουδέτερη ανάπτυξη των δεδομένων του ποιήματος!
Και διερωτάται κανείς έτσι απλά. Δεν είναι παρά πολλά όλα αυτά για ένα θεόσταλτο ερωτικό άσμα; Γιατί θα πρέπει σε ένα εμπνευσμένο ερωτικό ποίημα, να συσσωρεύονται τόσα περίεργα και παράξενα και να ξεστρατίζουν τόσο έντονα απ’ το κοινό περί έρωτος αίσθημα;
Μα είναι λεπτομέρειες από ένα θεϊκό δράμα θα πει κάποιος θρησκευόμενος. Σας θυμίζουν όμως πράγματι θεϊκό νου, όλα αυτά τα αλγεινά και αλλοπρόσαλλα;
Οι προσπάθειες απάλειψης από τα κείμενα, αυτής της ομολογημένης αιμομικτικής σχέσης στο Άσμα ασμάτων συνεχίζεται ακόμα. Μάταια όμως, αφού στις ευρύτερες εκκλησιαστικές αναφορές, το αρχικό κείμενο διεσώθη αυθεντικό και μάλιστα από πολλούς εκκλησιαστικούς σχολιαστές!
Απολαύστε ένα τελευταίο λαμπρό δείγμα θεολογικό-μεταφραστικής αθλιότητας! Πρόκειται για το ίδιο ακριβώς εδάφιο!!!
Μασ: «θηλάσας τους μαστούς της μητρός μου»[14]
Ο΄: «θηλάζοντα μαστούς μητρός σου»[15]
Ο΄: «Θηλάζοντα μαστούς μητρός μου»[16]
Β.Βέλλα: «Γιατί να μην είσαι αδελφός μου να’ χεις (!) της μάνας μου θηλάσει τους μαστούς»[17] !!!
Παρατηρούμε ότι η απλή αλλαγή ενός μοναδικού γράμματος, δηλαδή από μ(ου) σε σ(ου) (ευφυέστατη αλλαγή!), επιφέρει τέτοια ριζική αλλοίωση στο τελικό νόημα, ώστε αποκόπτεται εκπληκτικά και εντελώς οποιαδήποτε αίσθηση ομογάλακτων “αδελφών” ή αδελφιδών!
Ακριβώς όμως αυτή η προσπάθεια της αλλοίωσης, δίνει καλύτερα απ’ οποιοδήποτε άλλο επιχείρημα, την αίσθηση της ένοχης απόκρυψης! Φυσικά η όλη προσπάθεια είναι ευθύς εξ’ αρχής ανόητη, μια και η επισήμανση: “θήλασες το γάλα της μητέρας σου“, δεν θα είχε απολύτως κανένα νόημα να γραφτεί, αφού κάτι τέτοιο για φυσιολογικούς εραστές είναι εντελώς αυτονόητο! Η δήλωση αποκτά νόημα, μόνο αν (με το “μου“) υπενθυμίζεται (κατ’ ουσία μισοαποκαλύπτεται) η ομογάλακτη καταγωγή ή… η ομογάλακτη κατάληξη των εραστών!!!
Γιατί όμως αυτή η αταίριαστη για εραστές, επίμονη αναφορά σε θηλασμό από τα ιδια μητρικά ή έστω συγγενικά στήθη; Δεν είναι εντελώς αντιφατικό και άκρως αντιερωτικό να είναι ή έστω να εύχεται να γίνει ο εραστής της ομογάλακτος συγγενής;
Κι’ όμως, αυτά δεν είναι δικά μας βεβιασμένα συμπεράσματα. Αυτή ακριβώς η διαβεβαίωση συγγένειας ή έστω η ευχή και η κατάληξη, όσο κι αν αντιβαίνει προς τους φυσιολογικούς (και εκκλησιαστικούς[18]) γαμικούς κανόνες, αλλά και στο κοινό περί έρωτος αίσθημα, είναι ακόμα εκεί γραμμένη, στο δήθεν απίστευτης ωραιότητας βιβλικό ερωτικό Άσμα ασμάτων!
Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα. Γιατί όλες οι μεταφράσεις δέχονται ή εύχονται, ο εραστής να είναι ή να καταλήγει ομογάλακτος συγγενής; Γιατί υπάρχει στο Άσμα ασμάτων αυτό το παράξενο ερωτικό αποκορύφωμα των εραστών στην μητρική κλίνη, και η κατάληξη του εραστή στους μαστούς της ίδιας προγονικής τροφού;
Απλούστατα, διότι αυτός είναι ο βασικός συμβολισμός του ποιήματος. Είναι ήλιου φαεινότερο! Χωρίς αυτήν την κατάληξη, θα ήταν πράγματι μόνο ένα ποίημα τολμηρού ερωτισμού. Νομίζω άλλωστε ότι ακριβώς αυτό θέλει με κάθε έμφαση να υπογραμμίσει η περίεργη ερωτική ποίηση των προφητών… η ερωτική περιπέτεια με αντικειμενική κατάληξη στην ομογάλακτη πηγή θρέψης, των δυο εραστών!
Αν μάλιστα δεχθούμε αυτό που από εκκλησιαστικούς συγγραφείς είναι γενικότερα αποδεκτό, τότε τα συγκεκριμένα αποσπάσματα είναι πράγματι φορτωμένα τέτοιων απλών εξεικονιστικών συνταγών συμπεριφοράς: «εισάξω σε (λέει η κόρη) εις τον της μητρός μου οίκον και εις το ταμείον της συλλαβούσης με. Ποιος είναι δε τούτος ο οίκος, αυτός που και την νύφη εγέννησε, ει μη ο θειος νους ο της άνω Ιερουσαλήμ… μαστούς δε, τους της διδασκαλίας κρουνούς καλούσι» Θεοδώρητος ερμηνεια εισ το ασμα ασματων 81.28- 200
Η κόρη λοιπόν ασκεί όλη την ερωτική σαγήνη της, για ένα πολύ συγκεκριμένο λόγο, θέλει να σύρει κυριολεκτικά τον εραστή της… στην διδασκαλεία της Άνω (ή Νέα[19]) Ιερουσαλήμ!
Ο Ευσέβιος ο εκκλησιαστικός ιστορικός, λέει χαρακτηριστικά ότι: «η από των δυο θηλών αυτής ρεύσει, Παλαιάς δηλαδή και Νέας διαθήκης… περί των οποίων και στο Άσμα (ασμάτων) ομολογείται. Τα νήπια προάγει εις άνδρας τελείους, οι δε παραμυθικοί (παρηγορητικοί) λόγοι των ατελέστερων (ασθενέστερων) ψυχών “γάλα” κυρίως ονομάσθησαν». Σχόλια στον Ησαΐα 2,57,94. Ο Ωριγένης συμφωνεί: «Καλώς είπον τους δυο μαστούς τας δυο Διαθήκας αφ’ ων θηλάζουσι τα νήπια» εκλογαι εισ τον ιεζεκιηλ 13.809.40
Πραγματικά το «Άσμα ασμάτων» δεν παρέμεινε εκεί γραμμένο για να μας πληροφορεί για το είδος της εβραϊκής ερωτικής ποίησης! Ο Αθανάσιος Αλεξανδρείας (296-373 μ.Χ.), μας πληροφορεί, ότι είναι πράγματι εξαιρετικά χρήσιμο να μην εστιάζουμε μόνο στο ερωτικό στοιχείο του άσματος αλλά να βρίσκουμε δι’ άλλης προσέγγισης τα κρυφά του νοήματα.: «και τούτο το βιβλίον (το Άσμα ασμάτων)… Όλον απ’ αρχής μέχρι τέλους μυστικώς μετ’ αλληγορίας αινιγματώδους εγράφη. Όχι στο προφανές αλλά εν απορρήτω εν αυτώ των δογμάτων ο νους κρύβεται. Ερευνώμενος δε ευρίσκεται»! «συνοψισ παλαιασ και νεασ διαθηκησ» 28.349/42
«Το άσματος ασμάτων μυστηρίων μυστήρια διδάσκει», γράφει ο Γρηγόριος Νύσσης! εξηγησισ ασματοσ ασματων (6.26.14) Συμφωνούμε απολύτως! Η μόνη μας απορία είναι, γιατί την απόπειρα ερμηνεία δικαιούνται μόνο οι εραστές και οι αρχιτέκτονες της εβραϊκής θεολογία;! Αν είχατε ένα συμβόλαιο σημαντικών για την ζωή σας πραγμάτων, θα επιτρέπατε ποτέ στον εαυτό σας, τις μοναδικές εξηγήσεις των όρων του να τις κάνουν αυτοί που το συνέταξαν;
Για όποιον μπει στον κόπο να διαβάσει εξεταστικά το άσμα αυτό δεν μένει καμμία αμφιβολία για την αινιγματώδη του δομή! Μεγάλη βεβαίως βοήθεια για την ορθή ερμηνεία του, προσφέρει το ίδιο το ποίημα αφού με κάθε σαφήνεια προσδιορίζει την ιστοριο-κοινωνική σημασία της τελικής εξεικονιστικής ερωτικής κλίνης.
Το έτσι κι αλλιώς παράξενο αυτό ερωτικό κρεβάτι, αναφέρετε τρεις τουλάχιστον φορές. Δυο φορές ως «κοιτώνας[20] της συλλαβούσης με» (Ασμ.ασμ.Γ΄4 και Η΄2) και μια τρίτη, ως «κλίνη του Σολόμωντα» όπου και ξεδιαλύνεται απολύτως η εξεικονιστική προσπάθεια όλων των προαναφερθέντων μυστηρίων του άσματος:
«Έπιασα αυτόν (τον εραστή, λέει η κόρη) και δεν αφήκα αυτόν εωσού εισήγαγον αυτόν εις τον οίκον της μητρός μου και εις τον κοιτώνα της συλλαβούσης με… Ιδού η κλίνη του Σολομώντος εξήκοντα δυνατοί άνδρες είναι περί αυτήν, εκ των δυνατών του Ισραήλ. Πάντες κρατούσι ρομφαίαν (ξίφος) διδαγμένοι πόλεμον Έκαστος έχει την ρομφαίαν αυτού επί τον μηρόν αυτού δια νυκτερινούς φόβους» Ασμ.ασμ.Γ΄4-8
Κάποιοι λοιπόν ένοπλοι περιφρουρούν ή παρακολουθούν την τελική ερωτική ένωση! Διώχνουν μάλιστα μακριά τους “νυχτερινούς φόβους” εξασφαλίζουν την γαλήνη της ένωσης και αποτρέπουν οτιδήποτε μπορεί αποσπάσει τους κατακλινόμενους εραστές!
Ποιοι είναι όμως αυτοί οι εξήντα σπαθοφόροι πολεμιστές του Ισραήλ και γιατί όλοι μαζί γύρω απ’ το κρεβάτι του ερωτοχτυπημένου ζεύγους επιτηρούν την επιτυχή συνεύρεση τους; «Επί ταύτης της κλίνης ανεπαύθησαν οι προφήτες οι προ και μετά (μωσαϊκού) νόμου λάμψαντες, καθώς και οι πατριάρχες. Εξήκοντα είναι οι δυνατοί κύκλω αυτής (της κλίνης) από Αδάμ μέχρι Χριστού εξήκοντα είναι προπάτορες» Ιππόλυτος (260μ.Χ.) σοφια σολομων 27.2.
Τώρα ναι, η δομή του ποιητικού συμβολισμού… γίνεται σαφέστατη! Το ερωτικό σμίξιμο θα γίνει, με ιδεώδη ορμή. Με όλες τις ερωτικές εξάρσεις από τα προετοιμασμένα θέλγητρα και τα βοηθητικά ερωτικά φίλτρα χαλάρωσης, Νάρδους, Μανδραγόρες κ.λ.π… αλλά με επίμονες προωθημένες πρωτοβουλίες της κόρης, ο εραστής αν θέλει την ερωτική ολοκλήρωση πρέπει να συρθεί τελικά… στην μητρική της κλίνη! Μόνο εκεί υπό την παρουσία, (τις ευλογίες) την κηδεμονία και τον προστατευτισμό των εξήντα προπατόρων της Ιουδαϊκής ιστορίας επιτρέπεται να ολοκληρώσει την σφοδρή ερωτική του διάθεση!
Η θυελλώδης αυτή ερωτική πρόσφορα της κόρης, ακριβώς με την ολοκλήρωση της, οδηγεί τον εραστή κατ’ ευθείαν στα ποδιά της εβραϊκής προγονολατρείας! Μια συνταγή επικράτησης που θα την ζήλευε και ο Σερούχ ο προπάτορας, που σημειωτέων συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στους εξήντα ως 18ος προπάτορας από Αδάμ!
Πράγματι σ’ αυτόν που θα μπει στον κόπο να απαριθμήσει τα ονόματα στον προγονικό κατάλογο του Ιησού, στο κατά Ματθαίον[21] τουλάχιστο ευαγγέλιο, μέχρι του Αδάμ είναι ακριβώς εξήντα![22]
Να λοιπόν το “κρεβάτι” και η εβραιο-προπατορική ερωτική κλίνη! Ο Εβραίο-χριστιανισμός, ο οποίος χρησιμοποιώντας την σοφία αιώνων ξετρέλανε τον “θρησκευτικό ερωτισμό” των μαζών και με τα προετοιμασμένα θέλγητρα του παρέσυρε λαούς ολόκληρους στην πιο ξέφρενη παραληρηματική μέθη του θρησκειο-σωτηριακού ερωτισμού. Με τους ατελεύτητους γλυκύτατους ελπιδο-εναγκαλισμούς του, έσυρε τους πάσης φύσεως θεομανείς στην ερωτικο-ιστορική εβραϊκή πατρογονική κλίνη. Ένας στημένος θεολογικός έρωτας που τόσο κόστισε σε πολιτισμό και ανθρώπινη πρόοδο!
Το Άσμα ασμάτων, οπωσδήποτε λοιπόν δεν είναι μια απλή ερωτική ιστορία. Δεν συμπεριλήφθη στον βιβλικό κανόνα, για να καταγράψει την τολμηρή ερωτική ποίηση ανάμεσα σε δυο μόνο ανθρώπους. Στον γριφώδη ερωτισμό του περιέλαβε πολύτιμες προωθημένες συνταγές σκέψης, για την δημιουργία ευκαιριών ευρύτερης κοινωνικής “αδελφοποίησης” δια της ερωτικής μέθης. Ασμα ασμάτων: Η γοητική μαγεία των καταδεσμών σε όλο το συμπυκνωμένο της μεγαλείο!
«Γοητεία δε η κατ’ απάτην ή δια μαγείας ηδονή»! Χρύσιππος 401.8 Τώρα καταλαβαίνουμε καλύτερα την ορθότητα της επισήμανσης: «Μαγεία δε από Μαγουσαίων ήρξατο» Σουΐδας Alfa 4257.8 Αλλά και την εύστοχη επισήμανση του Ι. Δαμασκηνού που λέει: «Ηδονή άγγιστρον εστί του διαβόλου» προλογοσ παραλληλων / περι ασεβων και αμαρτολων ΙΒ΄(95.1161.19)
Το Άσμα ασμάτων γράφτηκε με κύριο στόχο να συγκρατήσει το απόσταγμα μακροχρόνιας χαλδαϊκής μεθοδικής γοητικής σοφίας. Συνταγές ψυχοσωματικών καταδεσμών, όπως αυτές, εφαρμόσθηκαν μαζικά στο τέλος της Παλαιοδιαθηκικης περιόδου, έδωσαν στους μάγους του Χαλδαιο-χριστιανισμού τις καλύτερες ευκαιρίες εναγκαλισμών και διεισδύσεις στις έτσι κι’ αλλιώς ερωτευμένες με το θειο ψυχές των ελληνο-μεσογειακών ανθρώπων! Η μοιραία κατάληξη είχε προδιαγράφει, δια της ερωτικής ελπιδολαγνείας! Αν οι εραστές της θεολογίας ήθελαν να ολοκληρώσουν τους εναγκαλισμούς τους με τον σωτηριακό θειο έρωτα, έπρεπε με γλυκόπιοτα χαλαρωτικά ροφήματα (ελπιδολογία) να συρθούν οπωσδήποτε στο λίκνο των προπατόρων του Χαλδαιο-εβραϊσμού!
Το Άσμα ασμάτων από την άποψη αυτή είναι πράγματι ένα αριστούργημα! Ένα μνημείο μεθοδολογίας ψυχικών εξανδραποδισμών. Ένας προσχεδιασμένος έρωτας μαζών! Όταν ο έρωτας όμως υπηρετεί στόχους έξω απ’ την ιδια την ερωτική σχέση, τότε κάτι τόσο υπέροχο όσο ο ιερός έρως έχει τεθεί στην υπηρεσία του θηρευτικού δόλου! Υπάρχει όμως άραγε ισχυρότερο ψυχοσωματικό δόλωμα απ’ τον θηρευτικό έρωτα;
Ο θηρευτικός έρωτας είναι η πληρέστερη μαγεία! Μπορείτε να φαντασθείτε αποτελεσματικότερο πλανερό δόλωμα; Η κόρη του Άσματος μας έδειξε ότι όλα τα πλανερά της ερωτικά δώρα και οι μυρεψο-μαγγανείες της, μπορούσαν κυριολεκτικά να σύρουν τον ναρκωμένο από τα χάδια και τα κατατονικά φίλτρα εραστή κατ’ ευθείαν στο ιστορικό συμφέρον της φυλής της! Όλοι γνωρίζουν βέβαια πως λέγονται αυτοί οι στρατευμένοι έρωτες! Και είναι εκεί ακριβώς το ζήτημα. Και είναι εκεί ακριβώς η ερώτηση. Δεν έκανε με την Σάρρα απλά το ίδιο ο πρώτος διδάξας;
Αν όμως καταδέχεται κανείς να θέσει κάτι τόσο αγνό στην υπηρεσία οποιονδήποτε συμφερόντων, μπορεί το ίδιο εύκολα και όλα τα υπόλοιπα αγνά και μη πράγματα, να τα θέσει με την ιδια ευκολία στην υπηρεσία των συμφερόντων του; Μήπως έτσι ακριβώς σκέφτεται ένας αδίστακτος μάγος;
Το νερό, η τροφή, ο ερωτάς, η υγειά, η αγάπη, η δικαιοσύνη, η ειρήνη, η θεοσέβεια, η ευημερία, η μακροημέρευση, η μεταθανάτια ζωή, δεν είναι όλα αυτά και πολλά παρόμοια υπέροχα και πολυπόθητα αγαθά; Μήπως όμως εκτός από αληθινά και πολυπόθητα αγαθά είναι ταυτόχρονα και η καλύτερη δολωματική ύλη στα χέρια των ανθρωποκυνηγών;
Με τις εύκολες σεξουαλικές προσφορές, παγιδεύεις και εκμεταλλεύεσαι την σεξουαλική πείνα των απονήρευτων ανθρώπων. Μήπως μετά την σωματική εκπόρνευση, κάποιοι προχώρησαν στην πανεύκολη ψυχική λαγνεία, που είναι απείρως αποτελεσματικότερη; Μήπως είναι καιρός να καταλάβουμε ότι με τις θεοειδείς ελπιδο-προσφορές κάποιοι παγίδεψαν τις πανανθρώπινες ανάγκες για σωτηρία;
Μήπως τελικά υπάρχουν ακόμα ανάμεσα μας οι αλλοτινοί αδίστακτη επιδρομείς, που με ψυχρότητα και πλήρη επίγνωση, επενδύουν το κοινωνικό τους άγκιστρο με την θελκτήριες αυτές “δρόγες” και ελάχιστα μόνο κάτω απ’ την πολλά υποσχόμενη επιφάνεια παραμονεύει η δουλοτική πραγματικότητα; Ποιους μηχανισμούς άλλους πλην των σφοδρών, μεθοδευμένων, πολλές φορές ίσως και υπερβολικών ή σκληρών ερωτήσεων, έχει στην διάθεση του ο μέσος άνθρωπος για να θέσει σε λειτουργία τον σωτήριο εξεταστικό έλεγχο, για την αποκάλυψη της ουσίας των αγαθοφανών αυτών δολωμάτων που δια βίου μας προσφέρουν;
Περισσότερες όμως λεπτομέρειες για το Άσμα ασμάτων και για το πως με κάθε λεπτομέρεια εφαρμόσθηκε στην “ερωτική” κατάκτηση των φιλόθεων μεσογειακών ανθρώπων, με την εκπλήρωση κάθε θεϊκού τους πόθου, θα δούμε στην επόμενη μελέτη μας.
Μ. Καλόπουλος
[1] Το αρχικό ποίημα μπορεί πράγματι να είναι αρχαιότερο, η εκτεταμένη όμως μετατροπή του σε συμβολική ποίηση, έγινε παραμονές της χριστιανικής περιόδου. «Στην Αλεξανδρινή περίοδο» τοποθετεί αόριστα την συγγραφή του και ο Επίσκοπος Μ. Φούγιας στο βιβλίο του: «Η Ελληνιστική Ιουδαϊκή παράδοση» σελ 147
[2] «Ηδονή δια των οφθαλμών γοητεία έστι» Πλούταρχος ποτερα των ζωιων φρονιμοτερα 961.D.8
[3] Υπενθυμίζω Ο΄= Εβδομήκοντα. Μασ.= Βιβλική Εταιρία. Β.Βέλλα=Ο΄ Βιβλικής Εταιρίας!
[4] Στο “Μασσοριτικό”, ο εραστής αποκαλεί ευθέως την αγαπώμενη κόρη τουλάχιστον πέντε φορές «αδελφή μου»!!! (Ασ. Ασμάτων Δ΄9,-10,-12. Ε΄1,-2.)
[5] Δέκα περίπου φορές αναφέρονται οι «μαστοί» της κόρης!
[6] Το παράξενο είναι ότι και σήμερα η ανάλογη λαϊκή έκφραση είναι: «θα κουνήσουμε την αχλαδιά» !!
[7] Στους Ο΄ δεν υπάρχει πουθενά η λέξη «αγαπητός ή αγαπητή» αλλά η κόρη για περισσότερες από 33 φορές χρησιμοποιεί την έκφραση «αδελφιδός μου ή αδελφιδέ μου»! Στο λεξ. της Αρχαίας του Σταματάκου διαβάζουμε: «Αδελφιδούς, (αδελφός) ή υιός του αδελφού ή της αδελφής, ανεψιός» Ο Σουΐδας συμπληρώνει μονολεκτικά: «Αδελφιδούς: ο ανεψιός» και Αριστοφάνης ο Γραμματικός εντελώς ξεκάθαρα: «Αδελφιδοί λέγονται οι παίδες των αδελφών». «Σημείωσε ότι τον εξάδελφο ανεψιόν λέγειν τον δε ανεψιόν αδελφιδούν» Σχόλ, στον Αισχύλο Pr. 856.1
[8] Εκτός από την Σάρρα, μια σειρά βιβλικών γυναικών έχουν θέσει στην υπηρεσία των ιστορικών εξελίξεων της φυλής τους την σεξουαλική τους δεινότητα, όπως η Δείνα, η Εσθήρ, η Θάμαρ, με κορυφαία την αξεπέραστη ηρωίδα ερωτικού φόνου την Ιουδίθ! Βλ. ένοπλος δόλος «Ιουδίθ η χήρα που σκοτώνει»
[9] Στη Βίβλο η εντολή μέθης δεν προμηνύει παρά μόνο υπονόμευση μαγγανεία και καταστροφή. Ιερεμίας ΚΕ΄ 27
[10] Ο αναφερόμενος Νάρδος, είναι παλαιότερη ονομασία του φυτού Βαλεριανή η φαρμακευτική. «Αι ρίζαι της Βαλεριανής υπό μορφή κόνεως είτε καταποτίων, χρησιμοποιείται ως φάρμακων αντινευραλγικό και καταπραϋντικό των νεύρων… δρα επί των κεντρικών νεύρων του προμήκους και του εγκεφάλου» Δρανδάκης «Νάρδος» και «βαλεριανή» «Στην φαρμακευτική χρησιμοποιούνται οι ρίζες… Εκ ριζών παρασκευάζεται εκχύλισμα το οποίον παρουσιάζει τις ιδιότητες της δρόγης. Είναι το πραϋντικό και αντισπασμωδικό φάρμακο για τις νευροπάθειες τύπου νευρασθένειας, ψυχασθένειας και υστερίας… Το βαλεριανής έλαιον, ήταν άλλοτε σπουδαιότατο φάρμακο κατά της επιληψίας» Λεξικό Ηλίου «Βαλεριανή ή Νάρδος» «Χρησιμοποιείται ως κατασταλτικό του νευρικού συστήματος, ελαττώνει την εγερσιμότητα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού» Φαρμακολογία Ασπιώτη (σελ 264) Έκδ. Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης 1962.
[11] Η συγκεκριμένη έκφραση «νέα και παλαιά όσα έδωκε μου η μήτηρ μου αδελφιδέ μου ετήρησά σοι» (Θεοδώρητος) υποδηλώνει ότι η κόρη “υποχρεώνει” τον εραστή στο τυπικό της διαδικασίας εισόδου στον γονικό της οίκο.
[12] «δώει και δώσει: περιποιήσει ή παρέχει» Ησύχιος λεξικογράφος
[13] Τους θεωρεί «αδέλφια, επειδή αμφότεροι των Αδάμ έχουσι πατέρα»! (81.80.43)
[14] Άσμα ασμάτων Η΄1 «τα ιερα γραμματα εκ των θειων αρχετυπων» (Βιβλική Εταιρία)
[15] Άσμα ασμάτων Η΄1 «η αγια γραφη» (η παλαια διαθηκη κατά τουσ εβδομηκοντα Ο΄) Εγκρ. Της Δ΄ Ιεράς συνόδου της εκκλησίας της Ελλάδος εκδ. «Ζωή»
[16] Άσμα ασμάτων Η΄1 εβδομηκοντα: (septuaginta) A. Rahlfs Wurttenbergische Bibelanstanlt, Stutgart 1935 (Cod. 2,037 Relig. Poem Corrected) 527.32
[17] Άσμα ασμάτων Η΄1 «η αγια γραφη» (Β. Βέλλα) Ιεράς συνόδου της εκκλησίας της Ελλάδος 1997 (Βιβλική Εταιρία)
[18] Ο ίδιος ο θεοδώρητος που περιχαρώς σχολιάζει τα βιβλικά περί έρωτος αδελφιδών στο Άσμα ασμάτων, σε άλλο σύγγραμμα του, λέει αυστηρά τα έξεις αντιφατικά για τους γάμους μεταξύ αδελφιδών: «τους δε των αδελφιδών θέλειν τον γάμον, τούτο όχι μόνο θεϊκός αλλά και των ανθρώπων απαγορεύει νόμος»! επιστολαι (ευλαλιο γερμανο) πολιτευομενοισ ζευγματοσ -8.
[19] «Χαίρε θυγάτερ Σιών, η νέα Ιερουσαλήμ, η του θεού Εκκλησία» Επιφάνιος ο Ιουδαίος
[20] «Κοιτώνας: δωμάτιο ύπνου κρεβατοκάμαρα» Λεξικό Αυλός
[21] Στον κατάλογο των προγόνων του Χριστού, όγδοος (8ος) βρίσκεται και ο ταλαίπωρος παππούς του Νώε, ο επί αιώνες τώρα καταμουσκεμένος Μαθουσάλα!
[22] Η Εκκλησία των Ελλήνων, (παρασιωπείται απ’ τα απλά εορτολόγια!) γιορτάζει ετησίως όλους μαζί αυτούς τους εξήντα αγιοποιημένους ήρωες της συνολικής εβραϊκής ιστορίας στις 18 Δεκεμβρίου!
Πηγή: http://www.greatlie.com/xristianismos/palaia-diathiki/1828.html
