Όταν στις αρχές του περασμένου αιώνα ο γερμανός κοινωνιολόγος και οικονομολόγος Μαξ Βέμπερ (1864-1920) διατύπωνε την θεωρία ότι «η κύρια αντίθεση της κοινωνίας εδώ και χιλιάδες χρόνια είναι εκείνη ανάμεσα στους δανειολήπτες και στους δανειοδότες», δεν είχε βρει μεγάλη ανταπόκριση. Την εποχή εκείνη η κυρίαρχη θεωρία πάνω σ΄ αυτό το θέμα ήταν η μαρξιστική, που στη διαμάχη κεφαλαίου και εργασίας έβλεπε την κύρια αντίθεση της κοινωνίας. Ο ραγδαία ανερχόμενος βιομηχανικός καπιταλισμός και οι απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στις φάμπρικες δεν άφηναν πολλά περιθώρια για άλλες σκέψεις.
Σήμερα, με όλα αυτά που βιώνουμε σαν άτομα αλλά και σαν κράτος, φαίνεται πως επιβεβαιώνεται ο Μαξ Βέμπερ. Το πάνω χέρι στην παγκόσμια οικονομία το έχουν πλέον οι διαχειριστές του χρήματος, οι τραπεζίτες, με μια σημαντική διαφορά όμως… σε σύγκριση με προηγούμενες εποχές.
Μια ματιά στην ιστορία μας δείχνει ξεκάθαρα τη νέα μορφή του προβλήματος. Όλα ξεκίνησαν εδώ και χιλιάδες χρόνια όταν κάποιοι είδαν ότι το χρήμα, δηλαδή η νεκρή αποταμιευμένη εργασία είναι ένα εμπόρευμα όπως όλα τα άλλα και μάλιστα πιο προσοδοφόρο από την ζωντανή εργασία. Η δίχως όρια και μέτρο εκμετάλλευση της ζωντανής εργασίας από τη νεκρή, που είναι το χρήμα-κεφάλαιο, οδήγησε σε κοινωνικές συγκρούσεις και αναγκαστικά σε μέτρα όπως η Σεισάχθεια του Σόλωνα για την διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης. Αλλοι λαοί εφήρμοσαν παρόμοια μέτρα με βασιλικά διατάγματα ή «θεϊκές» εντολές, όπως οι εβραίοι με την λεγόμενη Παλαιά Διαθήκη, η οποία καταδίκαζε την τοκογλυφία αλλά μόνο ανάμεσα στους ομοεθνείς και ομόθρησκους εβραίους και όχι των εβραίων προς αλλόθρησκους. Παρότι ο χριστιανισμός δεχόταν την Παλαιά Διαθήκη σαν ιερό κείμενο, δεν έδωσε σημασία στην τοκογλυφία μέχρι τον 12ο μ.Χ. αιώνα. Όταν με την άνοδο της φεουδαρχίας χιλιάδες υπερχρεωμένοι ακτήμονες αγρότες άρχισαν να διαμαρτύρονται στους επισκόπους για την άγρια εκμετάλλευσή τους από τους δανειολήπτες φεουδάρχες, μόνο τότε η εκκλησία καταδίκασε επισήμως την τοκογλυφία στην οικουμενική Σύνοδο της Ρώμης.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να βρεθούν σε πλεονεκτική θέση οι μοναδικοί που συνέχιζαν να δανείζουν με τόκο, οι εβραίοι και οι Ιππότες του Ναού, γνωστοί σαν Ναϊτες. Οι πρώτοι, σύμφωνα με την Βίβλο τους που επέτρεπε να δανείζουν με τόκο σε αλλόθρησκους και οι δεύτεροι, που έξυπνα βάφτισαν τον τόκο «πρόσθετο δώρο», ήταν πλέον οι κυρίαρχοι στην αγορά του χρήματος. Όταν το 1307 οι δεύτεροι εξοντώθηκαν από τον βασιλιά της Γαλλίας φίλιππο τον Δ΄ και τον Πάπα Κλήμη τον Ε΄ με σκοπό να βάλουν χέρι στα τεράστια αποθέματα χρήματος που συγκέντρωσαν, οι εβραίοι έμειναν οι μόνοι κυρίαρχοι. Όταν λίγους αιώνες αργότερα άρχισαν οι τραπεζικές και χρηματιστηριακές μπίζνες, ήταν επόμενο να κυριαρχήσουν εκείνοι που είχαν το χρήμα αλλά και την τεχνογνωσία. Οι ίδιοι είναι μέχρι σήμερα οι κυρίαρχοι του χρηματοπιστωτικού παιχνιδιού παγκοσμίως και με το σπαθί τους. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότεροι τραπεζίτες του κόσμου είναι εβραϊκής καταγωγής. Μέχρι και στη μεγαλύτερη τράπεζα των γερμανών, που δεν φημίζονται για τα καλά τους αισθήματα έναντι των εβραίων, έχουν διοικητή της έναν εβραίο και μάλιστα ελβετό υπήκοο, τον Joseph Ackerman. Η επικερδής αλλά άχαρη αυτή δουλειά, μπορεί να τους έφερε σε πλεονεκτική θέση αλλά με τίμημα έναν αντισημιτισμό που έχει τις ρίζες του ακόμη και πριν την σταύρωση του Χριστού. Η σταύρωση του Χριστού είναι τις περισσότερες φορές μόνο η αφορμή.
Μπορεί μέχρι σήμερα, όταν μιλάμε για δανειοδότες και δανειολήπτες να εννοούμε σχέσεις μεταξύ ατόμων και να έρχονται στο μυαλό μας συνθήκες και καταστάσεις της εποχής του Σόλωνα ή αντισημιτικές και αντισιωνιστικές κορώνες, τα πράγματα όμως έχουν σοβαρέψει αρκετά. Αν παλαιότερα υπήρχε ο κίνδυνος κάποιοι άνθρωποι να χάσουν την ελευθερία και την οικονομική τους ανεξαρτησία ή και περιουσία, σήμερα, με την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και οικονομία και τα ενιαία νομίσματα, κινδυνεύουν πλέον ολόκληρα κράτη να χάσουν την ανεξαρτησία τους και γενιές ολόκληρες να καταντήσουν δουλοπάροικοι, όχι άλλων εθνών αλλά διεθνών τραπεζιτών, που έχουν όνομα και διεύθυνση.
Αν τον 6ο π.Χ. αιώνα η αθηναϊκή αριστοκρατία αντιλήφθηκε ότι η κοινωνική ειρήνη ήταν σημαντικότερη από το χρήμα και είχε την τύχη να βρεθεί ένας Σόλων, σήμερα, στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, δεν υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις. Μαρτυρία γι αυτό είναι το παράδειγμα της Αργεντινής και άλλων χωρών, που με την ευλογία του ΔΝΤ οδηγήθηκαν στην χρεοκοπία.
Δεν γνωρίζει κανείς που θα οδηγήσει αυτή η συνεχής και αέναη συσσώρευση τοκογλυφικών κερδών. Αν εκείνοι που κινούν τα νήματα του χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν σοβαρευτούν, αν δεν παραιτηθούν από ένα μέρος τουλάχιστον των υπερβολικών απαιτήσεών τους και συνεχίσουν δίχως μέτρο και όριο να απομυζούν και την τελευταία ρανίδα αίματος από εκείνους που ακόμη και από απρονοησία έπεσαν στα νύχια τους, τότε αλίμονο σε όλους. ( Η αναφορά στο εβραϊκό χρηματοπιστωτικό κατεστημένο δεν έχει να κάνει με αντισημιτισμό. Οι άνθρωποι τη δουλειά τους κάνουν και καλά κάνουν. Το ίδιο θα κάναμε κι εμείς αν δεν υιοθετούσαμε την θρησκεία τους. Εμείς όμως οφείλουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους και αυτά που γράφω δεν είναι αποτέλεσμα νοσηρής φαντασίας ούτε συνομωσιολογικά σενάρια).
Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης
