Αν και τέκνα των πρωτεργατών του δυτικού πολιτισμού, έχουμε αποκηρύξει όχι μόνο τα λόγια των Αρχαίων Ελλήνων, αλλά ακόμα και τα ίδια τους τα έργα. Εκεί όπου οι «βάρβαροι» βλέπουν δημιουργήματα ανείπωτης πολιτισμικής αξίας, εμείς συνηθίζουμε να βλέπουμε ερείπια. Η πρόσφατη ανακάλυψη τμήματος ενός αρχαιολογικού μνημείου τεράστιας σημειολογικής -και όχι μόνο- αξίας, του Βωμού των Δώδεκα Θεών στην περιοχή της Αρχαίας Αγοράς, φέρνει για μια ακόμα φορά στο προσκήνιο τη συζήτηση για μια ασθενική και διαρρηγμένη προ πολλού σχέση: αυτή των Νεοελλήνων με το αρχαίο τους παρελθόν.
Στην περίπτωση του Βωμού, μέρος του οποίου ήρθε στην επιφάνεια εξαιτίας των εργασιών ανακατασκευής που λαμβάνουν χώρα στις γραμμές των ΗΣΑΠ, δεν μιλάμε για ένα απλό αρχαιολογικό εύρημα.
Οι ειδικοί κάνουν λόγο για ένα μνημείο ύψιστης σημασίας, το οποίο αποτελούσε τον «ομφαλό» της αρχαίας Αθήνας. Το ιερό αυτό μέρος, πέρα από θεσμοθετημένο άσυλο και αναπόσπαστο κομμάτι της αρχιτεκτονικής πανδαισίας που συνθέτει η Ακρόπολη και τα πέριξ αυτής, χρησίμευε και για τη μέτρηση των χιλιομετρικών αποστάσεων. Ηταν με άλλα λόγια η Πλατεία Συντάγματος των Αρχαίων Αθηναίων.
Πριν από μερικούς μήνες λοιπόν, και ενώ καλά-καλά ο Βωμός δεν χόρτασε το… ξαναντάμωμά του με τον αττικό Ηλιο, η διοίκηση των ΗΣΑΠ αποφάσισε την εσπευσμένη κατάχωσή του. Το ζήτημα, ωστόσο, δημοσιοποιήθηκε, προκαλώντας την παρέμβαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Παρέμβαση η οποία πάγωσε μεν την απόφαση για κατάχωση, δεν έφερε όμως ακόμα οριστική λύση.
Για να μην αντιμετωπιστούν τα ευρύματα σαν τα σκουπίδια που μπαίνουν κάτω από το χαλί, οι πολίτες συσπειρώθηκαν, δημιουργώντας κινήσεις που θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Η «Πρωτοβουλία πολιτών για τη διάσωση και ανάδειξη του Βωμού των Δώδεκα Θεών και του Ελέους», χρησιμοποιώντας κυρίως το διαδίκτυο (www.bomos.gr) και υποστηριζόμενη από αρχαιολόγους, ακαδημαϊκούς, ανθρώπους του πνεύματος, καθώς επίσης και από συλλόγους δωδεκαθεϊστών, αποτελεί τον μπροστάρη στον αγώνα για την προστασία και ανάδειξη του μνημείου.
«Δεν μπορεί η επίσημη πολιτεία και οι ΗΣΑΠ να υποβαθμίζουν με αυτό τον τρόπο τον πολιτισμό μας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χρήστος Πανόπουλος. Μέλος της Πρωτοβουλίας, παρευρέθηκε κι αυτός την περασμένη Κυριακή στην Αρχαία Αγορά, όπου μαζί με άλλους 1.500 τουλάχιστον ανθρώπους προχώρησαν σε μια πρώτη ενεργή διαμαρτυρία. «Κάνοντας υπολογισμούς βάσει ενός χυδαίου σύγχρονου οικονομισμού, επιχειρούν να εξαφανίσουν πράγματα που μπορούν να λειτουργήσουν ως το αντίδοτο στην κρίση που βιώνουμε», συνεχίζει, υπενθυμίζοντας στους κρατούντες πως ο πολιτισμός αποτελεί βασικό «εξαγώγιμο προϊόν» της χώρας μας.
Η Πρωτοβουλία στηρίζει τις απόψεις των ειδικών που προτείνουν την υπογειοποίηση ή την υπερύψωση της γραμμής. Αποδεκτή είναι και η μονοδρόμηση ή ακόμα και η πλήρης κατάργηση του τμήματος που συνδέει το Μοναστηράκι με το Θησείο. «Θα πρέπει να υπάρξει μια συνολική στρατηγική αντιμετώπιση του όλου χώρου. Μερικά μέτρα μακριά από το Βωμό, υπάρχει η Ποικίλη Στοά και ο Βράχος του Σωκράτη, και γι’ αυτό η ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου όχι μονάχα είναι αναγκαία αλλά και επιβεβλημένη», καταλήγει το μέλος της Πρωτοβουλίας.
Ο Νίκος Βατόπουλος, δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Καθημερινή», βοήθησε σε πολύ μεγάλο βαθμό στη δημοσιοποίηση της ενδεχόμενης κατάχωσης. Την οποία και θεωρεί αναπόφευκτη μια και «είναι δεδομένη η απουσία πολιτικής για την ανάδειξη της τοπιογραφίας της Αθήνας, ενώ και η οικονομική συγκυρία δεν ευνοεί μαξιμαλιστικά σχέδια».
Εν τέλει, σύμφωνα με τον κ. Βατόπουλο, αυτό που θα πρέπει να μας προβληματίσει δεν είναι μόνο η επικείμενη κατάχωση αλλά και «το τι κάνουμε ως κοινωνία για την ιστορική μνήμη και το πώς στεκόμαστε ως διαχειριστές ενός παρελθόντος το οποίο μας προκαλεί αμηχανία». Ο Βωμός ήρθε στην επιφάνεια και μαζί του ανέσυρε και «τη συζήτηση περί ήθους και πνευματικού πολιτισμού στη ζωή της υλιστικής πρωτεύουσάς μας» καταλήγει, βάζοντάς μας σε σκέψεις σχετικά με το κατά πόσο μπορούν να διεξαχθούν στις μέρες μας συζητήσεις που δεν είναι μαθηματικολάγνες και δεν περιβάλλονται από απόλυτους αριθμούς.
