Ο ΟΡΦΕΑΣ, Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΙ… ΤΥΦΛΟΠΟΝΤΙΚΕΣ

Ο ΟΡΦΕΑΣ (Ορφική Φιλοσοφία) ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ (η αληθινή)

Πρέπει να ανησυχούμε! Κάτι περισσότερο: πρέπει να υπερβούμε το σκάμμα της ανησυχίας και να περάσουμε στον εφαλτήρα της αντιδράσεως. Με πρώτο και κύριο σκοπό την αφύπνιση.

Πρέπει, δηλαδή, να ξυπνήσουμε. Επειδή τώρα μοιάζουμε με τους κοιμισμένους και τους αποκαμωμένους που ήδη εκραύγαζε, όμοιος με τη Σίβυλλα του, με άγρια φωνή και αφτιασίδωτη- ένθεη δηλαδή – ο Ηράκλειτος. Εκραύγαζε για να ξυπνήσουν οι πολλοί. (απόσπασμα 73: «ου δεί ωσπερ καθεύδοντας ποιείν και λέγειν» μτφρ.  δεν πρέπει να ενεργούμε και να μιλούμε σαν κοιμισμένοι, και απ. 89: «τοις εγρηγορόσιν ένα και κοινόν κόσμον είναι, των δε κοιμωμένων έκαστον εις ίδιον αποστρέφεσθαι» μτφρ. για τους ξυπνητούς ο κόσμος είναι ένας και κοινός, ενώ οι κοιμισμένοι στρέφονται καθένας στον κόσμο του). Και τότε, λοιπόν, υπήρχαν οι κοιμισμένοι. Τότε, που από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς, όσο κι αν αυταπατάται για την…. «πρόοδο» και την «εξέλιξη» που έχει δήθεν πετύχει η ανθρωπότητα και τον «λαμπρό πολιτισμό» μας των καλωδίων και των εργαστηρίων, ήταν μια εποχή, ασύγκριτης προς τη σημερινή, ευρωστίας για τον άνθρωπο. Ευρωστίας πνευματικής, προ πάντων.
Και για να αρχίσει να διαλύεται και τούτο το παραισθησιογόνο νέφος που πολλοί, με κίνητρα κάθε άλλο παρά ευγενικά, απλώνουν, το πνεύμα δεν είναι κάτι που εναντιώνεται στην ύλη. Είναι , αντιθέτως, ως ουσία, εκείνη η μορφή ενέργειας που συνέχει από μέσα την ύλη, της προσδίδει είδος, μορφή. Μορφή βιώσιμη, άρτια, εξελίξιμη, ικανή και λειτουργική. Επειδή το πνεύμα ,  που συνάπτεται προς την Μήτιν, την πολύτροπη Νόηση, ως κύριο κατηγόρημά της έχει την κριτική ικανότητα. Συνεργεί λοιπόν, το πνεύμα, καθοριστικά στην οντογονία, προσδίδοντας στα στοιχεία, από όπου θα προκύψουν οι δομικοί υλικοί σχηματισμοί, σύσταση κριτική, ικανή να αποδώσει «ένυλα είδη», σώματα, μορφές και τρόπους που ανταποκρίνονται στην φυσική νομιμότητα , στην εξελικτική δυνατότητα, ως μονάδες και μέλη όλων των συνόλων, όπου συμπεριλαμβάνεται μια οντική μονάδα: το σύνολο του γένους του, του περιβάλλοντος του, των άλλων ειδών και γενών και, τέλος, το Παν. Γι’ αυτό και οι ιδιότητές του, που εξαίρονται και στο γνωστό «Σύμβολο της Πίστεως» του Χριστιανισμού «Πνεύμα Άγιον, Κύριον, Ζωοποιόν», είναι απολύτως σύμφωνες προς την φύση του Πνεύματος. Και βέβαια προέρχονται από τις αναφορές σ’ αυτό της Ελληνικής (Ορφικής) Θεολογίας. Το πνεύμα είναι η ζωτικότητά μας, εφ’ όσον μάλιστα είναι και σύμφυτο προς την ζωογόνο ψυχή.

Ο Κόσμος- οι Κόσμοι- είναι έμπνοοι και έμψυχοι. Κύριο αξίωμα της Ελληνικής Θρησκείας. Και το σύνολο των άλλων γεννημάτων της φύσεως  διατηρεί και εξασκεί το Πνεύμα του, όχι μόνον για την αυτοσυντήρησή του, αλλά και για την συμφωνία, μέσω αυτού, του καθενός προς το Άλλο, ειδικό και γενικό.

Είναι λοιπόν η Φύση ένα ανοιχτό σύστημα, όπως ακριβώς ανοιχτό σύστημα είναι το πρωταρχικό Αίτιο και Πηγή των πάντων, το Εν, ο Νοητός κόσμος, υπακούοντας στον Νόμο της προόδου και της δημιουργικής ενεργητικότητας, τον Νόμο της Ανάγκης και της Πειθούς (=Νοήσεως). Η πρωταρχική, προ-κοσμική, προ-οντολογική αυτοαναίρεση της εντελέχειάς – της ολικής τελειότητας του Νοητού Κόσμου- για χάρη της μεγάλης και αβέβαιης περιπέτειας του Γίγνεσθαι – δηλαδή της Γενέσεως και της όλης  εξελικτικής διαδικασίας των όντων- είναι η πρώτη, η υποδειγματική και άπιαστη κίνηση αυταπαρνήσεως της αυτάρκειάς του, αλλά και αφυπνίσεως[1].

Επίσης, τότε αρχίζει η σταδιακή μεγιστοποίηση ενεργοποιήσεως του Πνεύματος. Το μεγάλο αυτό θέμα δεν μπορεί να εκτεθεί περισσότερο εδώ. Τονίζεται πάντως ότι το Πνεύμα δηλώνεται: α) σαν το Είναι, η Ουσία, της Νοήσεως και β) σαν η ζωτική ικανότητα προς λειτουργία των όντων. Έτσι συμπεραίνεται πως ο πνευματικός άνθρωπος είναι ένας ευφυής άνθρωπος.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΦΛΟΠΟΝΤΙΚΕΣ ( Ασπάλακες)

Πρέπει πλέον να διευκρινιστεί ότι ευφυής σημαίνει όχι τον «πονηρό», το «σαϊνι», τον «καταφερτζή»· όχι αυτό που κατήντησε να σημαίνει η λέξη «ξύπνιος», «έξυπνος», δηλαδή το αρπακτικό, τον καιροσκόπο, τον εκμεταλλευτή «ευκαιριών» με σκοπό το στενά προσωπικό και πάντοτε υλιστικό «συμφέρον». Κάθε άλλο. Αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι ίδιοι που έφεραν τη χώρα σε κατάσταση δουλείας και εξαθλιώσεως και τον λαό μας στην απόλυτη διαφθορά, τη λήθη και τον λήθαργο, αυτοί είναι και οι  πνευματικά και ηθικά αποκοιμισμένοι, οι αποκαμωμένοι. Κάτοικοι υπονόμων και σπηλαίων.

Καιροσκόπος στην λατινική είναι speculator. Η λέξη έχει δύο σημασίες: α)  ο παρατηρητής των καιρικών φαινομένων, ο «χαλαζοφύλακας» και β) ο  υποχθόνιος, ο κατάσκοπος, αυτός που ενεργεί υπόγεια. Specus  είναι το σπήλαιο ( Ελλ. και σπέος), ο υπόνομος, το τούνελ. Αυτά και για την πάντοτε ενδιαφέρουσα σημειολογία των λέξεων. Από τις δύο παραπάνω σημασίες, η μεν πρώτη απέκτησε αυτήν που έχει τώρα ( καιροσκόπος-σπεκουλαδόρος) από μετασήμανση της αρχικής,  αλλά η δεύτερη διατήρησε την εκ του specus-σπέους-σπηλαίου. Πράγμα που, τελικά, οδηγεί λογικά και καταλήγει ότι ο καιροσκόπος (κοινώς σπεκουλαδόρος) είναι ένας σκοτεινός, αντροδίαιτος αρουραίος, τυφλός ασπάλακας, πλάσμα των υπονόμων, ένας νεωτερικός άνθρωπος των σπηλαίων που στερείται την αγνότητα και το  αίσθημα δικαιοσύνης που συνέδεε τους παλαιούς κατοίκους των σπηλαίων σε κοινότητες ισοτιμίας. Αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα.

Πάντως, όταν ο Πλάτων μιλούσε για εκείνο το σπήλαιο της Αυταπάτης, προφανώς δεν είχε κάν τα ερεθίσματα να υποθέσει πως κάποτε, σε μια παράξενη μελλοντική εποχή, οι speculatores θα καταντούσαν τον κόσμο σπήλαιο καθολικής Απάτης, μοχθηρίας, φθόνου, Λήθης- δηλαδή θανάτου πνευματικού- και ψυχικής αποστερήσεως.

Η Ελλάδα, οι Έλληνες, η Ελληνική ενατένιση του Κόσμου, υπέβαλαν την οδό της Αρετής ως προσωπικό και συλλογικό ιδεώδες. Και τούτο ανεξάρτητα από την ιδιαίτερη φιλοσοφική ή κοινωνική άποψη του καθενός.

Και οι νόμοι αυτό το ιδεώδες προστάτευαν. Και από μια αγωνιώδη εμμονή σ’ αυτό το ιδεώδες περιέπεσαν μάλιστα σε σφάλματα και υπερβολές, ακόμη και αδικίες: εξορίες δικαίων, καταδίκες και θανατώσεις! – αυτά, εκεί προς τα τέλη της ακμής των πόλεων, τότε που οι βάρβαροι είχαν υποσκάψει τα πάγια ήθη και έθη χιλιετηρίδων. Αλλά το κίνητρο δεν ακυρώνεται από το δυσανάλογο  προς την αξία του μέτρου αποτέλεσμα. Και το κίνητρο ήταν η διαφύλαξη της Αρετής, ιδίως της πολιτικής- κοινωνικής αρετής, πάση θυσία,  η διατήρηση του απόλυτου προβαδίσματος του κοινού αγαθού έναντι του προσωπικού συμφέροντος- ολικού και όχι μόνον υλικού. Το ίδιο ανεπιθύμητη με τη συσσώρευση πλούτου ήταν και η συγκέντρωση υπερβολικού θαυμασμού σ’ ένα πρόσωπο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσωπολατρεία, οπαδισμό (σημερινά σημεία των καιρών), δηλαδή, σε «πάγωμα» της κριτικής σκέψεως» σχετικά με τα έργα και τα λόγια του προσώπου αυτού.

Το μόνο αγαθό του οποίου η αύξηση ήταν κύριο αίτημα κοινωνικό και επίμονος αγώνας προσωπικός ήταν η Παιδεία – αλλά και αυτό μέσα από συλλογικούς διαλεκτικούς σχηματισμούς και πρακτικές. Η πράγματι δια βίου Παιδεία, που δεν αποδίδει σωρούς «γνώσεων» (σήμερα λέγονται «πληροφορίες»)· αλλά δημιουργεί ανθρώπους ικανούς να αφορμώνται, από τον διδασκόμενο λόγο, τον Δρόμο για να προχωρήσουν στο δικό του μονοπάτι ο καθ’ ένας· χωρίς να χάνουν την κεντρική κατεύθυνση, προωθούσαν την βασική αξιωματική θέση σε μια σειρά νέων δυναμικών στοχασμών, σε νέες στροφορμές, θα λέγαμε. Έτσι ο αρχικός εισηγητής μιας θεωρίας, μιας οδού προς την Αλήθεια, εύρισκε στους μαθητές του άξιους συνεχιστές. Αυτό, άλλωστε, επεδίωκε, αυτό ζητούσε όταν τόσο αυστηρά τους επέλεγε, όπως είναι γνωστό από τα κριτήρια  του Πυθαγόρα ή του Πλάτωνα π.χ., βάσει των οποίων εδέχοντο ή απέρριπταν εκείνους που εξέφραζαν την επιθυμία να εισαχθούν στις σχολές τους. Μάλιστα, μη λησμονούμε πως αυτή ακριβώς η άτεγκτη και μη εξαγοράσιμη  (όπως σήμερα) με χρήματα αξιολόγηση, έφερε την απόρριψη του ζάπλουτου αλλά τραχύ, βίαιου και τυραννικού Κύλωνος του Κροτωνιάτη· και η απόρριψη την συνωμοσία, τη διαβολή  και τον πόλεμο κατά του Πυθαγόρα και τέλος τον διωγμό της Σχολής του, τον θάνατο των μαθητών του (εκτός από δύο) όταν το απύθμενο μίσος των οπαδών του Κύλωνος τους οδήγησε να πυρπολήσουν την οικία όπου ευρίσκοντο οι Πυθαγόρειοι. Και κατέληξε στην αυτοεξορία του ίδιου του γέροντος πλέον Πυθαγόρα στο Μεταπόντιο όπου και τελείωσε την ζωή του. Αυτό το απύθμενο μίσος των «σπηλαιανθρώπων» της τότε εποχής είχε σαν συνέπεια, τραγική ίσως για την ανθρωπότητα, την κατάρρευση των προσπαθειών του Πυθαγόρα για την ίδρυση μιας πόλης φιλοσόφων, ίσων και ισότιμων καθ’ όλα. Το ακραίο αυτό γεγονός μπόρεσε να συμβεί σε πολιτισμικό- πολιτικό περιβάλλον αντίθετο προς το πνεύμα και την πρακτική που επικρατούσαν  στην κυρίως Ελλάδα.

Οι σπηλαιάνθρωποι – speculatores ένα πράγμα μισούσαν και μισούν θανάσιμα: την Παιδεία και τους πνευματικά εργαζόμενους ανθρώπους που αρνούνται να τους παραδοθούν. Το βλέπουμε στις μέρες μας σαν κανόνα, σαν καθολική κοινωνική γραμμή, «νόμιμη» και αποδεκτή- όπως κάθε κακία, ανοησία και ανηθικότητα.

Ο ίδιος ο Πλάτων, που συνηθίζεται να τον παρουσιάζουν σαν αιθεροβάμονα, σχεδόν χαμένο σε αναζητήσεις «ατομικής σωτηρίας», λίγο γκουρού, λίγο ψοφολάγνο – βεβαίως και δεν ήταν έτσι- αν και βίωσε επίσης τα πρώτα γεγονότα/ προμηνύματα της επερχόμενης καταστροφής του κόσμου του, του Ελληνικού Κόσμου, αν και βίωσε, επίσης, τον ψυχρό θάνατο του διδασκάλου του– έργο καιροσκόπων και συκοφαντών και αυτό- αν και, όπως ήταν επόμενο,  έπεσε σε βαθειά και πολύπλοκη, θα λέγαμε, υπαρξιακή κρίση, άφησε σαν απόσταγμα του καλού, πεπαιδευμένου, πνεύματός του τα τρία πολυτιμώτερα έργα του:

·         Τον «Τίμαιο»- το μοναδικό του έργο που αναφέρεται στην Γένεση και τη Σύσταση του Κόσμου όπου προβάλλονται ρωμαλέες θέσεις της Ορφικής Κοσμολογίας.

·          Την «Πολιτεία» όπου πραγματεύεται το ερώτημα «περί δικαιοσύνης», σε τι συνίσταται μια Πολιτεία Δικαίου. Τι είναι «άδικη Πολιτεία» και τι άδικη ψυχή και άδικο πολίτευμα, για να καταλήξει ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται σε μια Πολιτεία είναι συνάρτηση του ήθους  δηλ. της δικαιοσύνης και αρετής των αρχόντων ( κάτι μας θυμίζει αυτό) και να προτείνει ως μόνο ανάχωμα στην καταιγίδα της αδικίας την Παιδεία.

·         Τους «Νόμους» όπου, εκκινώντας από την φιλοσοφική αντίληψη ότι στην ανθρώπινη κοινωνία κυρίαρχη θέση έχει η αρετή (  =φρόνηση,  σωφροσύνη, δικαιοσύνη και ανδρεία) και το κοινό συμφέρον, προτείνει ένα πλήρες νομοθετικό σύστημα που θα εφαρμόζεται με την πειθώ και εν ανάγκη μόνο με τον καταναγκασμό. Μια πολιτεία δικαίων νόμων βασισμένων στην πειθώ και την διαπαιδαγώγηση.

Δεν εισακούστηκε, δεν μπόρεσε να πείσει τους σύγχρονούς του να ιδρυθεί μια πραγματική Πολιτεία Δικαίου ανάλογη με αυτή που είχε οραματισθεί, της οποίας η υλοποίηση θα μπορούσε να είχε ανατρέψει τον πανανθρώπινο ιστορικό ρου.  Αντίθετα δοκίμασε την σύλληψη και τη δουλεία! Είχε όμως φίλους, και αυτοί τον απελευθέρωσαν και τον βοήθησαν να ιδρύσει την Ακαδημία. Και, βέβαια, αυτή, η Ακαδημία διέσωσε εκείνα τα στοιχεία-όπλα, όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, με τα οποία η ανθρωπότητα καταπολέμησε  την πνευματοκτόνο λαίλαπα που ακολούθησε την πτώση του Αρχαίου Κόσμου. Μάλιστα η πίστη του Πλάτωνα στην αναγκαιότητα των κοινωνικοπολιτικών του οραμάτων, τον οδήγησε και στην διοργάνωση μιας εκστρατείας ιδεολόγων στην Μεγάλη Ελλάδα, Ακολούθησε πραγματική πολεμική σύρραξη  δυστυχώς δε η ήττα και ο θάνατος αυτών. Απεδείχθη  πάντως ακόμη μια φορά πως η πνευματική οδός οδηγεί πάντοτε στην ανάγκη της δράσεως για να βρει η Αλήθεια τόπο και θέσεις στον κόσμο. Ίσως, λοιπόν,  υπάρχει ακόμα κάποια σπίθα ελπίδας απέναντι στην νέα λαίλαπα που ο σημερινός άνθρωπος βιώνει καθημερινά. Αρκεί να βρεθούν οι Ταγοί!

Οι ταγοί όμως λείπουν προς το παρόν, ή βρίσκονται σε…. μακροχρόνια άδεια! Και οργιάζουν οι σπεκουλάτορες. Αυτοί που λυμαίνονται ασύστολα τον κόπο άλλων. Από τις συντάξεις των απομάχων που εργάστηκαν μια ολόκληρη ζωή, μέχρι τα πνευματικά δημιουργήματα. Υλικές και πνευματικές αξίες, όλα στο ξεπούλημα. Οι πρώτες ξεκοκκαλίζονται από τα «σαΐνια», οι δεύτερες αντιγράφονται ασύστολα και μεταπωλούνται από άλλα «σαΐνια», κακοαντιγραμμένες απομιμήσεις ιδεών και θεωριών απλωμένες σε αυτοσχέδιους πάγκους. Η ηθική στάση απέναντι σε κάθε δημιουργό, υλικού ή πνευματικού έργου, είναι ο σεβασμός και η εντιμότητα. Σε κάποια άλλη εποχή, στον ίδιο όμως τόπο, ο ανήθικος θα είχε να αντιμετωπίσει την Ηλιαία και τους Ένδεκα! Επειδή τότε η Ελλάδα ήταν τόπος Πολιτισμού και την κατοικούσαν πνευματικοί άνθρωποι, ευφυείς και ενάρετοι, ξυπνητοί, αρκετά υπερήφανοι ώστε να μην καταντούν λογοκλόποι και να επαίρονται και, δυστυχώς, να επευφημούνται όπως σήμερα για την όποια λωποδυσία.

Σήμερα σε ποιόν τόπο ζούμε;  Πολύ φοβάμαι πως ό, τι κι αν είναι, Ελλάδα δεν είναι. Μήτε και Έλληνες είναι όσοι τον λυμαίνονται. Έλληνες κατά το είδος, κατά την συμπεριφορά, κατά την εσωτερική τους, δηλαδή, μορφολογία. Γιατί και κατά τον Ισοκράτη: «Αισχρόν ει τούνομα φέρειν, κουχί το είδος».

Δυστυχώς, πολλοί, πάρα πολλοί, ζουν ανάμεσά μας, καιροσκόποι, αρπακτικά του κόπου άλλων για να αναδυθούν αυτοί , οι κοινοί λωποδύτες, στο φως της δημοσιότητας και της αναγνώρισης και να καταποντίσουν στη λήθη τον δημιουργό του όποιου έργου. Ζητώντας τι άλλο παρά τη συσσώρευση πλούτου και,  προπάντων, φήμης ( και …οπαδούς!) που δεν τους ανήκουν.

Σημειώνεται, μάλιστα, ότι στο είδος αυτό, που έχει βαθειά αλώσει την γνήσια συνείδηση των σημερινών  Ελλήνων, κατατρώγοντας τις βαθειές της ρίζες,  ανήκουν και πολλοί αυτοαποκαλούμενοι «διδάσκαλοι» της Ελληνικής Παιδείας. Αυτοί υπόσχονται στους διψασμένους το άγιο νάμα της αναβιώσεως, της αναγεννήσεως της Ελληνικής τους ψυχής. Αλλά δεν είναι παρά σοφιστές. Κάπηλοι, «έμποροι μαθημάτων», «εριστικοί ανταγωνιστές» κατά τον Πλάτωνα (Σοφιστής). Έτσι η Ελληνική Παιδεία, το θεμελιώδες έρεισμα της αναγκαίας εξυγιάνσεως του τόπου μας ( και του Κόσμου όλου, για να θυμηθούμε τον Σικελιανό) ακυρώνεται και μάλλον βεβηλώνεται από «κοιμισμένους» (βλ. Ηράκλειτο)  που μεταδίδουν τη νόσο τους όπου εγγίζουν. Εφθάσαμε, λοιπόν, να επικροτούμε τους αδίκους, τους ήδη σχολάζοντες στις όχθες του ποταμού Αμέλητος ( Πλάτων: Πολιτεία) και βλέπουμε με «μισό μάτι» όσους πραγματικά κοπιάζουν και, δυστυχώς, ερήμην και εν αγνοία τους τροφοδοτούν τους «σπεκουλάτορες» με πρώτες ύλες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Γίνεται φανερό λοιπόν, πως η αφύπνισή μας πρέπει να ξεκινήσει από την αναθεώρηση/ανατροπή μέσα μας της επιδοκιμασίας προς τους πονηρούς, τους «καταφερτζήδες», τους λαλούντες και μη λέγοντες. Με τη συνειδητοποίηση πως η Ελληνική μας Ψυχή ζητεί τον κοινό Λόγο, τη σχέση της με το Σύμπαν και την Κοινωνία, όχι «ατομικές σωτηρίες». Η Παιδεία είναι το μέσον. Αυτή θα μας οδηγήσει και στην πολιτική, κοινωνική και προσωπική κάθαρση και ανασυγκρότηση. Αυτή θα  μας βοηθήσει να αντιδράσουμε στην ορμέμφυτη ροπή της εθελοδουλείας και της χειραγωγήσεως που δεν αρμόζει σε Έλληνες.

Μαρία Ιω. Σίδερη
Νοέμβριος  2010