Την ώρα που ο Γ. Παπακωνσταντίνου διαπραγματευόταν ατέλειωτες ώρες με τους εκπροσώπους της τρόικας για την… ανάσταση του μνημονίου, που φαίνεται πλέον ότι οδηγεί τη χώρα με μαθηματική βεβαιότητα σε αδιέξοδο, η γερμανική κυβέρνηση άφηνε να διαρρεύσει στο Spiegel η πρότασή της για ελεγχόμενες χρεοκοπίες στην Ευρωζώνη, το οποίο θυμίζει… θάλαμο βασανιστηρίων για τους χρεοκοπημένους της Ευρωζώνης και, αν ποτέ εφαρμοσθεί για την Ελλάδα, εγγυάται τον εγκλωβισμό της χώρας σε μια «παγίδα» υπερχρέωσης και φτώχειας αόριστης χρονικής διάρκειας! Σύμφωνα με το έγκυρο γερμανικό περιοδικό, που επικαλείται non paper, το οποίο διακινείται εσωτερικά στους κύκλους της κυβέρνησης του Βερολίνου, η πρόταση που θα κατατεθεί από την Γερμανία, ενόψει της κρίσιμης Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. στο Βερολίνο βασίζεται στην ιδέα της ρήτρας συλλογικής δράσης (“collective action clause”), μέσω της οποίας θα μεταφερθεί στους πιστωτές του ιδιωτικού τομέα ένα μέρος του κόστους της κρίσης στις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης.
Όπως αναφέρει το περιοδικό, πρόκειται για ένα σχέδιο που έχουν επεξεργασθεί από κοινού η Καγκελαρία, το υπουργείο Οικονομικών και το υπουργείο Εξωτερικών. Το σχέδιο, ειδικότερα, προβλέπει τα εξής:
– Από τον Ιούνιο του 2013 και μετά, δηλαδή αφού θα έχει εκπνεύσει η διάρκεια ισχύος του προσωρινού μηχανισμού στήριξης, όλα τα ομόλογα που θα εκδίδονται στην Ευρωζώνη θα ενσωματώνουν ρήτρες συλλογικής δράσης.
– Πρόκειται ουσιαστικά για μια πρόβλεψη, με την οποία θα καθορίζεται εκ των προτέρων τι θα συμβαίνει σε περίπτωση αναδιάρθρωσης του χρέους. Ο αγοραστής του ομολόγου θα γνωρίζει εκ των προτέρων, ότι σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής οι πιστωτές θα αποφασίζουν κατά πλειοψηφία την επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου, ή την αλλαγή του επιτοκίου, ή τη μείωση της ονομαστικής του αξίας («κούρεμα»).
– Το κράτος που θα βρίσκεται σε αδυναμία πληρωμής και οι πιστωτές θα έρχονται σε διαπραγμάτευση με τη μεσολάβηση ενός διακυβερνητικού οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο θα έχει και τη δυνατότητα να παρέχει χρηματοδότηση στο κράτος με δυσκολίες εξυπηρέτησης του χρέους του (πρόκειται ουσιαστικά για μια ευρωπαϊκή εκδοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου).
– Το νέο όργανο, θα αντλεί χρηματοδότηση από δύο πηγές: από συνδρομές των κρατών μελών της Ευρωζώνης, ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ, αλλά και από τα πρόστιμα που θα πληρώνουν οι χώρες-παραβάτες των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωζώνης -δηλαδή, μια χώρα πρώτα θα πληρώνει πρόστιμα για το υπερβολικό της έλλειμμα και μετά με τα ίδια χρήματα θα την δανείζει το «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο»!
– Ο μηχανισμός διάσωσης θα ενεργοποιείται ύστερα από πρόταση της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που θα καλούνται κάθε φορά να εξετάζουν τη δυνατότητα ενός κράτους της Ευρωζώνης να εξυπηρετήσει το χρέος του.
Ο γερμανικός μηχανισμός, όπως περιγράφεται από το non paper που επικαλείται το Spiegel αφήνει ένα σημαντικό κενό: για αρκετά χρόνια μετά το 2013 ο μηχανισμός ελεγχόμενης αναδιάρθρωσης χρέους δεν θα μπορεί στην πραγματικότητα να τεθεί σε λειτουργία! Και αυτό γιατί θα χρειασθούν, όπως αναγνωρίζεται και στο έγγραφο της κυβέρνησης του Βερολίνου, έξι με οκτώ χρόνια για να αντικατασταθεί σημαντικό μέρος του χρέους με νέου τύπου ομόλογα. Για αυτή τη μεταβατική περίοδο, αναφέρει το έγγραφο, θα χρειασθεί να αναζητηθεί μια εναλλακτική λύση.
Τι σημαίνουν όλα αυτά σε μια υποθετική εφαρμογή τους στην ελληνική περίπτωση, αλλά και γενικότερα για τις ασθενέστερες χώρες της Ευρωζώνης; Τραπεζικά στελέχη τονίζουν, ότι με τη ρήτρα αναδιάρθρωσης χρέους η αγορά ομολόγων της Ευρωζώνης θα χωρισθεί οριστικά σε δύο ταχύτητες: στην πρώτη, θα βρίσκονται η Γερμανία και άλλες χώρες του ισχυρού Βορρά, που θα δανείζονται με εξαιρετικά χαμηλό κόστος από τις αγορές και στη δεύτερη η Ελλάδα και οι άλλες ασθενείς χώρες της περιφέρειας, που «καταδικάζονται» μετά το 2013 σε μόνιμα υψηλά κόστη δανεισμού, αφού οι αγορές θα ενσωματώνουν στην τιμολόγηση τον κίνδυνο αναδιάρθρωσης χρέους.
Ακόμη δηλαδή και αν η Ελλάδα καταφέρει εκ θαύματος να… βγει αρτιμελής από την προκρούστεια κλίνη του μνημονίου, από το καλοκαίρι του 2013 και μετά θα πρέπει να δανείζεται με κόστος εκατοντάδων μονάδων βάσης πάνω από το σημερινό κόστος δανεισμού της από τον προσωρινό μηχανισμό στήριξης (5%), πράγμα που είναι βέβαιο ότι θα καταστήσει αδύνατη την ομαλή εξυπηρέτηση του χρέους. Όσο πιο δύσκολη θα γίνεται η εξυπηρέτηση (άρα και η αναδιάρθρωση πιθανότερη), τόσο υψηλότερο θα είναι το κόστος δανεισμού της Ελλάδας, που είναι βέβαιο ότι θα οδηγηθεί με αυτό τον τρόπο σε ατελείωτη, εξαντλητική λιτότητα, χωρίς όμως να αποφύγει τελικά την προσφυγή στο μόνιμο μηχανισμό στήριξης, την αναδιάρθρωση του χρέους και την επιβολή δρακόντειων όρων για την επόμενη φάση ακόμη πιο «αιματηρής» λιτότητας.
Στην περίπτωση που η Ελλάδα -που είναι και το πιθανότερο- δεν καταφέρει να εφαρμόσει το μνημόνιο, θα πρέπει να αναζητηθεί η «μεταβατική λύση», η οποία από το γερμανικό έγγραφο αφήνεται σκόπιμα ανοικτή σε διαπραγμάτευση. Το πιθανότερο είναι, ότι στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα θα υποστεί κατ’ αρχάς τα πρόστιμα για τα υπερβολικά της ελλείμματα και, επιπλέον, θα είναι υποχρεωμένη να διαπραγματευθεί άλλο ένα σκληρό πρόγραμμα λιτότητας αόριστης διάρκειας, για να εξασφαλίσει χρηματοδοτικές «γέφυρες» αρχικά από τον προσωρινό μηχανισμό στήριξης και, στη συνέχεια (μετά το 2013) από το μόνιμο μηχανισμό.
Πόσο πιθανό είναι αυτό το σενάριο; Εξαιρετικά πιθανό, λένε οι περισσότεροι αναλυτές. Τα χθεσινά στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών δείχνουν μια εξαιρετικά ανησυχητική εκτίναξη του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης στο τέλος του 9μήνου, το οποίο έφθασε σχεδόν στα 337 δις. ευρώ, με ένα «άλμα» σχεδόν 20 δις. ευρώ, μέσα στο α’ τρίμηνο εφαρμογής του μνημονίου. Αυτό συνέβη επειδή, βάσει του μνημονίου, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να καλύπτει τις τρέχουσες δανειακές της ανάγκες με εκδόσεις πανάκριβων εντόκων γραμματίων, για τα οποία οι τόκοι προκαταβάλλονται και προστίθενται αμέσως στο χρέος. Υπενθυμίζεται, ότι σύμφωνα με τους στόχους της τελευταίας αναθεώρησης του μνημονίου, μέχρι το τέλος του 2010 η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να κρατήσει το χρέος σε επίπεδα μέχρι τα 342 δις. ευρώ («οροφή» χρέους), δηλαδή οι αποκλίσεις είναι ήδη τεράστιες -υπολογίζεται ότι ως το τέλος του χρόνου θα μιλάμε για μια διαφορά της τάξεως των 16 δις. ευρώ από το πλαφόν!
Με τέτοιο ρυθμό υπερχρέωσης της χώρας σε συνθήκες όλο και βαθύτερης ύφεσης, που καταδεικνύει την αδυναμία εφαρμογής του μνημονίου, η Ελλάδα είναι καταδικασμένη αργά ή γρήγορα να περάσει στο… θάλαμο βασανιστηρίων του γερμανικού, μόνιμου μηχανισμού «στήριξης» (βλ.: καταδίκης σε ατέλειωτη ύφεση, φτώχια και εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων της χώρας). Γι’ αυτό και έχει ελάχιστη σημασία με ποιο ακριβώς τρόπο καλύφθηκαν στις χθεσινές διαπραγματεύσεις Παπακωνσταντίνου-τρόικας οι διαφορές με τους επιτηρητές για τις μετατάξεις στις ΔΕΚΟ, ή για τις επιχειρησιακές συμβάσεις στον ιδιωτικό τομέα…
