Η ελληνική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο της πώλησης νησιών!

Αθήνα, λίγο πριν από το Πάσχα του 2008. Ο Αντουάν Μααλούφ μπήκε στο γραφείο της υφυπουργού τουρισμού της Ελλάδας με μια ασυνήθιστη πρόταση: ήθελε να αγοράσει ένα ελληνικό νησί. Ο 63χρονος διευθύνων σύμβουλος της επενδυτικής εταιρείας με έδρα το Μονακό ΜΜC Group ακούμπησε 15 δις ευρώ υπό τη μορφή εγγυήσεων που είχαν εκδοθεί από μερικά από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στις ΗΠΑ και Ευρώπη πάνω στο τραπέζι συνεδριάσεων από ξύλο μαόνι και κάτω ακριβώς από τη μύτη της υπουργού.

Η ιδέα του Μααλούφ ήταν απλή. Ο ίδιος και η επενδυτική του εταιρεία θα πλήρωναν 120 εκατομμύρια ευρώ για την αγορά της νησίδας Πάτροκλος – μιας άγονης έκτασης 10.000 στρεμμάτων στο Σαρωνικό Κόλπο, γνωστής και ως Γαϊδουρονήσι στους ψαράδες – και θα έχτιζαν ένα θεματικό πάρκο σε στυλ Λας Βέγκας. Δεν απείχε πολλή ώρα από την Αθήνα με σκάφος, και ο Μααλούφ σχεδίαζε να το τιγκάρει με καζίνα, γήπεδα γκολφ, ξενοδοχεία πολυτελείας που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν 50.000 περίπου άτομα και μια μαρίνα για 1000 περίπου σκάφη. Το όλο σχέδιο θα παρείχε θέσεις εργασίας σε 8.000 περίπου Έλληνες, σε μια εποχή που η χώρα αναζητούσε λύσεις στο πρόβλημα της ανεργίας. Η Ντονατέλλα Βερσάτσε είχε ήδη συμφωνήσει να χτίσει ένα ξενοδοχείο πολυτελείας εκεί.

“Το μόνο που απαιτούνταν για να ξεκινήσω ήταν μια επιστολή που θα μου εγγυόταν την συνεργασία της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση της απίστευτης γραφειοκρατίας”, λέει ο Μααλούφ. “Χρειαζόμουν μια δέσμευση, μια επίσημη γραπτή εγγύηση”. Αντί γι αυτό, σύμφωνα πάντα με τον Μααλούφ, η υφυπουργός τουρισμού Φάνη Πάλλη-Πετραλιά του είπε: “Η ελληνική κυβέρνηση σας προσφέρει την πλήρη στήριξή της” και “Σας ευχόμαστε όλα να πάνε καλά”. “Αυτό σημαίνει ότι θα μου δώσετε την επιστολή;” επανέλαβε ο Μααλούφ. “Μα τι μου λέτε;” αντέδρασε η Πετραλιά. “Δεν εμπιστεύεστε την ελληνική κυβέρνηση;”

Ο Μααλούφ ισχυρίζεται ότι ποτέ δεν έλαβε την επιστολή που χρειαζόταν, με αποτέλεσμα να έχει άδοξο τέλος το επενδυτικό του σχέδιο στο Γαϊδουρονήσι, άλλο ένα θύμα της γραφειοκρατικής παράλυσης και της θεσμοθετημένης διαφθοράς που και η παρούσα κυβέρνηση προσπαθεί να ελέγξει. Η Ελλάδα υπολογίζεται ότι θα χρωστά στους δανειστές της 400 δις ευρώ μέχρι το 2012, μετά από την υπογραφή του μνημονίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πριν από μερικούς μήνες. Αντιμέτωπος με αποπληρωμές ύψους 4 δις τον μήνα ο Παπανδρέου, πρότεινε στη σύνοδο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ τον Ιανουάριο του 2010 μια στρατηγική που μόνο επιχειρήσεις που βρίσκονται στα πρόθυρα χρεωκοπίας θα πρότειναν: την πώληση πολύτιμων “πάγιων”. Και οι πιο πολύτιμοι θησαυροί που έχει να προσφέρει η χώρα είναι τα 6.000 ηλιόλουστα νησιά της, τα οποία, μαζί με κάποια ακίνητα πολυτελείας και αρκετές εκτάσεις που ανήκουν στο δημόσιο, θα μπορούσαν να αποφέρουν ένα υγιές “πριμ” στη διεθνή αγορά.

Οι περισσότερες εκτάσεις της νησιωτικής Ελλάδας βρίσκονται σε χέρια ιδιωτών και η αξία τους εκτιμάται σε ποσά που κυμαίνονται μεταξύ 3 και 150 εκατομμυρίων ευρώ. Μπορεί να μην αποτελούν δημόσια περιουσία, ωστόσο το κράτος έχει κέρδος από τις πωλήσεις, χάρη στο φορολογικό σύστημα και τις επενδύσεις οι οποίες δημιουργούν θέσεις απασχόλησης και προσελκύουν τουρίστες. Αποτέλεσμα είναι η ενεργή συμμετοχή του κράτους σε κάθε είδος συναλλαγών, από την έγκριση ενός συμβολαίου έως τη ρύθμιση κάθε λεπτομέρειας που αφορά το ποιός θα μπορεί να αγοράσει ακίνητη περιουσία και τι ποσό θα πρέπει να καταβάλει. Το καθεστώς αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βρίσκονται οι πολίτες στο έλεος της κρατικής γραφειοκρατίας. Παρ’ όλο που δεν έχουν γίνει πωλήσεις από τότε που ο Παπανδρέου πρωτοανέφερε την ιδέα, οι δυνατότητες είναι τεράστιες. Στο Ιόνιο Πέλαγος βρίσκεται ο Σκορπιός, το διάσημο απόκτημα του Αριστοτέλη Ωνάση. Λίγο πιο πέρα είναι η Σπετσοπούλα, ιδιοκτησία της οικογένειας Νιάρχου, καθώς και η Κορωνίδα, καταφύγιο της φατρίας Λιβανού. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Το πρόβλημα είναι ότι οι πολυδαίδαλες διαδικασίες σε επίπεδο δημοτικό, νομαρχιακό, στρατιωτικό και εκκλησιαστικό ακόμα, με νόμους, διατάγματα και ρυθμίσεις κάνουν την πώληση αυτών των νησιών σχεδόν αδύνατη, αφού κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει ως προς το ποιός είναι ιδιοκτήτης ποιάς έκτασης.

Η Ελλάδα δεν είναι το μόνο κράτος σήμερα που έχει βρεθεί αντιμέτωπο με ένα ολέθριων διαστάσεων δημόσιο χρέος και βρίσκεται στην ανάγκη να πουλήσει ακίνητη περιουσία που ελέγχεται από το δημόσιο. Μεταξύ 1993 και 1995, για παράδειγμα, 20.000 από τις 27.000 δημόσιες επιχειρήσεις της Ρωσίας πουλήθηκαν έναντι του 10% της αξίας τους για να εξοικονομηθούν απαραίτητα κεφάλαια, λέει ο ειδικός στα θέματα ρωσικής πολιτικής Μπαρίς Καγκαρλίτσκι, διευθυντής του Ινστιτούτου Σπουδών για την Παγκοσμιοποίηση και τα Κοινωνικά Κινήματα, που εδρεύει στη Μόσχα.

“Τα ελληνικά νησιά εξάπτουν πιο πολύ την περιέργεια των ξένων επενδυτών απ’ ότι μια συζήτηση για την αναλογία χρέους – ΑΕΠ, όταν ενδιαφέρονται να χτίσουν μια αλυσίδα από εμπορικά κέντρα πάνω σε ευαίσθητη έκταση που ελέγχεται από το δημόσιο”, λέει ο Μιχάλης Βασιλείου, διευθύνων σύμβουλος της κτηματομεσιτικής εταιρείας ΝΑΙ Global και σύμβουλος των μόνιμων ελεγκτών του ΔΝΤ που εξετάζουν σχέδια πώλησης ή ενοικίασης ακινήτων του δημοσίου. Αυτό που θέλει να πει είναι ότι η προσφορά νησιών ενδέχεται να προσελκύσει διάφορους αγοραστές που είναι πιθανό να κάνουν αναγκαίες για τη χώρα επενδύσεις . “Ωστόσο η κυβέρνηση μέχρι στιγμής είναι αρνητική στο να κάνει προσφορές ελκυστικές για επιχειρηματίες και επενδυτές. Αν προσφέρεις 200 εκατομμύρια για επενδύσεις, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δεν θα αρνηθεί να σε βοηθήσει να απαλλαγείς από την γραφειοκρατία. Ένα ευρώ λιγότερο αν τους δώσεις, θα μείνεις μόνος σου μέσα σ’ αυτό τον λαβύρινθο”.

Παρά τον ενθουσιασμό του Παπανδρέου για την ιδέα, στην πραγματικότητα η αγορά ενός ελληνικού νησιού είναι απίστευτα δύσκολη. Οι επίδοξοι αγοραστές συχνά περνάνε από πιο χρονοβόρα διαδικασία όταν διαπραγματεύονται την τελική τιμή ενός ακινήτου του δημοσίου με τους κρατικούς γραφειοκράτες παρά με τον ιδιώτη στου οποίου τα χέρια βρίσκεται. Αφήστε την περιπέτεια του εντοπισμού του πραγματικού ιδιοκτήτη της περιουσίας. “Εκκρεμούν στα δικαστήρια υποθέσεις για ακίνητα που πρωτοκατατέθηκαν το 1838”, μας λέει ο πρώην γραμματέας του υπουργείου Οικονομίας Στρατής Στρατήγης, πρώην επικεφαλής της επιτροπής για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004 και νομικός σύμβουλος του Μααλούφ στην διαδικασία προσφοράς για την αγορά της νησίδας Πάτροκλος. “Ως χώρα δεν διαθέτουμε ακόμη κτηματολόγιο”.

Η ΕΕ παρείχε στην Ελλάδα 60 εκατομμύρια ευρώ περίπου για να ξεκινήσει την οργάνωση εθνικού κτηματολογίου το 1994. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Πέτρο Δούκα, πρώην υφυπουργό Οικονομικών και Εξωτερικών, “η ΕΕ πήρε πίσω μέρος του πακέτου. Το κόστος της δημιουργίας του κτηματολογίου εκτοξεύθηκε από 1.300 ευρώ στα 30.000 ευρώ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Μια ανεξάρτητη μελέτη που επέβλεψε ο Βασιλείου είναι το πρόχειρο ακόμα κτηματολόγιο που διαθέτει η χώρα σήμερα. Ψάχνοντας στα δικαστικά αρχεία, ο Βασιλείου λέει ότι ανακάλυψε ότι το δημόσιο αμφισβητεί σήμερα 6.750.000 στρέμματα γης που διεκδικούν ιδιώτες. Η Εκκλησία της Ελλάδας επίσης διεκδικεί άλλα 3.250.000 στρέμματα γης. Ο Στρατήγης αποκαλεί την κρίση αυτή “πρόβλημα απλών μαθηματικών”. “Η ελληνική κυβέρνηση”, λέει χαρακτηριστικά, “ποτέ δεν έμαθε να μετράει”.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση που δείχνει παραστατικά την δαιδαλώδη φύση της ιδιοκτησίας γης στην Ελλάδα είναι αυτή της Αγίας Τριάδας, μιας συστάδας νησίδων σε σχήμα κιθάρας στον Ευβοϊκό Κόλπο, όπου κάποτε πέρασαν μια νύχτα οι Μπητλς. Το μουσικό συγκρότημα προσπαθούσε για τρία χρόνια να αγοράσει την Αγία Τριάδα από τον ιδιοκτήτη της, Σοφοκλή Παπανικολάου, ξάδελφο του γιατρού και ερευνητή Γεωργίου Παπανικολάου που εφηύρε το γνωστό τέστ Παπ. Παρά τις προσπάθειές τους, οι Μπητλς απέτυχαν και τελικά αγόρασαν κάποιο άλλο νησί, το οποίο πούλησαν λίγους μήνες αργότερα.
Οι επιστάτες μπορεί να το αποκαλούν Αγία Τριάδα, αλλά άλλη εκδοχή θα ακούσετε αν μιλήσετε με εκπρόσωπο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι ιερείς λένε ότι η συστάδα των νησίδων με 300 ελαιόδεντρα και αμυγδαλιές ονομάζεται Το Νησί του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, και ότι θα βοηθήσουν ευχαρίστως να συντομευθεί η γραφειοκρατική διαδικασία αν κάποιος υποσχεθεί να ανεγείρει ένα παρεκκλήσι. “Αν θέλετε να οικοδομήσετε μια νέα κατοικία σε οποιοδήποτε οικόπεδο, χτίστε μια εκκλησία και η Αρχιεπισκοπή θα εκδώσει την οικοδομική άδεια”, εξηγεί η Κατερίνα Σαμαροπούλου, διευθύντρια του κτηματομεσιτικού γραφείου του νησιού με την επωνυμία Α. Σαμαροπούλου και Σια. “Το νέο αυτό σπίτι αποκαλείται τώρα ξενώνας. Η πισίνα γίνεται η κολυμβήθρα. Χωρίς να πληρώσετε φόρο”.

Οι ψαράδες έχουν το δικό τους νησί του Αγίου Πνεύματος, όπου το φάντασμα ενός καταπονεμένου εραστή λέγεται ότι στοίχειωσε τον ενετικό πύργο του 17ου αιώνα. Η επίσημη τιμή πώλησης είναι 20 εκατομμύρια ευρώ, για όλους εκτός από την οικονομική εφορία.
Η Μαριέλλα Καζώνη, η δικηγόρος που εκπροσωπεί την οικογένεια Παπανικολάου για την πώληση του Αγίου Πνεύματος, χύνει καφέ κάτω από μια ροδιά και επιχειρεί να μας ξεμπερδέψει το νήμα της σύγχυσης, ενώ χαϊδεύει δύο σκυλιά, τον Μύθο και τον Αίνο. “Υπάρχει ένας φόρος 9% επί των 20.000.000 ευρώ που είναι η τιμή πώλησης”, μας εξηγεί η Καζώνη.

Αλλά η τοπική εφορία εκτιμά το νησί του Αγίου Πνεύματος σε περίπου 1,5 εκατ. ευρώ. Γι’ αυτό και υποχρεώνει η σύμβαση πώλησης που πηγαίνει στην εφορία να λέει 1.500.000 ευρώ. Πληρώνετε τον πωλητή 20 εκατομμύρια ευρώ, αλλά καταβάλλετε στην κυβέρνηση μόνο το 9% των 1,5 εκατομμυρίων ευρώ. Η εφορία είναι εντάξει με αυτό. Φτηνά, ε;”

Η σύγχυση γύρω από την αξία της γης είναι προφανώς μία μόνο από τις προκλήσεις που αγοραστές και πωλητές αντιμετωπίζουν στην προσπάθειά τους να κάνουν μια συναλλαγή για το νησί. “Οκτώ υπουργεία, από το Πολιτισμού μέχρι το Εθνικής Άμυνας, εμπλέκονται στη διαδικασία της πρώτης αγοράς ενός ελληνικού νησιού”, λέει η Σαμαροπούλου, καθώς το σούρουπο πέφτει πάνω από το Άγιο Πνεύμα. “Τότε, αφού θα έχετε τις υπογραφές και των οκτώ υπουργείων, και ανάλογα με το πού βρίσκεται το νησί είναι και ποιό είναι το νομικό καθεστώς του, πας πίσω στο υπουργείο Οικονομικών για να δούμε αν θέλουν να το αγοράσουν στην τιμή που καθόρισε η εφορία”.

Όσοι αγοραστές δεν είναι πολίτες της ΕΕ πρέπει να υποβληθούν σε περαιτέρω έλεγχο από το υπουργείο Άμυνας για να διασφαλιστεί ότι δεν συνιστούν στρατιωτική απειλή για την Ελλάδα σε περίπτωση τουρκικής εισβολής. “Η πιο τραυματική συναλλαγή στην Ελλάδα είναι η αγορά ενός νησιού”, λέει η Σαμαροπούλου. “Μιλάμε για περίπου 2.500 επίσημες άδειες που χρειάζονται για να πραγματοποιηθεί η πώληση. Οι 60 σοβαροί ξένοι πελάτες που έχω και ενδιαφέρονται για την αγορά νησιών το βρίσκουν αυτό εκπληκτικό και απίστευτο. “Εκτιμούμε ότι η κυβέρνηση θα δέχεται προσφορές για κρατική γη αξίας 300 δις ευρώ, ένα 15% σε ακίνητα πολυτελείας σε παραλίες και σε νησιωτικές περιοχές”, μας πληροφορεί. “Μπορείτε να φανταστείτε το χάος;”

Γνωρίζοντας το μέγεθος αυτού του χάους, η κυβέρνηση Παπανδρέου προσέλαβε τον Γιώργο Παπαϊωάννου, διευθύνοντα σύμβουλο της Piraeus Real Estate, μιας υπηρεσίας της Τράπεζας Πειραιώς, για να αξιολογήσει, να εκτιμήσει και να διαθέσει προς πώληση ή μίσθωση δημόσια ακίνητη περιουσία και να φέρει μια τάξη στις συναλλαγές στο νησί. Το γραφείο της ομάδας του είναι δίπλα στο Νομισματικό Μουσείο στην Αθήνα, οκτώ ορόφους πάνω από ένα ως επί το πλείστον άδειο εμπορικό κέντρο. Έχουν 50 ακίνητα για διάθεση σε όλη τη χώρα. “Είμαι ένας από τους συμβούλους, ο άνθρωπος που λέει στο κράτος τι έχει και πώς να το πουλήσει καλύτερα”, λέει ο Παπαϊωάννου. “Μη με ρωτάτε πόσα στρέμματα έχουμε, γιατί κανείς δεν ξέρει πραγματικά”.

Δεν γνωρίζει ακόμα τις λεπτομέρειες, για παράδειγμα, για τα 25 στρέμματα ανεκμετάλλευτης ακίνητης περιουσίας σε παράκτια περιοχή στο νησί της Ρόδου που η κυβέρνηση του ζήτησε να εκτιμήσει για να πουληθεί από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού. “Ίσως μάλιστα να μην είναι 25 στρέμματα”, λέει ο Παπαϊωάννου, ανάβοντας ένα τσιγάρο. “Είναι οι καταληψίες. Δεν γνωρίζουμε πόσοι υπάρχουν που ζουν μέσα στην περιοχή”.

Οι υπολογισμοί του Παπαϊωάννου δείχνουν επίσης ότι η κυβέρνηση διαθέτει εκτάσεις αξίας 300 δις ευρώ προς πώληση στους επενδυτές. Η τελευταία στην ιστορία καταγεγραμμένη πώληση τόσο μεγάλης έκτασης δημόσιας ακίνητης περιουσίας ήταν η αγορά της Λουιζιάνα το 1803, όταν ο Ναπολέων πούλησε στις ΗΠΑ έναντι 15 εκατομμυρίων δολαρίων έκταση 2.145 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη Βόρεια Αμερική που κατοικούνταν από 74.556 ανθρώπους. Όπως η Ελλάδα σήμερα, η Γαλλία ήταν σε απελπιστική ανάγκη για μετρητά για να εξοφλήσει τα χρέη της. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τόμας Τζέφερσον έστειλε στον Ναπολέοντα 3 εκατομμύρια δολάρια σε χρυσό και άφησε τον αυτοκράτορα να χρηματοδοτήσει τα υπόλοιπα μέσω ομολόγων που εκδόθηκαν από την εταιρεία Baring & Co στο Λονδίνο και από αγγλικούς και ολλανδικούς επενδυτικούς οίκους. “Αν βάλουμε 300 δις ευρώ στο τραπέζι των δανειστών, θα λυθεί το δημοσιονομικό πρόβλημα”, λέει ο Παπαϊωάννου. “Αλλά αυτό θα το αποφασίσει η κυβέρνηση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η γραφειοκρατία. Ίσως ήρθε η ώρα να δώσουμε ένα χαστούκι στις αρχές”.

Η Ρενέ Πάπας, πρώην σύμβουλος του υφυπουργού Εξωτερικών Θεόδωρου Κασίμη και του υφυπουργού Οικονομικών Δούκα, είναι ιδρυτικό μέλος των Ξένων Επενδυτών για την Ελληνική Ανάπτυξη, ενός ιδιωτικού ομίλου, στόχος του οποίου είναι να προσελκύσει ξένα κεφάλαια και να κατευθύνει μικρές επιχειρήσεις έτσι ώστε να χειριστούν τις διαδικασίες απίστευτης γραφειοκρατίας. Τα τελευταία οκτώ χρόνια, σύμφωνα με την ίδια, ο όμιλός της έχει δει επενδυτές με 100 εκατομμύρια ευρώ δυνητικό επενδυτικό κεφάλαιο από τη Νότια Αφρική, την Ελβετία, το Βέλγιο και την Αυστραλία να σηκώνονται και να φεύγουν από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Πηγή: Ελλήνων Αφύπνιση