Φίλοι μου
Με το κείμενο αυτό σηματοδοτώ την επιστροφή μου στην ενεργό αρθρογραφία, καθώς γύρισα στην Ελλάδα πριν λίγες ημέρες. Ευχαριστώ το Stardust για την πολύτιμη συνεισφορά του κατά τη διάρκεια της απουσίας μου, ενώ θα χαρώ ιδιαιτέρως αν δω ξανά δημοσιεύσεις του στην «Ανούσια Πίστη». Όπως σας προϊδέασα την προηγούμενη φορά, έχω σκοπό να διευρύνω τη θεματολογία του blog αυτού πέρα από το δίπολο θρησκεία-αθεΐα, εμπλουτίζοντάς το με κοινωνικά, φιλοσοφικά, ψυχολογικά και άλλα θέματα. Σήμερα όμως θα ευθυγραμμιστώ λίγο με την αρχική κατεύθυνση του ιστολογίου, παρουσιάζοντάς σας ένα καθαρά θρησκευτικό άρθρο.
Πρόσφατα είδα το “Religulous” του Bill Maher, σε DVD από μεγάλη αλυσίδα βιντεοκλάμπ, κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, καθώς συνήθως τέτοιες «αιρετικές» παραγωγές τις βρίσκεις μόνο μέσω διαδικτύου. Η προσπάθεια του δημιουργού ήταν να γελοιοποιήσει τα θεμελιώδη δόγματα διαφόρων θρησκειών, εστιάζοντας κυρίως στις τρεις συγγενικές μεταξύ τους μονοθεϊστικές, το Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και τον Ισλαμισμό. Αν και έχω κάποιες ενστάσεις, κυρίως στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τον Ιουδαϊσμό, εντυπωσιάστηκα σε γενικές γραμμές από το καλοδουλεμένο αυτό ντοκιμαντέρ και σας το συστήνω ανεπιφύλακτα. Το έναυσμα για το σημερινό άρθρο μου το έδωσε η νύξη του “Religulous” στην εκπληκτική ομοιότητα του βιβλικού Ιησού με παλαιότερους μεσσίες και θεότητες. Αν και έχω αναφερθεί επιφανειακά σ’ αυτό στο παρελθόν, αποφάσισα να σας παρουσιάσω ένα πιο πλήρες και δουλεμένο κείμενο πάνω στο σημαντικότατο αυτό θέμα, που δυστυχώς οι περισσότεροι αγνοούν.
Ο Χριστιανισμός, όπως και όλες οι θρησκείες γενικότερα, δεν εμφανίστηκε από το μηδέν, αλλά θεμελίωσε τη διδασκαλία και τη μυθολογία του πάνω στις υπάρχουσες, δοκιμασμένες βάσεις των αρχαιότερων θρησκειών. Η περιοχή του σημερινού Ισραήλ, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ευνοούσε την ανταλλαγή πολιτισμικών και θρησκευτικών στοιχείων ανάμεσα σε πλήθος λαών της Ασίας και της Ευρώπης. Μερικοί μόνο λαοί με τους οποίους είχαν επαφές οι Εβραίοι μέχρι την εμφάνιση του «Ιησού» ήταν οι Αιγύπτιοι, οι Ακκαδαίοι, οι Αμορίτες, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Ελαμίτες, οι Έλληνες, οι Πέρσες, οι Ρωμαίοι, οι Σουμέριοι, οι Φιλισταίοι, οι Φοίνικες και οι Φρύγες. Η Μέση Ανατολή αποτέλεσε λοιπόν ένα πραγματικό χωνευτήρι λαών, πολιτισμών, παραδόσεων και θρησκειών, από την οποία ξεπήδησαν, όχι τυχαία, οι τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες που αναφέραμε.
Η συντριπτική πλειοψηφία των χριστιανών, ένθερμων ή μη, δεν έχει αφιερώσει ούτε πέντε λεπτά για να διερευνήσει αν υπάρχει η ελάχιστη ιστορική βάση σε όλα αυτά τα εξωφρενικά και απίθανα που αποδίδονται στο Μεσσία τους. Αρκούνται σε όσα τους έμαθαν στην τρυφερή παιδική ηλικία, όταν ήταν ανίκανοι να σκέφτονται και να κρίνουν. Μια σύντομη μελέτη όμως είναι ικανή να αποκαλύψει συντριπτικές ομοιότητες της ζωής και της διδασκαλίας του Ιησού με παλιότερους θεούς, ημίθεους, προφήτες και λοιπούς σωτήρες της οικουμένης… Θα μπορούσε κάποιος να το αποδώσει σε σύμπτωση αν οι ομοιότητες ήταν ασήμαντες ή περιορίζονταν σε έναν μόνο ανταγωνιστή-θεό. Η πληθώρα των στοιχείων όμως είναι τέτοια, που και ο πιο δύσπιστος θα αρχίσει να αμφιβάλει για την αυθεντικότητα των όσων γράφονται στα Ευαγγέλια.
Ας περάσουμε όμως στην παρουσίαση θεοτήτων από γειτονικές χώρες, ξεκινώντας από την Αίγυπτο. Ο Χόρους, θεός του ήλιου, λατρευόταν ήδη από το 3000 π.Χ. Γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου από τη παρθένα Ίσιδα, σε μια σπηλιά ή έναν στάβλο. Η γέννησή του συνοδεύτηκε από την εμφάνιση ενός λαμπρού αστεριού από την Ανατολή και τον επισκέφτηκαν τρεις μάγοι που έφεραν δώρα. Η Ίσις, θεά της μητρότητας και της γονιμότητας, ήταν γνωστή ως «μητέρα του ουρανού» και «βασίλισσα του ουρανού», ενώ θεωρούταν «αειπάρθενος», όπως και η κατά πολύ μεταγενέστερη Μαρία. Ακόμα, τοιχογραφίες του 1500 π.Χ. στο Λούξορ (Θήβα) της Αιγύπτου δείχνουν τον «ευαγγελισμό» της Ίσιδας από τον Θωθ, που της ανακοινώνει οτι θα γεννήσει τον Χόρους, ενώ η σύλληψη γίνεται μέσω του «αγίου πνεύματος» Κνεπθ…
Ο Χόρους βαπτίστηκε στην ηλικία των 30, μετά από απουσία 18 ετών, από τον Ανουπ, τον λεγόμενο «βαπτιστή», ο οποίος αργότερα αποκεφαλίστηκε. Είχε δώδεκα μαθητές, που τον ακολουθούσαν όπου πήγαινε. Πραγματοποίησε διάφορα θαύματα, μεταξύ των οποίων περπάτησε πάνω στο νερό, ξόρκισε δαιμόνια και ανέστησε έναν νεκρό. Ακόμα, «μεταμορφώθηκε» μπροστά στους μαθητές του στις παρυφές ενός βουνού και έκανε μια αντίστοιχη «επί του όρους ομιλία». Σταυρώθηκε για να λυτρώσει τον κόσμο από τις αμαρτίες, ανάμεσα σε δύο ληστές. Μετά το θάνατό του αναστήθηκε και αναλήφθηκε στους ουρανούς. Του αποδίδονταν οι χαρακτηρισμοί «μεσσίας», «υιός του ανθρώπου», «υιός του πατρός», «η οδός», «το φως», «η αλήθεια», «ο λόγος», «ο ενσαρκωμένος λόγος», «καλός ποιμένας», «αμνός του θεού» και τα σύμβολά του ήταν ο αμνός και ο ιχθύς. Ο πατέρας του, Όσιρις, αποκαλούταν «κύριος των κυρίων», «θεός των θεών», «βασιλεύς των βασιλέων», «η ανάσταση και η ζωή». Οι πιστοί του Χόρους τελείωναν τις προσευχές τους με τη λέξη «αμήν-τι» και βαπτίζονταν στο Νείλο, με σκοπό να εξαγνιστούν από την αμαρτία.
Οι αρχαίοι Πέρσες θεωρούσαν ως προφήτη και ιδρυτή της θρησκείας τους τον Ζαρατούστρα ή Ζωροάστρη, τον οποίο αργότερα αντικατέστησαν από το Μίθρα. Η ζωή του Ιησού παρουσιάζει εκπληκτικές ομοιότητες με τη ζωή αυτών των παλαιότερων σωτήρων, από τους οποίους ο Ζαρατούστρα εμφανίστηκε μεταξύ 1700 και 1000 π.Χ. και ο Μίθρας περίπου το 600 π.Χ. Αρχικά πιστεύονταν οτι ο Ζαρατούστρα γεννήθηκε «φυσιολογικά» από δυο γονείς, αλλά μεταγενέστεροι μύθοι τον θέλουν να ήρθε στον κόσμο από την παρθένα Ντουγκχάβα σε μια σπηλιά. Σύντομα μετά τη γέννησή του οι χωρικοί αποπειράθηκαν να τον εξοντώσουν, χωρίς όμως να έχουν αποτέλεσμα. Μια συχνή απεικόνισή του Ζαρατούστρα και μερικές φορές της μητέρας του είναι να σκοτώνει ένα φίδι. Ήταν γνωστός μεταξύ άλλων ως «λόγος» και «ενσαρκωμένος λόγος».
Στην ηλικία των 30 ξεκίνησε τη διδασκαλία του, αφού πρώτα βαπτίστηκε σε έναν ποταμό και δέχτηκε πειρασμούς από ένα κακό πνεύμα στις ερημιές. Γύριζε στις πόλεις, ακολουθούμενος από μαθητές, κάνοντας θαύματα, όπως η θεραπεία ενός τυφλού και ο εξορκισμός ενός δαιμονισμένου. Η διδασκαλία του ήταν πρωτοποριακή, μιλώντας για τον ένα και μοναδικό θεό (Αχούρα Μάζδα) και για τον κακό αντίπαλό του Αχριμάν, την εποχή που στη χώρα του ήταν διαδεδομένος ο πολυθεϊσμός. Επίσης, δίδασκε την μέλλουσα κρίση, κατά την οποία το καλό θα θριαμβεύσει απέναντι στο κακό, οι νεκροί θα αναστηθούν και ανάλογα με τις πράξεις τους θα τιμωρηθούν ή θα ανταμειφθούν. Τέλος, οι ζωροαστριστές είχαν ένα είδος «θείας ευχαριστίας», χιλιάδες χρόνια πριν την υιοθετήσουν οι χριστιανοί.
Ο νεότερος Μίθρας συμπλήρωσε και αντικατέστησε σε μεγάλο βαθμό τη διδασκαλία του Ζαρατούστρα, δημιουργώντας μια θρησκεία που ήταν ήδη ευρύτατα διαδεδομένη την περίοδο που γράφτηκαν τα πρώτα χριστιανικά Ευαγγέλια. Οι ομοιότητες που είχε η ζωή και η διδασκαλία του Ιησού με αυτήν του Μίθρα είναι τόσο χτυπητές, ώστε ο Ιουστίνος ο απολογητής (1η Απολογία 66,4) καταγγέλλει τους… δαίμονες οτι κατασκεύασαν τη λατρεία αυτή μιμούμενοι τον (κατά πολύ μεταγενέστερο βέβαια) Χριστό, προφανώς για να αποπροσανατολίσουν τους πιστούς! Συγκεκριμένα, ο Μίθρας γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου σε μια σπηλιά, από την παρθένα Αναχίτα, η οποία έμεινε έγκυος αφού ο θεός εισήλθε μέσα της με τη μορφή φωτός. Αυτή η ημερομηνία γιορτάζονταν στους ναούς του κάθε χρόνο με μεγαλοπρέπεια, με τους ιερείς να φορούν λευκά άμφια, κεριά να ανάβουν ταυτόχρονα το πρώτο λεπτό της ημέρας και λιβάνι να καίγεται… Όπως και τόσοι άλλοι, ο Μίθρας ξεκίνησε τη διδασκαλία του στην ηλικία των 30, είχε 12 μαθητές και περιόδευσε ανά τον κόσμο διδάσκοντας και πραγματοποιώντας θαύματα. Μερικοί χαρακτηρισμοί που του αποδίδονταν ήταν «σωτήρας», «μεσσίας», «λυτρωτής», «υιός του θεού», «η οδός, η αλήθεια και το φως», «φως του κόσμου», «καλός ποιμένας», ενώ συχνά παριστάνονταν ως αμνός.
Λίγο πριν το τέλος του οργάνωσε έναν «μυστικό δείπνο» με τους μαθητές του και μετά το θάνατό του θάφτηκε σε έναν τάφο, από τον οποίο αναστήθηκε. Η ανάστασή του γιορταζόταν επίσης με μεγαλοπρέπεια κάθε χρόνο, την ημέρα της εαρινής ισημερίας. Η διδασκαλία και η λατρεία του, μετεξέλιξη αυτών του Ζαρατούστρα, ήταν ακόμα πιο κοντά στις αντίστοιχες χριστιανικές. Αρχικά, ο Μίθρας ήταν μέλος της «αγίας τριάδας». Ακόμα, η θεωρία της μέλλουσας κρίσης ενισχύθηκε, με τα επιπλέον στοιχεία του παραδείσου και της κόλασης. Μετά από μια τελική μάχη με το κακό, το καλό θα επικρατήσει και θα φέρει την ημέρα της κρίσεως, κατά την οποία οι νεκροί θα αναστηθούν και θα σταλούν ανάλογα με τις πράξεις τους στον παράδεισο ή την κόλαση. Οι πιστοί του Μίθρα θεωρούσαν το Σάββατο ως ιερή ημέρα, τρώγοντας ένα είδος «ευχαριστίας» από ψωμί και νερό ή ψωμί και κρασί. Αυτά συμβόλιζαν το σώμα και το αίμα του Μίθρα, σύμφωνα και με μια αρχαία περσική επιγραφή: «όποιος δεν φάει από το σώμα μου και πιει από το αίμα μου δεν θα γίνει ένα μ’ εμένα, ούτε εγώ μ’ αυτόν, αυτός δεν θα γνωρίσει τη σωτηρία»…
{google}-3791007322683758535{/google}
Για την ταινία με Ελληνικούς υπότιλους πατήστε εδώ: Religulous – H θρησκεία σαν κωμωδία
Στο σημείο αυτό σταματώ σήμερα, ενώ θα συνεχίσω την παρουσίαση των υπόλοιπων θεών στο επόμενο άρθρο, λόγω μεγάλου όγκου.
